ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2014/31 (Siyasi Parti Mali Denetimi)

Karar Sayısı:2017/21

Karar Tarihi:1.11.2017

R.G. Tarih – Sayı:12.12.2017 - 30268

I. MALİ DENETİMİN KONUSU

Milliyetçi Hareket Partisi 2013 yılı kesin hesabının incelenmesidir.

II. İLK İNCELEME

1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Serruh KALELİ, Alparslan ALTAN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN, Muammer TOPAL, Zühtü ARSLAN, M. Emin KUZ ve Hasan Tahsin GÖKCAN’ın katılımlarıyla 17.12.2014 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında;

2. Milliyetçi Hareket Partisinin 2013 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

- Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine,

- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine, OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

III. ESASIN İNCELENMESİ

3. Milliyetçi Hareket Partisinin, Anayasa Mahkemesine verdiği 2013 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Sayıştay Başkanlığı tarafından hazırlanıp Raportör Sadettin CEYHAN tarafından heyete sunulan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

4. Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Partinin 2013 yılı gelirlerinin 30.498.968,82 TL, giderler toplamının 32.952.256,12 TL, gelecek yıla devreden nakit toplamının 1.486.483,31 TL olduğu anlaşılmaktadır.

5. Partinin 2013 yılı kesin hesabının gelir ve gider rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu haliyle 2013 yılı kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

A. Gelirlerin İncelenmesi

1. Genel Merkez Gelirleri

6. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 22.165.791,47 TL olup bunun 695.849,47 TL’si faiz ve nemalandırma gelirlerinden, 21.261.568,00 TL’si devlet yardımlarından, 168.000,00 TL’si demirbaş satış gelirlerinden, 24.480,00 TL’si milletvekili giriş aidatından ve 15.894,00 TL’si diğer gelirlerden oluşmaktadır.

7. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2. İl Örgütleri Gelirleri

8. Partinin 2013 yılında il örgütlerine ilişkin gelirleri toplamı 8.333.177,35 TL olup bunun 56.034,43 TL’si üye giriş aidatından, 973.826,27 TL’si üye yıllık aidatından, 5.781.203,58 TL’si bağışlardan, 1.426.320,00 TL’si yardımlardan, 2.231,00 TL’si faaliyet gelirlerinden, 9.992,32 TL’si demirbaş satış gelirlerinden, 150,00 TL’si milletvekili giriş aidatından, 2.900,00 TL’si milletvekili adaylık aidatından ve 80.519,75 TL’si diğer gelirlerden oluşmaktadır.

9. Parti il örgütlerinin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

B. Giderlerin İncelenmesi

1. Genel Merkez Giderleri

10. Partinin Genel Merkez giderleri toplamı 24.803.645,31 TL olup bunun 4.536.172,06 TL’si personel giderlerinden, 231.921,66 TL’si temsil ve ağırlama giderlerinden, 832.939,89 TL’si kırtasiye ve büro giderlerinden, 543.008,08 TL’si haberleşme giderlerinden, 645.497,07 TL’si taşıma giderlerinden, 472.917,47 TL’si seyahat giderlerinden, 143.375,00 TL’si kira giderlerinden, 995.460,72 TL’si bakım onarım giderlerinden, 832.630,17 TL’si ısınma aydınlatma ve temizlik giderlerinden, 302.851,40 TL’si vergi, sigorta, noter giderlerinden, 2.254.573,29 TL’si demirbaş giderlerinden, 1.426.320,00 TL’si teşkilata yardım giderlerinden, 695.637,50TL’si araştırma, geliştirme ve eğitim giderlerinden, 10.623.564,60 TL’si seçim giderlerinden ve 266.776,40 TL’si çeşitli genel giderlerden oluşmaktadır.

11. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dahil giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

A. Aşağıdaki tabloda detayları belirtildiği şekliyle Avukat Hamit Kocabey’e, vekalet sözleşmesinde belirtilen miktardan fazla ücret ödemesi yapılmasının nedeni sorulmuştur.

