ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2012/12 (Siyasi Parti Mali Denetimi)

Karar Sayısı:2016/6

Karar Tarihi:10.2.2016

R.G.Tarih-Sayı:14.04.2016-29684

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Adalet ve Kalkınma Partisi 2011 yılı kesin hesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Haşim KILIÇ, Serruh KALELİ, Alparslan ALTAN, Mehmet ERTEN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Zehra Ayla PERKTAŞ, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Celal Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN, Muammer TOPAL ve Zühtü ARSLAN’ın katılımıyla 3.1.2013 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında;

2. Adalet ve Kalkınma Partisinin 2011 yılı kesin hesabının ilk incelemesi sonucunda;

- Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine,

- Esas incelemenin yapılabilmesi için Genel Merkez kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

3. Adalet ve Kalkınma Partisinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2011 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Raportör Sadettin CEYHAN tarafından hazırlanan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

4. Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde, Partinin 2011 yılı gelirleri toplamının 312.149.757,22 TL, geçen yıldan devreden nakit miktarının 12.120.145,77 TL; giderleri toplamının 251.902.519,43 TL, gelecek yıla devreden nakit miktarının 73.196.087,98 TL olduğu anlaşılmaktadır.

5. Parti 2011 yılı kesin hesabının gelir ve gider rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu hâliyle Partinin 2011 yılı kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

6. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 218.672.443,56 TL olup, bunun 186.544.715,00 TL’si devletçe yapılan yardımlardan, 14.815.750,00 TL’si aday adaylığı özel aidatlarından, 5.942.465,68 TL’si parti mal varlığı gelirlerinden, 28.632,00 TL’si satış gelirlerinden, 13.940,90 TL’si sair gelirlerden ve 11.326.939,98 TL’si bağış ve yardımlardan oluşmaktadır.

7. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

8. Parti il örgütlerinin 2011 yılı gelirleri toplamı 93.477.313,66 TL olup, bunun 26.230,54 TL’si üye giriş aidatı, 2.117.432,72 TL’si üye yıllık aidatı, 56.927.577,25 TL’si Genel Merkez yardımları, 31.938.686,51 TL’si bağış ve yardımlar, 123.208,76 TL’si parti mal varlığı gelirleri, 25.000,00 TL’si satış gelirleri ve 2.319.177,88 TL’si sair gelirler toplamından oluşmaktadır.

9. Parti il örgütlerinin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

10. Parti Genel Merkezinin 2011 yılı giderleri toplamı 161.196.100,01 TL olup, bunun 8.242.455,09 TL’si personel giderlerinden, 1.030.178,73 TL’si kira giderlerinden, 795.482,78 TL’si haberleşme giderlerinden, 311.820,98 TL’si basılı kağıt, kırtasiye ve diğer giderlerden, 1.890.764,88 TL’si ısınma, aydınlatma, temizlik giderlerinden, 241.410,76 TL’si temsil ve ağırlama giderlerinden, 56.932.955,00 TL’si teşkilata yardım giderlerinden, 642.773,22 TL’si seyahat giderlerinden, 720.829,16 TL’si taşıma vasıta giderlerinden, 8.143.865,54 TL’si basın yayın ve tanıtım giderlerinden, 296.117,94 TL’si vergi, sigorta, noter ve mahkeme giderlerinden, 175.199,72 TL’si gelir getirici malzeme giderlerinden, 69.683.820,25 TL’si seçim giderlerinden ve 12.088.425,96 TL’si sair giderlerden oluşmaktadır.

11. Parti Genel Merkezinin 2011 yılı defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede aşağıda belirtilenler dışındaki giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

1- Parti ile doğrudan ilgisi olduğu anlaşılamayan gazeteci, yazar, sanatçı, konuşmacı, eğitimci, uzman, sekreter, makyöz, yönetmen, konuk ve diğer kişilere ait uçak bilet bedeli olarak aşağıdaki tabloda gösterilen 18.834,00 TL’nin Parti bütçesinden ödenmesinin nedenlerinin açıklanması ve söz konusu kişilerin Parti ile ilgili resmi görevlerinin belgeleriyle birlikte gönderilmesi Parti yetkililerden istenmiştir.

12. Parti yetkilileri göndermiş oldukları açıklamada,

 “İLGİ: 03.04.2015 (06.04.2015) tarih ve Denetim Grubu (24)/3784/2015-15/19009 sayılı yazınız.

