ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2015/33 (Siyasi Parti Mali Denetimi)

Karar Sayısı:2018/81

Karar Tarihi:8/11/2018

R.G. Tarih – Sayı:8/12/2018 – 30619

I. MALİ DENETİMİN KONUSU

Gezi Partisi 2014 yılı kesin hesabının incelenmesidir.

II. İLK İNCELEME

1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Serdar ÖZGÜLDÜR, Serruh KALELİ, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Alparslan ALTAN, Celal Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN, Muammer TOPAL, M. Emin KUZ, Hasan Tahsin GÖKCAN, Kadir ÖZKAYA, Rıdvan GÜLEÇ’in katılımlarıyla 26/5/2016 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında;

2. Gezi Partisinin 2014 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

- Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine,

- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine,

OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

III. ESASIN İNCELENMESİ

3. Gezi Partisinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2014 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Sayıştay Başkanlığı tarafından hazırlanıp Raportör Sadettin CEYHAN tarafından Heyete sunulan esas inceleme raporu, Anayasa ve 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

4. Denetimin maddi ögelerini oluşturan defter ve belgelerde Partinin 2014 yılı gelirleri toplamının 62.739,13 TL, giderler toplamının 67.921,38 TL olduğu anlaşılmaktadır.

5. Partinin 2014 yılı kesin hesabının gelir ve gider rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu; bu hâliyle 2014 yılı kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

A. Gelirlerin İncelenmesi

1.                  Genel Merkez Gelirleri

6. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 22.733,36 TL olup bunun 5.595,00 TL’si üye yıllık aidatlarından, 17.138,36 TL’si bağış gelirlerinden oluşmaktadır.

7. Parti Genel Merkezinin 2014 yılı defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede aşağıda belirtilenler dışındaki gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

Gezi Partisi Genel Merkezine gönderilen yazıyla;

 “Partinizin 2014 yılı hesabı ile ilgili olarak aşağıda belirtilen bilgilere ve belgelere ihtiyaç duyulmuştur.

Partinizin 2014 yılı işletme defterinde kayıtlı olan ve yukarıdaki tabloda ayrıntıları verilen toplam 15.490,36 TL tutarında gelire ilişkin makbuz gelir evrakları içerisinde bulunmamaktadır.

Söz konusu belgelerin varsa gönderilmesi, aksi takdirde gönderilmeme nedenlerinin izahı” istenmiştir.

 Parti tarafından söz konusu yazıya cevap verilmemiştir.

2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde “Bir siyasi partinin bütün gelirleri, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edilir. / Siyasi partilerin genel merkezlerinin ve teşkilat kademelerinin gelirleri, parti merkez karar ve yönetim kurulunca bastırılan makbuzlar karşılığında alınır. Bastırılan ve parti teşkilat kademelerine gönderilen gelir makbuzlarının seri ve sıra numaralarına ait kayıtlar parti genel merkezinde tutulur. Parti teşkilat kademeleri aldıkları ve kullandıkları makbuzlar dolayısıyla parti merkez karar ve yönetim kuruluna karşı mali sorumluluk taşırlar. / Sağlanan gelirin türü ve miktarıyla, gelirin sağlandığı kimsenin adı, soyadı ve adresi, makbuzu düzenleyenin sıfatı, adı, soyadı ve imzası, makbuzda ve dip koçanlarında yer alır. / Makbuzların asıl kısımlarıyla dip koçanlarında aynı sıra numarası bulunur. Makbuz dip koçanlarının saklama süresi, Anayasa Mahkemesinin ilk inceleme kararının ilgili partiye bildirilme tarihinden itibaren beş yıldır.”, 75. maddesinin dördüncü fıkrasında, “Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir.” ve 76. maddesinin üçüncü fıkrasında “Bu Kanun’un 69 uncu maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasi partinin tevsik edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığı anlaşılırsa, Anayasa Mahkemesi kararıyla bu gelir Hazineye irat kaydedilir.” hükümleri yer almaktadır.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri gereği siyasi partiler elde ettikleri gelirleri parti tüzel kişiliği adına ve parti merkez ve karar yönetim kurulunca bastırılan makbuzlar karşılığında ilgili defterlere kaydederek elde etmeleri gerekmektedir. Yine siyasi partilerin makbuz dip koçanlarını, Anayasa Mahkemesinin ilk inceleme kararının ilgili partiye bildirilme tarihinden itibaren beş yıl süreyle saklamaları zorunludur. Bu sebeple Partinin işletme defterine kaydedilen ancak 2014 yılı gelir evrakları içinde makbuzu bulunmayan 15.490,36 TL gelir karşılığı Parti mal varlığının 2820 sayılı Kanun’un 75. ve 76. maddeleri gereği Hazineye irat kaydedilmesi gerekir.

2. İl Örgütleri Gelirleri

8. Parti il örgütlerinin gelirleri toplamı 40.005,77 TL olup bunun 17.343,13 TL’si üye yıllık aidatından, 22.557,64 TL’si bağış gelirlerinden, 105,00 TL’si faaliyet gelirlerinden oluşmaktadır.

