ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2002/7 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2003/8

Karar Günü:16.4.2003

R.G. Tarih-Sayı:18.06.2003-25142

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Gönül Birliği Yeşiller Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca Mustafa BUMİN, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Fulya KANTARCIOĞLU, Ertuğrul ERSOY, Tülay TUĞCU, Ahmet AKYALÇIN, Enis TUNGA ve Mehmet ERTEN'in katılmalarıyla 17.12.2002 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında;

Gönül Birliği Yeşiller Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda, 'Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2001 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddî öğelerini oluşturan defter ve belgelerde, Parti'nin Genel Merkezi ile 3 il örgütünün 2001 yılı gelirlerinin 2.092.562.430.- lira, giderlerinin 2.045.889.301.- lira, 2002 yılına nakit devrinin 46.673.129.- lira, gelir ile gider ve nakit devir rakamlarının toplamının birbirine denk olduğu görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin gelirleri 1.602.562.430.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun 1.285.000.000.- lirası aidat gelirleri, 272.000.000.- lirası bağış gelirleri, 45.562.430.- lirası önceki yıldan devreden nakit mevcududur.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. maddelerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin il örgütlerinin gelirleri 490.000.000.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun 300.000.000.- lirası üyelik aidatları, 190.000.000.- lirası bağışlardır.

İl örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin, Parti Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek, 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin giderleri 1.564.609.301.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun 228.000.000.- lirası Parti binası giderleri, 3.250.000.- lirası ulaşım giderleri, 4.000.000.- lirası temsil ağırlama giderleri, 18.568.000.- lirası su giderleri, 335.300.000.- lirası haberleşme giderleri, 600.000.000.- lirası kira giderleri, 26.041.301.- lirası elektrik giderleri, 26.700.000.- lirası kırtasiye giderleri, 292.500.000.- lirası rozet giderleri, 30.250.000.- lirası müteferrik giderlerdir.

Parti Genel Merkezi'nce 37.953.129.- lira nakit mevcudu olarak 2002 yılına devredilmiştir.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede giderlerin aşağıda gösterilenler dışında 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

a) Kişiler Adına Düzenlenmiş Belgeler

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 70. maddesinde, bir siyasi partinin bütün giderlerinin o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı belirtilmiştir. Genel muhasebe kurallarına göre de, bir gelir ve gider belgesinin muhasebe kayıtlarına esas alınabilmesi için bunların kayıt sahibinin adına düzenlenmiş olması gerekir.

Aşağıda dökümü gösterilen, parti tüzelkişiliği yerine kişiler adına düzenlenmiş belgelere dayanılarak kaydedilen 65.009.000.- liralık gider karşılığının, 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

b) Belgesiz Gider

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 70. maddesinin üçüncü fıkrasında, beş milyon liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile belgelendirilmesinin zorunlu olduğu belirtildiğinden, bu tutarı (2820 sayılı Yasa'nın Ek Madde 6 hükmüne göre 2001 yılı için 11.949.600.- lirayı) aşan tüm harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belgeye dayandırılması gerekmektedir.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76. maddesinin dördüncü fıkrasında ise, 'Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti gideri miktarınca parti mal varlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir.' denilmektedir.

Parti defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, 2001 yılında 'kira giderinin ödenmesi' işleminde bu kurallara uyulmadığı ve giderin tevsik edici belgelerle belgelendirilmediği görülmüştür.

Bu durumda belgelendirilmeyen aşağıda dökümü gösterilen gider tutarı 600.000.000.- lira tutarındaki Parti malvarlığının Hazine'ye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti'nin il örgütlerinin giderleri 481.280.000.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun 11.000.000.- lirası kırtasiye giderleri, 51.480.000.- lirası demirbaş alım giderleri, 90.000.000.- lirası çiçek giderleri, 318.800.000.- lirası haberleşme giderleri, 10.000.000.- lirası sair giderlerdir.

Parti il örgütlerince 8.720.000.- lira nakit mevcudu olarak 2002 yılına devredilmiştir.

İl ve ilçe örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin Parti Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek, 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

C- Parti Malları

Parti'nin kesinhesabı ve ekleri üzerinde yapılan incelemede, 2001 yılında taşınmaz ve değeri yüzmilyon lirayı aşan taşınır mal, menkul kıymet ve her türlü hak ediniminin bulunmadığı anlaşılmıştır.

IV- SONUÇ

Gönül Birliği Yeşiller Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti'nin kesinhesabında gösterilen 2.092.562.430.- lira gelir ile 1.380.880.301.- lira giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 70. maddesine aykırı olarak yapılan

665.009.000.- lira giderin aynı Kanun'un 75. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,

16.4.2003 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.