İlgili yazınızda, Partimizin 2011 yılı kesinhesabı ve ekindeki gelir gider belgeleri üzerinde yapılan inceleme sonucunda, aşağıda yer alan konularla ilgili olarak bilgilerimize ihtiyaç duyulduğu beyan edilmektedir. Sorulan hususlarla ilgili açıklamalarımız aşağıda sunulmuştur. Ancak açıklanması istenilen konular 25.02.2011 tarih ve 27857(mükerrer) sayılı Resmi Gazetede (EK-A) yayımlanarak yürürlüğe giren 6111 Sayılı Kanunun 180. Maddesinde yapılan değişiklik sonucunda yasaya aykırılık teşkil etmemektedir. Ayrıca 18.04.2013 tarih ve 28622 sayılı Resmi Gazetede (EK-B) yayınlanan 6456 Sayılı Kanununun 54. maddesi ile 2820 Sayılı Siyasi Partiler Kanununun 74’ncü maddesine eklenen Geçici 19. maddesinde “anılan değişikliklerin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle Anayasa Mahkemesi tarafından sonuçlandırılmamış denetimler hakkında da uygulanır” hükmü eklenerek değişiklik yapılmıştır. Söz konusu bu yasa değişikliğinin henüz mali denetim kararı verilmemiş olan geçmiş yıllara ait hesaplarımızın denetiminde de göz önünde tutularak değerlendirilmesini talep etmekteyiz.

1) Parti Tüzüğümüzün 88. maddesinde “Parti teşkilat kademelerince, yukarıda sayılanlar dışında partinin tüzük, yönetmelik, program ve kararlarında belirtilen konuları tanıtmak, hayata geçirmek, yerel, ülke veya dünya ölçeğinde var olan sorunlarla ilgili araştırma, plan, proje ve stratejiler üretmek amacıyla hal ve vaziyetin gerekli kıldığı konularda ve zamanlarda, partili veya partili olmayan uzman kişilerden, iş ve amaçlanan hizmetin niteliğine göre, ücretli veya ücretsiz, sürekli veya geçici çalışacak şekilde genel merkez bünyesinde yahut il, ilçe ve beldeler düzeyinde ve yaygın şekilde çalışma grup ve komisyonları oluşturulabilir. Süreli veya süresiz yayınlar yapılabilir.” hükümleri mevcuttur.

Buna göre partide bir görevi olsun ya da olmasın çalışmalarımıza katkısı olabileceğini düşündüğümüz kişileri zaman zaman davet etmekteyiz. Burada konu edilen hususların detayları ise aşağıdaki gibidir:

31.01.2011 tarih ve 272 nolu mahsup fişi:

Gençlik Kolları Başkanlığımızca; Malatya’da gerçekleştirilen eğitim programına Ahmet UNSUR ve Halil ZAİM, Diyarbakır ve Gaziantep’te gerçekleştirilen eğitim programına Sadık YILMAZ, Şanlıurfa ve Adıyaman’da gerçekleştirilen eğitim programına İzzettin BALCI konuşmacı olarak davet edilmişlerdir. Bu nedenle uçak bilet bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-1)

31.01.2011 tarih ve 273 nolu mahsup fişi:

Gençlik Kolları Başkanlığımızca; Şanlıurfa’da gerçekleştirilen eğitim programına Metin KARABAŞOĞLU ve Mehmet METİNER, Mersin’de gerçekleştirilen eğitim programına Ümit MERİÇ konuşmacı olarak davet edilmişlerdir. Bu nedenle uçak bilet bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-2)

28.02.2011 tarih ve 516 nolu mahsup fişi:

Gençlik Kolları Başkanlığımızca; Trabzon’da gerçekleştirilen eğitim programına Mehmet DOĞAN ve Ergun YILDIRIM, Adana’da gerçekleştirilen eğitim programına Mustafa ARMAĞAN ve Sezai COŞKUN, Kayseri’de gerçekleştirilen eğitim programına Turan KOÇ ve Ankara’da gerçekleştirilen eğitim programına Mehmet METİNER konuşmacı olarak davet edilmişlerdir. Bu nedenle uçak bilet bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-3)

09.03.2011 tarih ve 645 nolu mahsup fişi:

