ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2002/6 (Siyasî Parti Mali Denetimi)

Karar Sayısı:2003/5

Karar Günü:16.4.2003

R.G. Tarih-Sayı:30.05.2003-25123

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Halkın Demokrasi Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca Mustafa BUMİN, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Fulya KANTARCIOĞLU, Ertuğrul ERSOY, Tülay TUĞCU, Ahmet AKYALÇIN, Enis TUNGA ve Mehmet ERTEN'in katılmalarıyla 17.12.2002 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında;

Halkın Demokrasi Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda 'Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine; oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2001 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddî öğelerini oluşturan defter ve belgelerde, Parti'nin Genel Merkezi ile 65 il örgütü ve il örgütü bulunmayan 1 ilçe örgütünün 2001 yılı gelirlerinin 857.767.579.519.- lira, giderlerinin 808.465.373.281.- lira ve 2002 yılına nakit devrinin 49.302.206.238.- lira, gelir ile gider ve nakit devir rakamlarının toplamının birbirine denk olduğu görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin gelirleri 67.935.518.604.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun 67.550.000.000.- lirası bağış ve aidat geliri, 385.518.604.- lirası ise önceki yıldan devreden nakit mevcududur.

Parti Genel Merkezi'nin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. maddelerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl ve İlçe Örgütleri Gelirleri

Parti il ve ilçe örgütlerinin gelirleri 789.832.060.915.- lira olarak gösterilmiştir. Bunun 763.178.058.248.- lirası bağış ve aidat gelirleri, 271.827.000.- lirası önceki yıldan devreden borç mevcudu, 26.382.175.667.- lirası ise önceki yıldan devreden nakit mevcududur.

İl ve ilçe örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin Parti Meclis Kararı ile doğruluğunun onaylandığı görülerek, 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin giderleri 67.489.901.507.- lira olarak gösterilmiştir. Bunun 35.759.275.000.- lirası büro giderleri, 14.386.356.477.- lirası yol, seçim ve propaganda giderleri, 13.894.270.030.- lirası işçi ücretleri, vergi ve sosyal sigorta prim giderleri, 3.450.000.000.- lirası ise danışmanlık giderleridir.

Parti Genel Merkezi'nce 445.617.097.- lira nakit mevcudu olarak 2002 yılına devredilmiştir.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 70. maddesinin ikinci fıkrasında 'Bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı', üçüncü fıkrasında 'beşmilyon liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesinin zorunlu olmadığı' belirtilmektedir. Buna göre parti tüzelkişiliği adına yapılan ve belirtilen miktarı (2820 sayılı Yasa'nın Ek Madde 6 hükmüne göre 2001 yılı için 11.949.600.- lirayı) aşan tüm harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belgeye dayandırılması gerekmektedir.

2820 sayılı Yasa'nın 76. maddesinin dördüncü fıkrasında ise 'Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti mal varlığı Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazine'ye irad kaydedilir.' denilmektedir.

Parti Genel Merkezi'nin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilen dışındaki giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

Parti tüzelkişiliği adına olmayan giderler:

Halkın Demokrasi Partisi Genel Merkezi'nce ayrıntısı aşağıdaki tabloda görüleceği üzere bu kurallara uymadan kişi adına (M. Salim Özalp ve M. Selim Özalp) düzenlenmiş EGO Doğalgaz faturalarına istinaden ödemede bulunulduğu ve bunun parti gideri olarak gösterildiği görülmüştür.

Bu durumda 2820 sayılı Yasa'nın yukarıda açıklanan hükümlerine aykırı olarak belgelendirilmeyen 2.270.000.000.- lira tutarındaki mal varlığının Hazine'ye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

2- İl ve İlçe Örgütleri Giderleri

Parti il ve ilçe örgütlerinin giderleri 740.975.471.774.- lira olarak gösterilmiştir. Bunun 540.146.749.779.- lirası büro giderleri, 195.188.147.995.- lirası yol, seçim ve propaganda giderleri, 5.640.574.000.- lirası işçi ücretleri, vergi ve sosyal sigorta prim giderleridir.

Parti il ve ilçe örgütlerince 48.856.589.141.- lira nakit mevcudu olarak 2002 yılına devredilmiştir.

İl ve ilçe örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin Parti Meclis Kararı ile doğruluğunun onaylandığı görülerek 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

C- Parti Malları

Parti'nin kesinhesabı ve ekleri üzerinde yapılan incelemede, 2001 yılında taşınmaz ve değeri yüzmilyon lirayı aşan taşınır mal, menkul kıymet ve her türlü hak ediniminin bulunmadığı anlaşılmıştır.

IV- SONUÇ

Halkın Demokrasi Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti'nin kesinhesabında gösterilen 857.767.579.519.- lira gelir ile 806.195.373.281.- lira giderin, eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- Parti Genel Merkezi'nce 2820 sayılı Kanun'un 70. maddesine aykırı olarak yapılan 2.270.000.000.-TL. giderin; 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,

16.4.2003 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.