Parti yetkilileri göndermiş oldukları savunmalarında:

“Avukat Hamit Kocabey’den alınan avukatlık hizmeti ile ilgili sözleşme 2011 yılı sonunda 2012 yılı için yeniden düzenlenmiştir. Sözleşme süresi 2013 yılı için kendiliğinden uzamış ve enflasyon oranı olan % 10’luk bir artış üzerinde anlaşma sağlanmıştır. Buna göre 1.500 TL olan brüt ücret 1.650 TL olarak hesaplanmış; toplam tutar % 18 KDV ile 1.947 TL’ ye çıkmıştır. Bu tutardan % 20 gelir vergisi stopajı yapılmış (1.947x20) ve net tutar 1.617 TL ödenmiştir. İzah edilen hesaplama biçiminden de anlaşılacağı üzere herhangi bir fazla ödeme söz konusu değildir.” şeklinde cevap vermişlerdir.

Partinin avukata yapmış olduğu ödemenin avukatla yapılan sözleşmeye uygun olması sebebiyle yapılan 6.600 TL'lik giderin parti bütçesinden ödenmesinin usulüne uygun olduğunun kabulü gerekir.

B. Aşağıdaki tabloda detayları belirtildiği şekliyle Avukat Kürşat Ergün’e, vekalet sözleşmesinde belirtilen miktardan fazla ücret ödemesi yapılmasının nedeni sorulmuştur.

Parti yetkilileri konu ile ilgili gönderdikleri savunmada:

“Avukat Kürşat Ergün’e 2013 yılında yapılan ödemeler aşağıda tablolaştırılmıştır. Tablodan da anlaşılacağı gibi herhangi bir fazla ödeme söz konusu değildir. Bilakis eksik ödeme vardır. Soru formunda göndermiş olduğunuz hesaplamalarda vergilerin göz ardı edildiği anlaşılmıştır.” şeklinde cevap vermişlerdir.

Avukat Kürşat Ergün ile yapılan sözleşmenin “Ücret ve Avans” başlıklı 2. maddesinde : “Yukarıda belirtilen mesaisine karşılık olmak üzere Parti tarafından Avukata aylık olarak Parti organlarınca belirlenen net asgari ücret miktarı ödenecektir. KDV ve stopaj Parti’ye ait olmak üzere, serbest meslek makbuzu karşılığında ödenecek olan bu ücret en geç her ayın 1’inci iş günü akşamına kadar ödenir.” denilmektedir.

Avukata yapılan ödemenin, KDV ve diğer vergilerin Parti tarafından ödenmesi koşuluyla net asgari ücret üzerinden yapılması gerekmektedir. Ancak yapılan incelemede Parti tarafından ödenmesi gereken vergilerin avukat tarafından ödendiği ve bu ödemenin de Parti tarafından avukata ücretle birlikte ödendiği görülmüştür. Yapılan açıklamalar doğrultusunda 1.818,36 TL giderin parti bütçesinden ödenmesinin usulüne uygun olduğunun kabulü gerekir.

C. Aşağıdaki tabloda detayları belirtilen Avukat Ayşe Gül Korkmaz’a, vekâlet sözleşmesinde belirtilen miktardan fazla ücret ödemesi yapıldığı görülmüştür.

Parti yetkilileri konu ile ilgili gönderdikleri savunmada:

“Avukat Ayşe Gül Korkmaz’a 2013 yılında yapılan ödemeler aşağıda tablolaştırılmıştır. Tablodan da anlaşılacağı gibi herhangi bir fazla ödeme söz konusu değildir. Bilakis eksik ödeme vardır. Soru formunda göndermiş olduğunuz hesaplamalarda vergilerin göz ardı edildiği anlaşılmıştır.” şeklinde cevap vermişlerdir.

