ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1998/23 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:1999/34

Karar Günü:14.9.1999

R.G. Tarih-Sayı:23.09.1999-23825

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Yeniden Doğuş Partisi Genel Merkezi ile ilçe örgütlerini de kapsayan 58 il örgütünün 1997 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca; Ahmet Necdet SEZER, Güven DİNÇER, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F. TUNCEL, Fulya KANTARCIOĞLU, Mahir Can ILICAK ve Rüştü SÖNMEZ'in katılmalarıyla 23.12.1998 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında: 'Dosyadaki eksiklik giderildiğinden, işin esasının incelenmesine OYBİRLİĞİYLE' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1997 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Yasa ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddî ögelerini oluşturan kesinhesap defter ve belgelerde Yeniden Doğuş Partisi'nin 1997 yılı gelirleri ve giderleri birbirine denk biçimde; Genel Merkez'in gelir ve giderleri 3.579.325.449.- lira, 58 il örgütünün gelir ve giderleri 1.883.841.849.- lira olmak üzere toplam 5.463.167.298.- lira olarak gösterilmiştir.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri:

Yeniden Doğuş Partisi Genel Merkezi'nin 1997 yılı içindeki gelirleri toplamı 3.579.325.449.- liradır.

Bunun; 576.000.000.- lirası bağışlar, 2.357.000.000.- lirası sair gelirler, 9.843.449.- lirası geçen yıldan devreden nakit, 398.900.000.- lirası borçlar, 198.150.000.- lirası ödenecek vergiler ve SSK primleri, 39.432.000.- lirası sabit kıymetlerdir.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede: aşağıda belirtilenler dışındaki gelirlerin 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. maddeleri hükümlerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

- Kira Gelirleri

Yeniden Doğuş Partisi, Muhsin Ganioğlu'ndan 1997 yılı için 900.000.000.- lira bedelle (Yev. No. 50) kiralamış olduğu binanın bir kısmını sözleşmedeki hükme dayanarak üçüncü kişilere kiraya vermiş ve bundan, kesinhesapta ve 5, 9, 14, 18, 23, 27, 31, 34, 38, 42 yevmiye numaralı kayıtlarda gösterildiği üzere toplam 2.357.000.000.- lira gelir elde etmiştir.

Kira sözleşmesinde, 'alt kira' ve 'kiranın devri'nin öngörülmesi, binanın Genel Merkez gereksinimi dışında, gelir elde etmek amacıyla da kiralandığını göstermektedir. Bu yolla elde edilen gelirin bağış niteliğinde olduğu sonucuna varılmıştır.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 66. maddesinin ikinci fıkrası ile gerçek ve tüzelkişilerin her birinin bir siyasî partiye ellimilyon liradan fazla kıymette aynî veya nakdî bağışta bulunması yasaklanmıştır. Aynı Kanun'un 76. maddesinin ilk fıkrasında da, 66. maddenin ikinci fıkrasında belirtilen miktardan fazla gelirle, taşınmaz malların bu fıkrada belirtilen miktarı geçen kısmının karşılığının (Anayasa Mahkemesi'nce) Hazine'ye irad kaydedilmesine karar verileceği öngörülmüştür.

Buna göre, bağış olarak kabul edilen (2.357.000.000-900.000.000) 1.457.000.000.- liradan 50.000.000.- lira düşüldüğünde kalan 1.407.000.000.- liranın Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin 58 il örgütünce sağlanan gelirleri toplamı 1.883.841.849.- lira olarak gösterilmiştir.

 Bunun; 1.668.657.849.- lirası bağışlar, 3.000.000.- lirası geçen yıldan devreden nakit, 212.184.000.- lirası sabit kıymetlerdir.

Parti il örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nda belirtilen kaynaklardan sağlandığı, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 1997 yılı içindeki giderleri 3.569.916.040.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 2.234.457.015.- lirası büro genel giderleri, 128.142.000.- lirası basın yayın giderleri, 19.735.380.- lirası seçim ve kongre giderleri, 393.260.920.- lirası seyahat giderleri, 147.488.725.- lirası sair giderler, 607.400.000.- lirası geçen yıldan kalan borç ödemeleri, 39.432.000.- lirası (demirbaş eşya tutarı) mal varlıkları karşılığıdır.

Kesinhesap cetveline göre 3.579.325.449.- liralık gelir ile 3.569.916.040.- liralık gider arasındaki farkı oluşturan 9.409.409.- lira, nakit mevcudu olarak 1998 yılına devretmiştir.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda gösterilenler dışındaki giderlerin 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

- Parti'ye Ait Olmayan Otoların Masrafları

Aşağıda ayrıntıları yazılı yevmiye kayıtlarında, Parti'ye ait olmayan otoların bakım onarım giderlerinin ödendiği görülmüştür.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde, bir siyasî partinin bütün giderlerinin o siyasî parti tüzelkişiliği adına yapılacağı öngörülmektedir.

Hiçbir açıklama yapılmadığından, araç sahibinin ödemekle yükümlü olduğu bakım, onarım giderlerinin Parti gideri olarak kabulüne olanak bulunmadığından, 140.510.475.- liranın, 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

Otoların Parti'nin kullanımına verilmesinin bağış sayılmayacağına, Ahmet Necdet SEZER, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN ve Ali HÜNER'in 'Otoların Parti'nin kullanımına verilmesinin bağış olduğu, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 66. maddesinin ikinci fıkrası ve 76. maddesinin birinci fıkrası uyarınca, kullanım değerinin ellimilyon lirayı aşan kısmının Hazine'ye gelir yazılması gerektiği' yolundaki karşıoylarıyla ve oyçokluğuyla karar verilmiştir.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti'nin 58 il örgütünün giderleri toplamı 1.883.841.849.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 1.082.440.000.- lirası büro genel giderleri, 27.000.000.- lirası basın yayın giderleri, 105.000.000.- lirası sabit kıymet giderleri, 122.850.000.- lirası seyahat giderleri, 77.500.000.- lirası temsil, ağırlama giderleri, 179.600.000.- lirası sair giderler, 77.267.849.- lirası geçen yıldan kalan borç ödemesi, 212.184.000.- lirası mal varlıkları karşılığı (demirbaş eşya tutarı)dır.

Kesinhesap cetveline göre il örgütlerinin gelirleri ile giderleri eşit olduğundan 1998 yılına nakit devri bulunmamaktadır.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların, 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Yeniden Doğuş Partisi'nin 1997 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda ;

Parti'nin kesinhesabında gösterilen 4.056.167.298.- lira gelir ile 5.313.247.414.- lira giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna, Ahmet Necdet SEZER, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN ve Ali HÜNER'in 'Otoların Parti'nin kullanımına verilmesinin bağış olduğu, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 66. maddesinin ikinci fıkrası ve 76. maddesinin birinci fıkrası uyarınca, kullanım değerinin ellimilyon lirayı aşan kısmının Hazine'ye gelir yazılması gerektiği' yolundaki karşıoylarıyla ve OYÇOKLUĞUYLA,

1- Kira gelirinin 1.407.000.000.- liralık kısmının, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76. maddesinin birinci fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,

2- Parti gideri olarak kabul edilmeyen 140.510.475.- liranın, 2820 sayılı sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına, 14.9.1999 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.