ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2007/41 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2008/75

Karar Günü:29.4.2008

R.G. Tarih-Sayı:17.05.2008-26879

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Katılımcı Demokrasi Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Katılımcı Demokrasi Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

'Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2006 yılına ilişkin belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Sunulan belgelerden Katılımcı Demokrasi Partisi'nin 2006 yılında herhangi bir gelir ve giderinin bulunmadığı anlaşıldığından, Katılımcı Demokrasi Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının eldeki bilgi ve belgelere göre 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV-SONUÇ

1- Katılımcı Demokrasi Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının eldeki bilgi ve belgelere göre 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna OYBİRLİĞİYLE,

2- 2006 yılındaki on günlük hesap dönemine ilişkin defterlerin ibraz edilmemesi nedeniyle 2820 sayılı Yasa'nın 60. ve 113. maddeleri gereğince suç duyurusunda bulunulmasına Osman Alifeyyaz PAKSÜT'ün karşıoyu ve OYÇOKLUĞUYLA,

3- Hesabın 30.6.2007 gününden sonra verilmesi nedeniyle 2820 sayılı Yasa'nın 74. ve 111/b maddeleri gereğince ilgililer hakkında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulmasına OYBİRLİĞİYLE,

29.4.2008 gününde karar verildi.

KARŞIOY YAZISI

Katılımcı Demokrasi Partisi'nin 2006 yılı hesaplarının incelenmesinde, 19.12.2006 tarihinde kurulan Partinin 2006 yılında herhangi bir gelir ve giderinin bulunmadığı görülmekle birlikte, bahse konu takvim yılı döneminde Siyasi Partiler Kanunu (SPK)'nun 60. maddesi gereğince tutması gereken defterleri tutmadığı ve bu eylemin SPK'nun 113. maddesinde altı aydan bir yıla kadar hapis cezasını gerektiren suçu oluşturduğu düşüncesiyle anılan Parti yetkilileri hakkında suç duyurusunda bulunulmasına oyçokluğu ile karar verilmiştir. Bu karara aşağıdaki nedenlerle katılmamaktayım:

Ceza hukukunun temel ilkelerine göre, kanunsuz suç ve ceza olmaz. Buna göre, SPK'nun 113. maddesindeki suçun oluştuğundan bahsedebilmek için, aynı kanunun 60. maddesinde belirtilen defterleri tutma yükümlülüğünün ya SPK'da veya bu kanunun gönderme yaptığı diğer kanun hükümlerinde açıkça tanımlanmış, yani suçun unsurlarının gösterilmiş olması gerekir. Olayda, defter tutma yükümlülüğünün yerine getirilmediği dönem 10 gündür. (Parti, 2007 yılma ait defter tutma yükümlülüğünü ise yerine getirmiştir). Bu durumda, mevzuatımıza göre bir siyasi partinin kuruluşu anında veya kuruluşunu takip eden 10 gün içinde SPK'nun 60. maddesine göre defterlerini hazır hale getirmiş ve tasdik ettirmiş olmasını zorunlu kılan bir açık bir hüküm olup olmadığına bakılması gerekir.

SPK'da, siyasi partilerin 8. maddede belirtilen bildiri ve belgelerin İçişleri Bakanlığına verilmesiyle tüzel kişilik kazanacağı belirtilmekte, ancak bu belgeler arasında 60. maddeye göre tutulması zorunlu olan defterler sayılmamaktadır. Buna göre, siyasi partiler yönünden defterlerin, kuruluş tarihinde tasdikli bir şekilde hazır bulunmasına ilişkin, ticaret şirketlerinde olduğu gibi bir zorunluluk bulunmadığı anlaşılmaktadır.

SPK'nun 121. maddesi gereğince, Türk Medeni Kanunu ile Dernekler Kanunu'nun ve dernekler hakkında uygulanan diğer kanunların SPK'na aykırı olmayan hükümleri siyasi partiler hakkında da uygulanacağından, 60. maddedeki defter tutma ve tasdik ettirme yükümlülüğünün ne zaman başladığı hakkında, sözü geçen kanunlara da bakılması gerekir. Dernekler Kanunu'nun 11. maddesinde, derneklerin tutacakları defterlerle ilgili usul ve esasların Yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir. Dernek defterlerine ilişkin hükümler, anılan Yönetmeliğin 31-40. maddelerinde yer almaktadır. Defterlerin tasdikine ilişkin 36. maddede bir süre öngörülmemiş, yalnızca defterlerin 'kullanılmaya başlamadan önce' tasdik ettirileceği belirtilmiştir. Yönetmeliğin 'kayıt zamanı' başlıklı 34. maddesine göre, işlemlerin, defterlere günlük olarak kaydedilmesi gerekmektedir. Ancak, gelir ve gider kayıtları, maddenin (a) bendine göre, 'işlemlerin, işin hacmine ve gereklerine uygun olarak muhasebe düzeni ve güvenliğini bozmayacak bir süre içinde kaydedilmesi şarttır. Bu gibi kayıtlar on günden fazla geciktirilemez'. Aynı maddenin (b) bendinde de 'Kayıtlarını devamlı olarak muhasebe fişleri ve bordro gibi yetkili amirlerin imza ve parafını taşıyan belgelere dayanarak tutan derneklerde, işlemlerin bunlara kaydedilmesi, deftere işlenmesi hükmündedir. Ancak bu kayıtlar, işlemlerin esas defterlere kırkbeş günden daha geç intikal ettirilmesine imkan vermez.' Denilmiştir. Bu hükümlere göre, kaydı gereken bir işlem yoksa, o aşamada tasdik edilmiş bir defterin mevcut bulunmayışı da yasaya aykırılık teşkil etmeyecektir. Hukuka aykırılıktan söz edebilmek için, ilgili tüzel kişinin kuruluşu anında tasdikli defterlerinin de bulunmasını zorunlu kılan açık bir yasa kuralının varlığı zorunludur. SPK'nun yaptığı gönderme nedeniyle defter tutma yönünden öncelikle Dernekler Kanunu esas alınacağından, niteliği gereği siyasi partilerden tamamen farklı gerçek ve tüzel kişilere uygulanabilecek Türk Ticaret Kanunu veya Vergi Usul Kanunu hükümlerinin ceza hukuku alanında siyasi partilere kıyasen uygulanması olanaklı değildir.

Bu nedenle, siyasi partinin kuruluşunu takip eden 10 günlük dönemde tasdikli defterlerin bulunmayışının, SPK'nun 113. maddesindeki defter tutmama suçunu oluşturduğu düşüncesine ulaşmak mümkün değildir. Hürriyeti bağlayıcı ceza gerektiren bir eylemin varlığına, özel Kanununda unsurları açıkça tanımlanmayan kuralların yorumu veya başka yasa ve yönetmeliklerde yer alan kuralların kıyas yoluyla uygulanması suretiyle hükmedilemez.

Bu nedenlerle, olayda suç duyurusunu gerektiren bir durum bulunmadığı düşüncesindeyim.