Hüseyin GÜÇLÜ, Yavuz KORKMAZ ve Melike ORHAN Partimizin personelidir ve Seçim İşleri Başkanlığımızca Antalya’da yapılan İstişare ve Değerlendirme toplantısında görevlendirilmişlerdir. Mehmet Haşim KARAMAN ve Volkan TÜRKÖZÜ’de konuşmacı olarak davet edildiğinden uçak bilet bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-4)

09.03.2011 tarih ve 646 nolu mahsup fişi:

Halkla İlişkiler Başkanlığımızın 27.02.2011 tarihinde Genel Merkezimizde düzenlenen toplantıya Selahattin TURAN ve Süleyman BOLAY’ın konuşmacı olarak davet edilmeleri nedeni ile uçak bilet bedelleri Parti bütçesinden ödenmiştir. (EI^-1-5)

09.03.2011 tarih ve 647 nolu mahsup fişi:

Gençlik Kolları Başkanlığımızca Adana ve İzmir’de gerçekleştirilen eğitim programlarına Emre AKÖZ konuşmacı olarak davet edilmiştir. Bu nedenle uçak bilet bedeli parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-6)

10.03.2011 tarih ve 750 nolu mahsup fişi:

Halkla İlişkiler Başkanlığımızın 04.03.2011 tarihinde Genel Merkezimizde düzenlediği toplantıya Tahsin GÖRGÜN ve Ümit İZMEN’in konuşmacı olarak davet edilmeleri nedeni ile uçak bilet bedelleri Parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-7)

24.03.2011 tarih ve 1362 nolu mahsup fişi:

Ayla ERTÜRK ve Beşir COŞKUN Partimizin personelidir. Tanıtım Medya Başkanlığımızca Genel Başkanımız ve Başbakanımız Sn. Recep Tayyip ERDOGAN’ın TV canlı yayın programında Ayla ERTÜRK’ün makyöz, Beşir COŞKUN’un kameraman olarak görevlendirilmeleri nedeni ile uçak bilet bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-8)

24.03.2011 tarih ve 1364 nolu mahsup fişi:

Ergun ÖZBUDUN, Gençlik Kolları Başkanlığımızın 11.03.2011 tarihinde Genel Merkezimizde gerçekleştirdiği Gençlik Sempozyumuna konuşmacı olarak davet edilmiştir. Muammer CEMALOGLU ise yine Gençlik Kolları Başkanlığımızın 19.03.2011 tarihinde Trabzon’da gerçekleştirdiği eğitim programına konuşmacı olarak katılmıştır. Ayrıca Parti personelidir. Bu nedenle uçak bilet bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-9)

24.03.2011 tarih ve 1366 nolu mahsup fişi:

Dış İlişkiler Başkanlığımızca İstanbul’da 14-15 Mart 2011 tarihinde düzenlenen “Leaders Of Change Summit (Liderler Değişim Zirvesi)” programına Parti personeli olan Elif ESEN, Zeynep DEMİR, Zeynep ERUL ve Gizem CO^KUNER görevli olarak katılmışlardır. Ayrıca Sosyal İşler Başkanlığımızın 18.03.2011 tarihinde İzmir’de gerçekleştirdiği Sosyal Sorumluluk Kapsamında gerçekleştirilen “Dünden Bugüne Geleceğe Elele” toplantısına Parti personeli Zarife KAHVECİ görevli olarak, Ekrem Şerif UÇAK, Gül UÇAK konuk olarak davet edilmeleri nedeni ile uçak bilet bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-10)

24.03.2011 tarih ve 1375 nolu mahsup fişi:

Teşkilat Başkanlığımızın 11.03.2011 tarihinde Erzurum’da düzenlediği toplantıya Parti personeli olan M.Hamdi ÖZÇELİK görevlendirme sebebi ile, Abdullah TOPCUOĞLU ile Hakan SAĞLAM da toplantıya Partimizce davet edilmeleri nedeni ile uçak bilet bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-11)

27.04.2011 tarih ve 1671 nolu mahsup fişi:

Gençlik Kolları Başkanlığımızın Erzurum’da düzenlediği Üniversite Söyleşisine konuşmacı olarak Ergun BABAHAN’ın davet edilmesi nedeni ile, Salih MEMECAN’ın ise Ankara, Konya, İzmir ve Denizli’de düzenlenen konferanslara davet edilmesi nedeni ile uçak bilet bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-12)

30.04.2011 tarih ve 1697 nolu mahsup fişi:

Gençlik Kolları Başkanlığımızın Antalya ve Ankara’da üniversitelerde gerçekleştirdiği konferanslara konuşmacı olarak Salih MEMECAN’ın davet edilmesi nedeni ile, Fevzi DURMUŞ’un da görme engelli milletvekili Lokman AYVA’ya refakat etmesi nedeni ile uçak bilet bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-13)

20.05.2011 tarih ve 1842 nolu mahsup fişi:

Gençlik Kolları Başkanlığının İzmir ve İstanbul’da üniversitelerde gerçekleştirdiği söyleşilere Salih MEMECAN’ın konuşmacı olarak davet edilmesi nedeni ile uçak bilet bedeli parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-14)

20.05.2011 tarih ve 1847 nolu mahsup fişi:

Tanıtım Medya Başkanlığımızın Gaziantep’de gerçekleştirdiği Tanıtım ve Medya Başkanları toplantısına Melih ALTINOK’un Partimizce davet edilmesi nedeni ile uçak bilet bedeli Parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-15)

31.05.2011 tarih ve 1959 nolu mahsup fişi:

Parti personelimiz olan Ayla ERTÜRK ve Beşir COŞKUN Genel Başkanımız ve Başbakanımız Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN’ın TV çekimleri ile ilgili makyöz ve kameraman olarak görevlendirilmiştir. Ahmet TEZCAN’ın ise Partimiz tarafından çalışmalara davet edilmesi nedeni ile uçak bilet bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-16)

16.06.2011 tarih ve 2063 nolu mahsup fişi:

Parti personelimiz olan Sonkan SIVALIOĞLU, Beşir COŞKUN, Ayla ERTÜRK ve Kamil OKYAY, Genel Başkanımız ve Başbakanımız Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN’ın Mersin-Ağrı mitingi ve TV canlı yayın programlarında görevlendirilmiştir. Bu nedenle uçak bilet bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-17)

15.10.2011 tarih ve 2780 nolu mahsup fişi:

Sosyal İşler Başkanlığımızca 15.10.2011 tarihinde “Tohum Otizm Vakfı Çalıştayf’na Ayşe YÜREKLİ TÜRK’ün davet edilmesi nedeni ile uçak bilet bedeli parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-18)

22.12.2011 tarih ve 3402 nolu mahsup fişi:

Sosyal İşler Başkanlığımızca 18.03.2011 tarihinde “Dünden Bugüne Geleceğe Elele” paneline konuşmacı olarak Halime SÜREK KAHVECİ’nin davet edilmesi nedeni ile, Şaban KIZILDAG ise 6-7 Aralık 2011 tarihinde “Sosyal İşler Başkanlığımızın Çalışma Alanları ve Faaliyetler” toplantısına davet edilmesi nedeni ile, Parti personelimiz kameraman Beşir COŞKUN’un da bu faaliyetlerle ilgili görevlendirilmesi nedeni ile uçak bilet bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-1-19)” demişlerdir.

13. Siyasi partilerin bütçelerinden yapabilecekleri harcamalar, partilerin siyasi amaçlarının gerçekleştirilmesi için yapılması gerekli harcamalardır. Bu harcamalar mal ve hizmet alımı olabileceği gibi diğer harcamalar da olabilir. Ancak, doğal olarak bu harcamaların gerçekleştirilmesi için harcamanın yapıldığı mal/hizmet ve kişi ile siyasi parti arasında bir illiyet bağının bulunması gerekmektedir.

14. 2820 sayılı Kanun’un 70. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında; “Siyasi partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz. Bir siyasî partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır.”; 74. maddeye eklenen fıkrada “(Ek fıkra: 13/2/2011-6111/180 md.) Siyasi partiler amaçlarına ulaşmak için gerekli gördükleri siyasi faaliyetleri kapsamında her türlü harcama yapabilirler.” hükümleri yer almaktadır.

15. 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 70. maddesinde, “Bir siyasî partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır” ve aynı Kanun’un 75. maddesinde, “Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir” ve 76 ncı maddesinde de, “Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irat kaydedilir” hükümleri yer almıştır.

16. Gönderilen açıklamada, 6111 sayılı Kanun’un 180. maddesinde yapılan değişikliklerin dikkate alınması gerektiği, tüzükleri gereği partide bir görevi olsun ya da olmasın çalışmalarına katkı verebilecek herkesin davet edilip onların bilgi ve tecrübelerinden yararlanılabileceği, söz konusu kişilerin de partinin çeşitli faaliyetleri dolayısıyla davet edilip onların bilgi ve tecrübelerinden istifade edildiği hususları belirtilmiştir.