9. İl örgütlerinin 2014 yılı kesin hesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B. Giderlerin İncelenmesi

1.                  Genel Merkez Giderleri

10. Partinin Genel Merkez giderleri toplamı 23.145,44 TL olup bunun 2.974,93 TL’si temsil ve ağırlama giderlerinden, 4.809,88 TL’si kırtasiye ve büro giderlerinden, 3.991,25 TL’si haberleşme giderlerinden, 9,45 TL’si taşıma giderlerinden, 865,82 TL’si seyahat giderlerinden, 6.200,00 TL’si kira giderlerinden, 84,50 TL’si bakım onarım giderlerinden, 2.899,16 TL’si vergi sigorta ve noter giderlerinden, 477,00 TL’si demirbaş giderlerinden, 833,45 TL’si teşkilata yardım giderlerden oluşmaktadır.

11. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede aşağıda belirtilenler dışındaki giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

Gezi Partisi Genel Merkezine gönderilen yazıyla;

Partinizin 2014 yılı işletme defterinde kayıtlı olan ve yukarıdaki tabloda ayrıntıları verilen toplam 13.577,91 TL tutarındaki harcamaya ait fatura veya fatura yerine geçen belge gönderdiğiniz gider evrakları içerisinde bulunmamaktadır. Bu harcamalara ilişkin varsa faturaların, fatura yerine geçen belgelerin veya harcamanın doğruluğunu gösterecek muhtevaya sahip diğer tevsik edici belgelerin tarafımıza gönderilmesi; bu belgeler yok ise bu belgelerin bulunmama nedeninin izahı;” istenmiştir.

Parti söz konusu yazıya cevap vermemiştir.

2820 sayılı Kanun’un 74. maddesinin altıncı fıkrasında “Siyasi partiler harcamalarını fatura, fatura yerine geçen belgeler ile bu belgelerin temin edilmesinin mümkün olmadığı hallerde harcamanın doğruluğunu gösterecek muhtevaya sahip olmak şartıyla diğer belgelerle tevsik ederler. Ancak kaybolma, yırtılma ve yanma gibi mücbir sebeplerle aslının temin edilmediği hallerde, fatura ve fatura yerine geçen belgeler yerine bu belgeleri düzenleyenlerden alınacak tasdikli örnekleri kullanılabilir.” 75. maddesinin dördüncü fıkrasında “Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir.” ve 76. maddesinin son fıkrasında: “Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irat kaydedilir.” denilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri gereğince siyasi partiler harcamalarını fatura, fatura yerine geçen belgeler ile bu belgelerin temin edilmesinin mümkün olmadığı hâllerde harcamanın doğruluğunu gösterecek muhtevaya sahip olmak şartıyla diğer belgelerle tevsik etmek zorundadırlar. Ayrıca kaybolma, yırtılma ve yanma gibi mücbir sebeplerle aslının temin edilmediği hâllerde de fatura ve fatura yerine geçen belgeler yerine bu belgeleri düzenleyenlerden alınacak tasdikli örneklerin kullanılması gerektiği ilgili Kanun maddesinde ifade edilmiştir. Yapılan incelemede ise gider belgeleri içinde toplam değeri 13.577,91 TL olan harcamaya ait fatura, fatura yerine geçen belge veya harcamanın doğruluğunu gösterecek muhtevaya sahip tevsik edici belgenin bulunmadığı tespit edilmiştir.

Bu sebeple Genel Merkez kesin hesabında gösterilen ve tevsik edilmeyen 13.577,91 TL gider karşılığı Parti mal varlığının Hazineye irat kaydedilmesi gerekir.

2. İl Örgütleri Giderleri

12. Parti il örgütlerinin giderleri 44.775,94 TL olup bunun 4.390,48 TL’si temsil ve ağırlama giderlerinden, 2.047,33 TL’si kırtasiye ve büro giderlerinden, 1.269,35 TL’si haberleşme giderlerinden, 659,81 TL’si seyahat giderlerinden, 28.885,00 TL’si kira giderlerinden, 153,48 TL’si bakım onarım giderlerinden, 2.203,74 TL’si ısınma, elektrik ve temizlik giderlerinden, 4.109,37 TL’si vergi, sigorta ve noter giderlerinden, 1.057,38 TL’si teşkilata yardım giderlerinden oluşmaktadır.

13. İl örgütlerinin 2014 yılı kesin hesap çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

C. Parti Mallarının İncelenmesi

14. Partinin 2014 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede herhangi bir taşınmaz mal ve menkul kıymet ediniminin olmadığı, edinilen 477,00 TL tutarındaki taşınırın ise Kanun’a uygun olarak edinildiği anlaşılmıştır.

IV. SONUÇ

Gezi Partisinin 2014 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

A. Kanun’a uygun olmayan 15.490,36 TL gelir, 13.577,91 TL gider olmak üzere toplam 29.068,27 TL karşılığı Parti mal varlığının 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 75. ve 76. maddeleri uyarınca Hazineye irat kaydedilmesine,

B. Partinin 2014 yılı kesin hesabında gösterilen 62.739,13 TL gelir ve 67.921,38 TL giderin Hazineye irat kaydedilenler dışında kalan bölümünün eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğuna,

8/11/2018 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.