ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2000/1 (Siyasî Parti Mali Denetimi)

Karar Sayısı:2002/22

Karar Günü:17.12.2002

R.G. Tarih-Sayı:04.02.2003-25014

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Halkın Demokrasi Partisi'nin 1999 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca Mustafa BUMİN, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Fulya KANTARCIOĞLU, Rüştü SÖNMEZ, Ertuğrul ERSOY, Tülay TUĞCU, Ahmet AKYALÇIN ve Enis TUNGA'nın katılmalarıyla 30.10.2001 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında 'Dosyadaki eksiklikler giderildiğinden işin esasının incelenmesine oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1999 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde, Halkın Demokrasi Partisi'nin 1999 yılı gelirler toplamının 266.572.457.016.- lira, giderler toplamının 250.408.251.973.- lira olarak gösterildiği, gelir fazlası 16.164.205.043.- liranın gelecek yıla devredildiği, gelir ile gider ve devir rakamlarının birbirine denk olduğu görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin, 1999 yılı gelirleri 17.899.810.058.- lira olarak gösterilmiştir. Bunların 86.810.058.- lirası önceki yıldan devir, 17.813.000.000.- lirası ise 1999 yılı içinde edinilen bağış gelirleridir.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti il örgütlerinin 1999 yılında toplam 248.672.646.958.- lira gelir sağladığı gösterilmiştir. Bunların 6.170.421.399.- lirası önceki yıldan devreden tutar, 321.416.000.- lirası yıl sonu borçları, 242.180.809.559.- lirası ise 1999 yılı içinde edinilen bağış gelirleridir.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin birleşik kesinhesaba doğru olarak geçirildiği ve Parti Meclis Kararı ile de doğruluğunun onaylandığı görülerek 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin, 1999 yılı gelirleri 17.704.342.352.- lira olarak gösterilmiştir. Bunların 10.979.952.802.- lirası büro giderleri, 1.461.210.000.- lirası yol, seçim ve propaganda giderleri, 4.313.179.550.- lirası işçi ücretleri, vergi ve sosyal sigorta prim giderleri, 950.000.000.- lirası ise danışmanlık giderleridir.

Parti Genel Merkezi'nin 1999 yılı gelirleri ile giderleri arasındaki gelir fazlası olarak ortaya çıkan 195.467.706.- lira gelir fazlası fark ise 2000 yılına devrolmuştur.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilen dışındaki giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

Parti tüzelkişiliği adına olmayan giderler:

Halkın Demokrasi Partisi Genel Merkezi'nce ayrıntısı aşağıdaki tabloda görüleceği üzere kişi adına (M. Salim Özalp ve M. Selim Özalp) düzenlenmiş EGO Doğalgaz faturalarına istinaden ödemede bulunulduğu ve bunun parti gideri olarak gösterildiği görülmüştür.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 70. maddesinin ikinci fıkrasında 'Bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı', üçüncü fıkrasında 'beşmilyon liraya kadar (12.8.1999 günlü, 4445 sayılı Yasa'dan önce beşbin) harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesinin zorunlu olmadığı' belirtilmektedir. Buna göre parti tüzelkişiliği adına yapılan ve belirtilen miktarı aşan tüm harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belgeye dayandırılması gerekmektedir.

2820 sayılı Yasa'nın 76. maddesinin dördüncü fıkrasında ise 'Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti mal varlığı Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazine'ye irad kaydedilir.' denilmektedir.

Bu durumda belgelendirilmeyen 695.000.000.- lira tutarındaki mal varlığının Hazine'ye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti il örgütlerinin 1999 yılı giderleri toplam 232.703.909.621.- liradır. Bunun 151.899.532.399.- lirası büro giderleri, 80.257.377.222.- lirası yol, seçim ve propaganda giderleri, 547.000.000.- lirası işçi ücretleri, vergi ve sosyal sigorta prim giderleridir.

İl örgütlerinin 1999 yılı gelirleri ile giderleri arasındaki 15.968.737.337.- lira gelir fazlası fark ise 2000 yılına devrolmuştur.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin birleşik kesinhesaba doğru olarak geçirildiği ve Parti Meclis Kararı ile de doğruluğunun onaylandığı görülerek 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Halkın Demokrasi Partisi'nin 1999 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti'nin kesinhesabında gösterilen 266.572.457.016.-lira gelir ile 249.713.251.973.- lira giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 70. maddesine aykırı olarak gider kaydedilen 695.000.000.- lira karşılığı Parti malvarlığının, 2820 sayılı Kanun'un 75. ve 76. maddeleri uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,

17.12.2002 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.