17. Yukardaki hususlar dikkate alınarak uçak bilet bedeli olarak parti bütçesinden yapılan ödemeler için, söz konusu toplantıların parti amaçlarına uygun şekilde parti tarafından gerçekleştirilmesi ve ilgili kişilerin bilgi ve tecrübelerinden istifade amacıyla davet edilmesi üzerine toplantılara katılımı nedeniyle yapılan 9.506,00 TL’lik harcamanın usulüne uygun olduğunun kabulü gerekir.

18. Diğer taraftan programlara katılmaları için kendilerine davetiye gönderilmeyen veya davetiyeleri tarafımıza sunulmayan ve katılımcı listelerinde de isimleri bulunmayan kişilerle ilgili harcamaların parti amaçlarına uygun ve parti tüzel kişiliği adına yapılmış bir harcama olarak kabul edilmesi mümkün görülmediğinden; 2820 sayılı Kanun’un 70. maddesine aykırı olarak yapılan toplam 9.328,00 TL’nin, aynı Kanun’un 75. maddesi hükmü uyarınca Hazineye irat kaydedilmesi gerekir.

2- Aşağıdaki tabloda gösterilen kişilere/firmalara ait konaklama gideri olarak 7.065,96 TL’nin parti bütçesinden ödenmesinin nedenlerinin açıklanması, parti yetkililerinden istenmiştir.

19. Parti yetkilileri göndermiş oldukları açıklamada,

 “28.02.2011 tarih ve 522 nolu mahsup fişi: Halkla İlişkiler Başkanlığımızın İstanbul’da düzenlediği seçim çalışmalarına Parti personeli Ahmet SARIDUMAN görevli olarak, Prof. Dr. Yüksel ÖZDEN, Prof. Dr. Süleyman Hayri BOLAY ve Selahattin TURAN davetli olarak katılmaları nedeni konaklama bedeli parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-5-1)

09.03.2011 tarih ve 642 nolu mahsup fişi: Seçim İşleri Başkanlığımızın Antalya’da düzenlediği seçim istişare ve değerlendirme toplantısında Ağrı’dan gelen teşkilat üyelerimiz Selahattin DEMİRCİ, Zülfıkar AYDIN, Tahsin ARSLAN ve Mehmet ÇEÇEN hava muhalefeti nedeni ile Ağrı’ya uçuşlar iptal edildiğinden 2 Mart 2011 tarihine kadar konaklamak durumunda kalmışlardır. Bunun bedeli ayrı faturalandırılmıştır. Bu nedenle parti bütçesinden ödenmiştir. Bu toplantı sonunda partililerimizin moral ve motivasyonunu artırmak amaçlı davet ettiğimiz ses sanatçısı Zara ve ekibinin konaklaması parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-5-2)

24.03.2011 tarih ve 1378 nolu mahsup fişi: Parti personelimiz olan Erhan KARAKAYA Çanakkale’de düzenlenen Çanakkale Zaferi Anma Etkinliklerinde görevli olması nedeni ile konaklama bedeli parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-5-3)

24.03.2011 tarih ve 1379 nolu mahsup fişi: Kadın Kolları Başkanlığımızın Merkez Karar ve Yönetim Kurulu Üyesi olan Oya IŞIK Çanakkale’de düzenlenen Çanakkale Zaferi Anma Etkinliklerinde görevli olması nedeni ile konaklama bedeli parti bütçesinden ödenmiştir. (EK-5-4)

24.03.2011 tarih ve 1381 nolu mahsup fişi: Kocaeli’de seçim çalışmalarına katılmak üzere görevlendirilen Parti personelimiz Ömer Lütfı HACIBEKTAŞOĞLU ve Muhammed Cevdet ORHAN ile Kadın Kolları MKYK üyesi Aysun LİMAN’ın görevli olmaları nedeni ile konaklama bedeli parti bütçesinden ödenmiştir. Faturadaki diğer üç kişinin konaklama bedeli parti bütçesinden değil, kendileri tarafından ödenerek faturaya yansıtılmamıştır.

