ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1995/19 (Siyasi Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:1998/35

Karar Günü:7.7.1998

R.G. Tarih-Sayı:29.07.1998-23417

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Milliyetçi Hareket Partisi Genel Merkezi ile ilçe örgütlerini de kapsayan 75 il örgütünün 1994 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca; Güven DİNÇER, Yılmaz ALİEFENDİOĞLU, Selçuk TÜZÜN, Ahmet N. SEZER, Samia AKBULUT, Haşim KILIÇ, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F. TUNCEL ve Nurettin TURAN'ın katılmalarıyla yapılan toplantıda; 'Dosyada eksiklik bulunmadığından Milliyetçi Hareket Partisi'nin 1994 yılı kesinhesabının esastan incelenmesine, 31.10.1995 gününde oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1994 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü :

Denetimin maddî ögelerini oluşturan defter ve belgelerde Milliyetçi Hareket Partisi'nin 1994 yılı içindeki Genel Merkez gelir ve giderleri 67.745.730.810.- TL., 75 il örgütü gelir ve giderleri 37.160.974.170.- TL. olmak üzere toplam 104.906.704.980.- TL. olarak gösterildiği, gelir, gider ve devir rakamlarının birbirine denk olduğu görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin 1994 yılı içindeki gelirleri 67.745.730.810.- TL. gösterilmiştir.

 Bunun; 168.000.000.- TL.nın aidatlardan, 425.215.000.- TL.nın sabit kıymet satış gelirlerinden, 4.648.741.658.- TL.nın geçen yıl nakit devrinden, 1.577.670.000.- TL.nın bağışlardan, 50.821.062.000.- TL.nın Devlet yardımından, 10.105.042.152.- TL.nın faizlerden sağlandığı görülmüştür.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede; gelirlerin 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. maddeleri hükümlerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin 75 il örgütünce sağlanan gelirler toplamı 37.160.974.170.- TL. gösterilmiştir.

Bunun; 4.828.095.285.- TL.nın aidatlardan, 777.864.414.- TL.nın satışlardan, 2.005.624.161.- TL.nın etkinliklerden, 30.867.000.- TL.nın sabit kıymet gelirlerinden, 29.071.706.754.- TL.nın bağışlardan, 446.816.556.- TL.nın geçen yıl nakit devrinden sağlandığı anlaşılmıştır.

Parti il örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümleri üzerinde yapılan incelemede; gelirlerin 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nda belirtilen kaynaklardan sağlandığı, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 1994 yılı içindeki giderleri 64.438.177.802.- TL. gösterilmiştir.

Bunun; 5.148.127.598.- TL.nın büro giderlerine, 3.019.124.447.- TL.nın personel giderlerine, 733.927.175.- TL.nın seyahat giderlerine, 5.439.508.950.- TL.nın bayrak, flama, rozet yapım giderlerine, 264.500.000.- TL.nın yayın giderlerine, 338.762.000.- TL.nın etkinlik giderlerine, 29.983.043.170.- TL.nın seçim giderlerine, 15.611.702.877.- TL.nın demirbaş alım giderlerine, 3.899.481.585.- TL.nın diğer yönetim giderlerine yapıldığı görülmüştür.

Genel Merkezin 67.745.730.810.- TL. gelir ile 64.438.177.802.- TL. gider arasındaki farkı oluşturan 3.307.553.008.- TL., nakit mevcudu olarak 1995 yılına devretmiştir.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

Parti Genel Merkezi'nce yapılan (27.550.000 + 24.656.640 =) 52.206.640.- TL. giderin ise mevzuata uygun olmadığı anlaşılmıştır.

Şöyle ki;

1- Yevmiye defterine gider kaydedilen ve aşağıda yevmiye tarih ve numarası belirtilen kimi giderlere ilişkin belgelerin Anayasa Mahkemesi'ne sunulmadığı görülmüştür.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde 'Beşbin liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığı belirtildiğinden' bu miktarı aşan harcamaların makbuz veya fatura gibi belgelerle tevsik edilmesi zorunludur; 76. maddenin dördüncü fıkrasında da 'Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir' denilmektedir.

Bu durumda, yasal süresi içinde tevsik belgesi ibraz edilmeyen toplam 27.550.000.- TL. tutarındaki parti malvarlığının Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- Parti yevmiye defterine 29.11.1994 gün ve 172/9-506237 sayı ile gider kayıt edilen ve Hilton Oteli'ne ödenen 24.556.640.- TL. gidere ilişkin faturanın aslı yerine, fotokopisinin verildiği görülmüştür.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde, beşbin liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesinin zorunlu olmadığı belirtildiğinden, bu miktarı aşan harcamaların makbuz veya fatura gibi belgelerle tevsik edilmesi zorunludur. Bu nedenle, gerekçesiz ve onaysız fatura fotokopilerine dayanılarak kaydedilen giderin, Yasa'nın öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğunun kabulüne olanak bulunmamaktadır.

Bu nedenle, 24.656.640.- TL. tutarındaki parti malvarlığının 2820 sayılı Yasa'nın 76. maddesinin dördüncü fıkrası gereğince Hazine'ye gelir yazılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti'nin 75 il örgütünün giderleri toplamı 35.851.657.680.- TL. olarak gösterilmiştir.

Bunun; 13.757.427.920.- TL.nın büro giderlerine, 1.441.525.640.- TL.nın personel giderlerine, 1.286.786.654.- TL.nın seyahat giderlerine, 672.853.210.- TL.nın bayrak, flama, rozet yapım giderlerine, 1.072.534.046.- TL.nın yayın giderlerine, 2.327.336.520.- TL.nın etkinlik giderlerine, 6.499.769.800.- TL.nın seçim giderlerine, 2.409.733.533.- TL.nın demirbaş alım giderlerine, 6.383.690.357.- TL.nın diğer yönetim giderlerine yapılmıştır.

İl örgütlerinin geliri ile gideri arasındaki 1.309.316.490.- TL.nın sene sonu nakit mevcudu olarak gelecek yıla devredildiği görülmüştür.

İ1 örgütleri kesinhesap çizelgeleri gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede; giderlerin; Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Milliyetçi Hareket Partisi'nin 1994 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Kesinhesapta gösterilen gelirlerden 104.906.704.980.- TL.nın; giderlerden 100.237.628.842.- TL.nın, eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- Fatura aslı ile belgelendirilmesi gerekirken fotokopi ile belgelendirilen 24.656.640.- TL. gider karşılığı Parti malvarlığının 2820 sayılı Kanun'un 75. maddesi gereğince Hazine'ye gelir yazılmasına,

3- Belgeleri bulunmayan toplam 27.550.000.- TL. gider karşılığı Parti malvarlığının Yasa'nın 76. maddesi gereğince Hazine'ye gelir yazılmasına, 7.7.1998 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.