ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1996/21 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:1999/3

Karar Günü:23.2.1999

R.G. Tarih-Sayı:25.03.1999-23650

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Millet Partisi'nin Genel Merkezi ile ilçe örgütlerini de kapsayan 52 il örgütünün 1995 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Yasal süresi içinde, 1995 yılı kesinhesabını vermeyen Millet Partisi'nin 23.9.1997 günlü ihtar kararından sonra gönderilen kesinhesap belgeleri; Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca, Ahmet Necdet SEZER, Samia AKBULUT, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F. TUNCEL, Fulya KANTARCIOĞLU, Mahir Can ILICAK ve Rüştü SÖNMEZ'in katılmalarıyla 9.9.1998 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında; incelenerek 'dosyadaki eksiklik giderildiğinden işin esasının incelenmesine, OYBİRLİĞİYLE' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1995 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Millet Partisi'nin

1995 yılı gelirleri ve giderleri, birbirine denk biçimde, Genel Merkez'in gelir ve giderleri 3.347.673.990.- lira, 52 il örgütünün gelir ve giderleri 2.582.969.200.- lira olmak üzere toplam 5.930.643.190.- lira olarak gösterilmiştir.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin 1995 yılı içindeki gelirleri 3.347.673.990.- lira gösterilmiştir.

Bunun, 386.000.000.- lirası bağış gelirleri, 325.600.000.-lirası aidat gelirleri, 2.630.719.000.- lirası diğer gelirler, 5.354.990.- lirası 1994 yılından devreden nakit mevcududur.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışında, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. maddeleri hükümlerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

Yasal Sınırı Aşan Bağışlar:

Yapılan incelemede, aşağıda dökümü gösterilen bağışların yasal sınırı aştığı halde Parti'ye gelir kaydedildiği görülmüştür.

2820 sayılı Yasa'nın 66. maddesinin 3673 sayılı Yasa ile değişik ikinci fıkrasında, gerçek ve tüzelkişilerin her birinin bir siyasi partiye aynı yıl içerisinde ellimilyon liradan fazla kıymette ayni veya nakdi bağışta bulunması yasaklanmıştır.

Aynı Yasa'nın 76. maddesinin birinci fıkrasına göre, 66. maddenin ikinci fıkrasında belirtilen miktarlardan fazla gelirlerle taşınmaz malların bu fıkrada belirtilen miktarı geçen kısmının karşılığının Hazine'ye gelir yazılması gerektiğinden, toplam 111.000.000.- lira Parti malvarlığının Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin 1995 yılında 52 il örgütünce sağlanan gelirleri toplamı 2.582.969.200.- lira gösterilmiştir.

Bunun, 1.35l.59l.096.- lirası bağış gelirleri, 1.009.658.000.- lirası aidat gelirleri, 92.572.320.- lirası diğer gelirler, 129.147.784.- lirası 1994 yılından devreden nakit mevcududur.

Parti il örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'da belirtilen kaynaklardan sağlandığı, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 1995 yılı içindeki giderleri 1.694.626.572.- lira gösterilmiştir.

Bunun, 753.362.427.- lirası yönetim giderlerine, 69.150.000.- lirası demirbaş giderlerine, 872.114.145.- lirası diğer giderlere yapılmıştır.

3.347.673.990.- lira gelir ile 1.694.626.572.-lira gider arasındaki farkı oluşturan 1.653.047.418.- lira nakit mevcudu olarak 1996 yılına devredilmiştir.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışında, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

Kişiler Adına Düzenlenmiş Belgeler:

Yapılan incelemede, aşağıda dökümü gösterilen giderlerin kişiler adına düzenlenmiş belgelere dayandırıldığı görülmüştür.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde, bir siyasi partinin bütün giderlerinin o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı belirtilmiştir. Genel muhasebe kurallarına göre de, bir gelir veya gider belgesinin muhasebe kayıtlarına esas alınabilmesi için bunların, kayıt sahibinin adına düzenlenmiş olması gerekir.

Kişiler adına düzenlenmiş belgelere dayanılarak kaydedilen 6.963.000.- lira gider karşılığının, 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti'nin 52 il örgütünün 1995 yılı giderleri toplamı 2.392.174.616.- lira gösterilmiştir.

Bunun, 1.895.955.884.- lirası yönetim giderlerine, 124.445.000.- lirası demirbaş giderlerine, 371.773.732.- lirası diğer giderlere yapılmıştır.

2.582.969.200.- lira gelir ile 2.392.174.616.- lira gider arasındaki farkı oluşturan 190.794.584.- lira nakit mevcudu olarak 1996 yılına devredilmiştir.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Millet Partisi'nin 1995 yılı hesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti kesinhesabında gösterilen 5.819.643.190.-lira gelir ile 4.079.838.188.- lira giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- Yasal sınırı aşan bağış tutarı 111.000.000.- lira karşılığı Parti malvarlığının, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76. maddesinin birinci fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,

3- Kişiler adına düzenlenmiş belgelere dayanılarak kaydedilen 6.963.000.- lira gider karşılığının, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına, 23.2.1999 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.