06.06.2011 tarih ve 1998 nolu mahsup fişi: Parti personelimiz olan Ömer Lütfı HACIBEKTAŞOĞLU ile Yücel KULA İstanbul’da ajans firması ile yapılan seçim strateji toplantısına katılmışlardır. Bu nedenle konaklama bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir.” demişlerdir.

20. Siyasi partilerin bütçelerinden yapabilecekleri harcamalar, partilerin siyasi amaçlarının gerçekleştirilmesi için yapılması gerekli harcamalardır. Bu harcamalar mal ve hizmet alımı olabileceği gibi diğer harcamalar da olabilir. Ancak doğal olarak bu harcamaların gerçekleştirilmesi için harcamanın yapıldığı mal/hizmet ve kişi ile siyasi parti arasında bir illiyet bağının bulunması gerekmektedir.

21. 2820 sayılı Kanun’un 70. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında; “Siyasi partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz. Bir siyasî partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır.”; 74. maddeye eklenen fıkrada “(Ek fıkra: 13/2/2011-6111/180 md.) Siyasi partiler amaçlarına ulaşmak için gerekli gördükleri siyasi faaliyetleri kapsamında her türlü harcama yapabilirler. ve aynı Kanun’un 75. maddesinde, “Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir” ve 76 ncı maddesinde de, “Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irat kaydedilir” hükümleri yer almaktadır.

22. Vergi Usul Kanunu’nun 229. maddesinde “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır” şeklinde tarif yapılmış ve “Fatura kullanma mecburiyeti” başlıklı 232. maddesinde de faturanın hangi hallerde ve kimler tarafından alınması ve verilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Bu bağlamda mal ve hizmet alımlarında bu işlemlerin fatura ile belgelendirilmesi zorunlu tutulmuş ve gerekli muhasebe kayıtlarının tutulmasında da faturanın tevsik edici belge olarak kullanılması gerektiği ifade edilmiştir.

23. 2820 sayılı Yasa’nın 70. maddesinin üçüncü fıkrasına göre beş bin liraya kadar olan (2011 yılı için 64,14 TL) harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığından, bu miktarı geçen harcamaların geçerli ve kanıtlayıcı bir belgeye dayanması gerekmektedir.

24. Yukardaki hususlar ile gönderilen açıklama ve ekleri dikkate alındığında;

25. Ağrı’dan gelen parti teşkilat üyeleri Selahattin DEMİRCİ, Zülfıkar AYDIN, Tahsin ARSLAN ve Mehmet ÇEÇEN hava muhalefeti nedeni ile Ağrı’ya uçuşlar iptal edilmesi dolayısıyla 2 Mart 20011 tarihine kadar konaklamaları sonucu ayrıca faturalandırılan 1.800,00 TL, Erhan KARAKAYA’ya ait konaklama bedeli olarak 395,84 TL ve partililerin moral ve motivasyonunu artırmak amaçlı davet edilen ses sanatçısı Zara ve GALA (ekibi) ya ait konaklama bedeli olarak 1.810,00 TL olmak üzere toplam 4.005,84 TL’lik harcamanın usulüne uygun olduğunun kabulü gerekir

26. Öte yandan, Vergi Usul Kanunu’nun yukarıda bahsedilen maddelerindeki hususlara uygun olacak şekilde belgelendirilemeyen Yüksel ÖZDEN, Selahattin TURAN, Süleyman Hayri BOLAY ve Ahmet SARIDUMAN’a ait konaklama bedeli olarak 1.495,98 TL ve Oya IŞIK’a ait konaklama bedeli olarak 428,82 TL ile tarafımıza hiç belge sunulamayan Aysun LİMAN’a ait konaklama bedeli olarak 450,00 TL ve Yücel KULA ve Ömer Lütfi HACIBEKTAŞOĞLU’na ait konaklama bedeli olarak 685,32 TL olmak üzere toplam 3.060,12 TL harcamanın parti amaçlarına uygun ve parti tüzel kişiliği adına yapılmış bir harcama olarak kabul edilmesi mümkün görülmediğinden; 2820 sayılı Kanun’un 70. maddesine aykırı olarak harcaması yapılan 3.060,12 TL’nin, aynı Kanun’un 75. maddesi hükmü uyarınca Hazineye irat kaydedilmesi gerekir.