Avukat Ayşe Gül Korkmaz ile yapılan sözleşmenin “Ücret ve Avans” başlıklı 2. maddesinde aynen; “Madde 1 de belirtilen avukatlık hizmetine karşılık olmak üzere parti tarafından aylık olarak net asgari ücret kadar serbest meslek makbuzu karşılığı aşağıda belirtilen banka hesabına ödenecektir. KDV ve stopaj partiye ait olmak üzere hizmet bedeli izleyen ayın 5’inci iş günü akşamına kadar ödenir.” denilmektedir.

Avukata yapılan ödemenin KDV ve diğer vergilerin Parti tarafından ödenmesi koşuluyla net asgari ücret üzerinden yapılması gerekmektedir. Ancak yapılan incelemede Parti tarafından ödenmesi gereken vergilerin avukat tarafından ödendiği ve bu ödemenin de Parti tarafından avukata ücretle birlikte ödendiği görülmüştür. Yapılan açıklamalar doğrultusunda 2.358,36 TL giderin parti bütçesinden ödenmesinin usulüne uygun olduğunun kabulü gerekir.

D. Harcamanın gerçekliğini kanıtlayıcı belgeler olmadan Parti seçim müziği olarak kullanılmak üzere yazdırılan bir eser karşılığında toplam 100.000 TL eser bedeli ödemesi yapılmasının izahı istenmiştir.

Parti yetkilileri konu ile ilgili gönderdikleri savunmada:

“Şair ile partimiz arasında bir eser sözleşmesi imzalanmıştır. Cemal Safi tanınmış bir şair olup, sipariş üzerine özel ve nitelikli bir eser icra etmiştir. Ancak kendisi ilerleyen yaşı nedeniyle ticari bir faaliyeti söz konusu olmayıp, çalışmayı da kendi ikametinde gerçekleştirmiştir. Herhangi bir ticari faaliyeti olmadığından fatura, serbest meslek makbuzu vb. gibi belge düzenleme imkânına da sahip değildir. Bu nedenle 2820 sayılı siyasi partiler kanununun 74. maddesinde yer alan; “Siyasi partiler harcamalarını fatura, fatura yerine geçen belgeler ile bu belgelerin temin edilmesinin mümkün olmadığı hallerde harcamanın doğruluğunu gösterecek muhtevaya sahip olmak kaydıyla diğer belgelerle tevsik ederler.” hükmü gereğince eser sahibi Cemal Safi ile partimiz arasında bir “sözleşme” imzalanmış ve ödemesi de banka üzerinden yapılmıştır. Şair Cemal Safi ile yapılan “sözleşme” ile banka üzerinden yapılan ödemeye ilişkin “banka makbuzu” tevsik edici belgelerdir.

Ticari faaliyette bulunmayan bu nedenle de fatura ve fatura benzeri belge düzenleyemeyen Cemal Safi’ye yapılan açık, şeffaf ve resmi-tevsik edici belgelere dayalı, ödemenin 2820 sayılı yasanın 74. maddesine uygun olduğu açıktır. Konunun yeniden değerlendirilmesi halinde takdirlerinizin de bu yönde olacağı hususunda şüphe yoktur.” şeklinde savunma yapmışlardır.

