ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2008/45 (Siyasi Parti Mali Denetimi)

Karar Sayısı:2013/87

Karar Günü:28.5.2013

R.G. Tarih-Sayı:29.06.2013-28692

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Lider Türkiye Partisi 2007 yılı kesin hesabının incelenmesidir.

3.9.2001 tarihinde kurulan Lider Türkiye Partisinin 24.9.2008 tarihinde yapılan 2. olağan büyük kongresinde partinin kapanmasına karar verilmiştir.

II- İLK İNCELEME

Lider Türkiye Partisi Genel Başkanı Mustafa ÖZMAN imzalı 30.6.2008 günlü yazıya ek olarak gönderilen kesin hesap cetveli Anayasa Mahkemesi Başkanlığına 23.7.2008 gün ve 781/148 sayı ile verilmiştir.

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 74. maddesinde, 'Siyasi partilerin mali denetimi Anayasa Mahkemesince yapılır. Anayasa Mahkemesi, siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin Kanuni uygunluğunu denetler.

Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.';

111. maddesinin (b) bendinde ise 'Siyasi partilerin 74 üncü madde hükümlerine aykırı hareket eden sorumluları hakkında, üç aydan altı aya kadar hafif hapis ve on beş milyon liradan otuz milyon liraya kadar hafif para cezası verilir.'

hükümleri yer almaktadır.

2007 yılı kesin hesap cetvelinin Anayasa Mahkemesi Başkanlığına 23.7.2008 gün ve 781/148 sayı verilmesi 2820 sayılı Kanun'un 74. madde hükümlerine aykırılık oluşturmaktadır. Dolayısıyla, 2820 sayılı Kanun'un 74. maddesi hükümlerine aykırı hareket eden parti sorumluları hakkında yasal işlem yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.

Bu itibarla Lider Türkiye Partisi 2007 yılı kesin hesabının ilk incelemesi sonucunda;

1- İşin esasının incelenmesine,

2- Partinin 2007 yılı kesin hesabını, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 74. maddesinde öngörülen sürede Anayasa Mahkemesine vermeyen parti sorumluları hakkında, aynı Kanun'un 111. maddesinin (b) bendi uyarınca, yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

28.5.2013 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Lider Türkiye Partisinin, Anayasa Mahkemesine verdiği 2007 yılı birleştirilmiş kesin hesabın Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca onaylandığına dair karar üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren Raportör Zekeriya AYDIN tarafından hazırlanan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Kanun'un ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Lider Türkiye Partisi genel merkez ve il örgütleri 2007 yılı hesabının gelir ve giderinin olmadığı Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararında belirtildiğine göre belgeleri olmayan hesabın incelenmesi de söz konusu olamaz.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının kayıtlarına göre, Adana, Adıyaman, Antalya, Bitlis, Elazığ, Erzurum, Hakkari, İstanbul, Konya, Kütahya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Tokat, Tunceli, Şanlıurfa, Uşak, Aksaray, Batman ve Kilis olmak üzere Partinin 20 il, 4 ilçe ve 1 beldede teşkilatı bulunmaktadır.

Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca onaylanarak sunulan birleştirilmiş kesin hesapta genel merkez ile illerin gelir ve giderinin olmadığı belirtilmiştir.

Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel merkez, il, ilçe veya belde başkanlıklarına ait binaların ya kendi mülkü veya kira olması gerekir. Şayet parti yetkililerine ait binalarda siyasi parti faaliyette bulunuluyor ise (genel merkez, il, ilçe veya belde teşkilatının faaliyette bulunduğu binalar) bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.

Partinin Genel Merkez, il, ilçe ve belde örgütleri faaliyette olduğuna göre, bu yerlerin en azından yönetim giderlerinin (kira, su, elektrik, telefon, kırtasiye vb.) olması gerekir. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı , Kanun'un 69. maddesindeki bir siyasi partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzel kişiliğinin adına elde edileceği ile aynı Kanun'un 70. maddesindeki bir siyasi partinin bütün giderlerinin o siyasi partinin tüzel kişiliğinin adına yapılacağı hükmüne aykırı davranılmıştır.

Mahkemeye istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun'un 111. maddesinin (c) fıkrasına istinaden gerekli işlemlerin yapılmasını temin için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.

IV- SONUÇ

Lider Türkiye Partisi 2007 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

1- İlk İnceleme toplantısında verilen karar gereğince, Partinin 2007 yılı kesin hesabını 2820 sayılı Kanun'un 74. maddesinde öngörülen sürede Anayasa Mahkemesine vermeyen parti sorumluları hakkında aynı Kanun'un 111. maddesinin (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

2- Mahkemeye istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun'un 111. maddesinin (c) fıkrasına istinaden gerekli işlemlerin yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

3- Gelir ve gideri olmadığı beyan edilerek herhangi bir bilgi ve belge ibraz edilmeyen Parti Genel Merkezi ile 20 il örgütünün kesin hesabının denetimi gerçekleştirilemediğinden, Partinin 2007 yılı hesabının 2820 sayılı Kanun uyarınca kabul edilmesinin mümkün olmadığına,

28.5.2013 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.