3- Aşağıda tabloda ayrıntılı şekilde gösterilen hava ve deniz ulaşım araçlarına ait ‘yolcu ücreti’, ‘uçak bilet bedeli’, ‘vergi farkı’, ‘gemi farkı’ ve ‘uçuş hizmet bedeli’ adları altında toplam 260.383,36 TL’nin parti bütçesinden ödenmesinin nedenlerinin açıklanması ve bu giderlerin parti tarafından karşılanmasını gerektirecek kanıtlayıcı belgelerin gönderilmesi, parti yetkililerinden istenmiştir.

27. Parti yetkilileri göndermiş oldukları açıklamada,

 “Yüksek Seçim Kurulunun 06.04.2011 tarih ve 318 nolu kararı gereğince, (EK-7) Yurtdışı seçmen kütüğüne kayıtlı vatandaşlardan Türkiye Cumhuriyeti Pasaportuna sahip olanların yalnızca bu pasaport ile 10 Mayıs - 12 Haziran tarihlerinde gümrük kapılarında oy kullanabileceklerinin belirtildiği KKTC’de mukim çift uyruklu (TC-KKTC) vatandaşlarımızın ihtiyaç duymadıkları için TC Pasaportu taşımadıkları, ayrıca KKTC’de görevli Türk Subay ve Astsubayların KKTC’ne hudut geçiş belgesi ile gelerek görev yaptıklarını, başka bir ülkeye seyahat etmeleri gerekmediği takdirde TC Pasaportunu almadıklarını, KKTC’ye öğrenim amaçlı gelen Türk öğrencilerinin bazılarının TC nüfus cüzdanı ile giriş yaparak ülkede kaldıklarını, bu nedenle KKTC’de ikamet eden yurtdışı seçmen kütüğüne kayıtlı vatandaşlarımızın gümrük kapılarında oy verme işlemlerinde TC nüfus cüzdanı hamili olmalarının yeterli olmaması nedeni ile bunların Türkiye’ye gelip oy kullanmaları gerektiğinden partimize oy vermek isteyen seçmenlerimizin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden gelerek oy kullanabilmelerini sağlamak amacı ile kiralanan ulaşım araçlarının bedelleri parti bütçesinden ödenmiştir.” demişlerdir.

28. Anayasa’nın ‘Seçme, seçilme ve siyasî faaliyette bulunma hakları’ başlıklı 67. maddesinde, “Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak, seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasî parti içinde siyasî faaliyette bulunma ve halkoylamasına katılma hakkına sahiptir. Seçimler ve halkoylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılır. Ancak, yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının oy hakkını kullanabilmeleri amacıyla kanun, uygulanabilir tedbirleri belirler…” denilmektedir.

29. 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un ‘Yurt dışı seçmenlerin oy verme yöntemleri ve genel ilkeler’ başlıklı 94/A maddesinde, “Yurt dışı seçmenlerin oy kullanmasında; sandık, gümrük kapılarında oy kullanma veya elektronik oylama yöntemlerinin birlikte veya ayrı ayrı uygulanmasına, seçim türüne ve yabancı ülkenin durumuna göre, Dışişleri Bakanlığının görüşü alınarak Yüksek Seçim Kurulunca karar verilir. Yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenlerin oy kullanmalarına yönelik iş ve işlemlerde, Dışişleri Bakanlığının bilişim altyapısından faydalanılabilir. Dışişleri Bakanlığı, Yüksek Seçim Kurulunun belirleyeceği usul ve esaslar doğrultusunda, kullanılacak olan bilişim altyapısının oluşturulması ve güvenliği için gerekli tedbirleri alır. … Yurt dışı seçmenler, milletvekili genel seçimi, Cumhurbaşkanı seçimi ve halkoylamasında oy verebilirler. Yurt dışı seçmenler sadece seçime katılan siyasi partilere oy verebilirler. Yurt dışında ve yurt dışı temsilciliklerde seçim propagandası yapılamaz.” hükmü yer almaktadır.

30. 2820 sayılı Kanun’un 70. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında, “Siyasi partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz. Bir siyasî partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır.”; 74. maddenin dördüncü fıkrasında da “Siyasi partiler amaçlarına ulaşmak için gerekli gördükleri siyasi faaliyetleri kapsamında her türlü harcama yapabilirler.” denilmektedir.