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 74. maddesinin altıncı fıkrasında: “Siyasi partiler harcamalarını fatura, fatura yerine geçen belgeler ile bu belgelerin temin edilmesinin mümkün olmadığı hallerde harcamanın doğruluğunu gösterecek muhtevaya sahip olmak şartıyla diğer belgelerle tevsik ederler.” denilerek siyasi partilerin yapmış oldukları harcamaları belgelendirmelerindeki usul ortaya konulmuştur. Buna göre harcamanın doğruluğunu gösterecek içeriğe sahip olmak kaydıyla, söz konusu harcamanın parti bütçesinden yapılmasını öngören veya yapıldığını gösteren diğer belgeler de siyasi partilerin harcamalarını tevsik etmeye yeterli olacaktır. Parti söz konusu harcamaya ilişkin olarak banka dekontu ile birlikte eser sözleşmesini de ibraz etmiştir. Parti tarafından sunulan ve yapılan harcamanın içeriğini, şartlarını ve diğer hususları gösterir bir nitelik arz eden ve hizmeti verecek kişiyle imzalanan sözleşme, ödemenin gerçekleştiğini ifade eden banka dekontunu destekleyen bir belgedir. Parti, seçim müziğinde kullanmak üzere bir şaire yazdırmış olduğu eser karşılığında yapmış olduğu harcamayı banka dekontunun yanında eser sözleşmesini de ibraz etmek suretiyle belgelendirmiş olup söz konusu belgeler harcamanın doğruluğunu ispatlar niteliktedir. Yapılan açıklamalar doğrultusunda 100.000 TL giderin Parti bütçesinden ödenmesinin usulüne uygun olduğunun kabulü gerekir.

2. İl Örgütleri Giderleri

12. Partinin 2013 yılında il örgütlerine ilişkin giderler toplamı 8.148.610,81 TL olup bunun 105.543,94 TL’si personel giderlerinden, 750.819,39 TL’si temsil ve ağırlama giderlerinden, 325.600,73 TL’si kırtasiye ve büro giderlerinden, 592.099,45 TL’si haberleşme giderlerinden, 176.575,15 TL’si taşıma giderlerinden, 156.235,53 TL’si seyahat giderlerinden, 2.468.639,46 TL’si kira giderlerinden, 194.396,23 TL’si bakım onarım giderlerinden, 658.463,48 TL’si ısınma aydınlatma ve temizlik giderlerinden, 65.761,99 TL’si vergi, sigorta, noter giderlerinden, 223.902,72 TL’si demirbaş giderlerinden, 264.966,90 TL’si teşkilata yardım giderlerinden, 410.067,01 TL’si bayrak, rozet, afiş giderlerinden, 14.145,34 TL’si araştırma, geliştirme ve eğitim giderlerinden, 230.851,98 TL’si toplantı giderlerinden, 544.984,29 TL’si seçim giderlerinden ve 965.557,22 TL’si çeşitli genel giderlerden oluşmaktadır.

13. Parti il örgütlerinin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

C. Parti Mallarının İncelenmesi

14. Partinin ibraz ettiği defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemeden,

2013 yılında değeri yüz lirayı aşan 2.369.476,01 TL değerinde 334 adet taşıt ve demirbaş eşya niteliğinde taşınır mal ve 109.000,00 TL değerinde 3 adet taşınmaz mal ediniminin olduğu anlaşılmıştır. 2013 yılında elde edilen 109.000,00 TL değerindeki taşınmaz mal il örgütlerince elde edilmiştir. Söz konusu taşınmaz hizmet binası olup 106.000,00 TL’si satın alma yoluyla ve 3.000,00 TL’si kat irtifakı yoluyla elde edilmiştir.

Parti tarafından 2013 yılında edinilen ve değerleri toplamı 2.369.476,01 TL olan 334 adet taşınır malın 2.254.573,29 TL tutarındaki 253 adedi Genel Merkez tarafından, 114.902,72 TL tutarındaki 81 adedi ise il örgütlerince edinilmiştir.

Milliyetçi Hareket Partisinin 2013 yılı kesin hesabının ve eklerinin incelenmesinde, Genel Merkez ve il örgütlerinin ihtiyacı için tamamı satın alma yoluyla elde edilen toplam 2.478.476,01 TL tutarındaki taşınır ve taşınmaz malın 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

IV. SONUÇ

Milliyetçi Hareket Partisinin 2013 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

Partinin 2013 yılı kesin hesabında gösterilen 30.498.968,82 TL gelir, 32.952.256,12 TL gider ve 1.486.483,31 TL nakit toplamının ayrıca yıl içerisinde edinilen 2.478.476,01 TL tutarındaki taşınır ve taşınmaz malın eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olduğuna, 1.11.2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.