31. Siyasi partilerin bütçelerinden yapabilecekleri harcamalar, partinin siyasi amaçlarının gerçekleştirilebilmesi için yapılması gerekli harcamalardır. Bu harcamalar mal ve hizmet alımı olabileceği gibi diğer harcamalar da olabilir. Ancak doğal olarak bu harcamaların gerçekleştirilmesi için harcamanın yapıldığı mal/hizmet ve kişi ile siyasi parti arasında bir illiyet bağının bulunması gerekmektedir.

32. Parti yetkilileri, TC nüfus cüzdanı ile KKTC’ye giriş yaparak burada ikamet eden vatandaşların oy kullanabilmeleri için Türkiye’ye gelmelerinin gerektiğini, söz konusu ödemenin de partilerine oy vermek isteyen seçmenlerin KKTC’den Türkiye’ye gelerek oy kullanabilmelerini sağlamak amacı ile kiralanan ulaşım araçlarının bedeli olduğunu belirtmektedirler.

33. Anayasa’da ve 298 sayılı Kanun’da yurt dışı seçmenlerin oylarını kullanmasını temin etmek için siyasi partilere bir görev verilmemiştir. Anayasa ve ilgili Kanun, yurtdışı seçmenlerin oy kullanabilmelerini sağlama görevini Yüksek Seçim Kurulu ve Dışişleri Bakanlığı gibi Devlet kurumlarına vermiştir. Öte yandan bu harcama siyasi parti amacına da uygun düşmemektedir.

34. Dolayısıyla parti adına ve amaçlarına uygun olarak yapılmayan ayrıntısı yukarıda gösterilen hava ve deniz ulaşım araçlarına ait ‘yolcu ücreti’, ‘uçak bilet bedeli’, ‘vergi farkı’, ‘gemi farkı’ ve ‘uçuş hizmet bedeli’ adları altında toplam 260.383,36 TL giderin siyasi parti amaçlarına uygun yapılmış bir harcama olarak kabul edilmesi mümkün görülmediğinden 2820 sayılı Kanun’un 70. maddesine aykırı olarak yapılan bu ödemenin, aynı Kanun’un 75. maddesi hükmü uyarınca Hazineye irat kaydedilmesi gerekir.

2- İl Örgütleri Giderleri

35. Partinin il örgütlerinin 2011 yılı giderleri toplamı 90.706.419,42 TL olup, bunun 4.670.889,61 TL’si personel giderlerinden, 8.695.855,47 TL’si kira giderlerinden, 4.511.301,18 TL’si haberleşme giderlerinden, 1.982.375,76 TL’si basılı kağıt, kırtasiye ve diğer giderlerinden, 4.506.607,92 TL’si ısınma, aydınlatma, temizlik giderlerinden, 14.625.579,54 TL’si temsil ve ağırlama giderlerinden, 2.174.764,45 TL’si teşkilata yardım giderlerinden, 1.101.007,04 TL’si seyahat giderlerinden, 4.295.407,39 TL’si taşıma vasıta giderlerinden, 4.769.594,32 TL’si basın yayın ve tanıtım giderlerinden, 2.532.286,58 TL’si vergi, sigorta, noter ve mahkeme giderlerinden, 710.412,52 TL’si gelir getirici malzeme giderlerinden, 27.709.605,16 TL’si seçim giderlerinden ve 8.420.732,48 TL’si sair giderlerden oluşmaktadır.

36. Partinin il örgütlerinin 2011 yılı kesin hesap çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu görülmüştür.

C- Parti Mallarının İncelenmesi

37. Adalet ve Kalkınma Partisinin 2011 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede taşınmaz mal ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.

38. Partinin 2011 yılı içinde edindiği 973.954,81 TL tutarındaki taşınır mal, menkul kıymet ve telif hakkının Kanun’a uygun olduğu tespit edilmiştir.

IV- SONUÇ

Adalet ve Kalkınma Partisinin 2011 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

1- 2820 sayılı Kanun’un 70. maddesine aykırı olarak Partinin amaçlarına uygun olmayan ve Parti tüzel kişiliği adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen 272.771,48 TL karşılığı Parti mal varlığının, 2820 sayılı Kanun’un 75. maddesi uyarınca Hazineye irat kaydedilmesine,

2- Partinin 2011 yılı kesin hesabında gösterilen 312.149.757,22 TL gelir toplamının, 251.902.519,43 TL gider toplamının, 12.120.145,77 TL gelecek yıla devreden nakit miktarının, Hazineye irat kaydedilenler dışında kalan bölümünün eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olduğuna,

10.2.2016 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.