ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 2024/47 (Siyasi Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı : 2025/7
Karar Tarihi : 27/3/2025
R.G.Tarih-Sayı : 25/6/2025-32937
I. MALİ DENETİMİN KONUSU
Cumhuriyet ve Adalet Partisinin 2023 yılı kesin hesabının
incelenmesidir.
II. İLK İNCELEME
1. Cumhuriyet ve Adalet Partisinin Anayasa Mahkemesine
verdiği 2023 yılı kesin hesabına ilişkin belgeler üzerinde yapılan inceleme
sonuçlarını içeren ve Raportör Burak FIRAT tarafından Heyete sunulan ilk
inceleme raporu, Anayasa ve 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa
Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 22/4/1983
tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların
gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği
görüşülüp düşünüldü:
2. 2820 sayılı Kanun’un
73. maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci cümlesinde iller
teşkilatından gönderilenler ile parti merkezine ait olan kesin hesapların
merkez karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanacağı öngörülmüş, aynı Kanun’un 74. maddesinin ikinci
fıkrasında da incelenen kesin hesabın ait olduğu yıl itibarıyla “Siyasi
partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin
hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin
hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine
ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu
belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve
değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü
hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri
eklenir.” denilerek il örgütlerinden
gönderilen kesin hesaplar ile parti genel merkezine ilişkin kesin hesabın
merkez karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanacağı ve
birleştirileceği, birleştirilmiş kesin hesap cetvellerinin de Anayasa Mahkemesine
sunulacağı hükme bağlanmıştır.
3. Partinin gönderdiği 2023 yılı kesin hesabına göre yıl
içinde Genel Merkez ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının gönderdiği listede
2023 yılında aktif olduğu görülen 38 il örgütü hiçbir gelir elde etmemiş ve
hiçbir gider göstermemiştir.
4. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il ve ilçe başkanlıklarına ait binaların kendi mülkü veya kira olması
gerekir. Parti yetkililerine ait binalarda siyasi faaliyette bulunuluyor ise
(genel merkez, il, ilçe teşkilatının faaliyette bulunduğu binalar) kira
sözleşmesi düzenlenerek kiraya isabet eden tutar partiye bağış olarak
kaydedilmelidir.
5. Parti yetkililerinin sunduğu kesin hesapta Genel
Merkeze ilişkin olarak herhangi bir gelir ve gider gösterilmemiştir. Parti
Genel Merkezinin öncelikle yönetim giderleri (kira, su, elektrik, telefon,
kırtasiye gibi) olmalıdır. Parti Genel Merkezinin faaliyetleri için zorunlu
olan bu gelir ve giderlerin hesaplarda görülmemesi yönetim gelir ve
giderlerinin Parti tüzel kişiliği adına kayıt altına alınmadığını
göstermektedir. Bu durumda 2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde yer alan bir
siyasi partinin bütün gelirlerinin o siyasi partinin tüzel kişiliği adına elde
edileceği ve 70. maddesinde bulunan bir siyasi partinin bütün giderlerinin o
siyasi partinin tüzel kişiliği adına yapılacağı hükümlerine aykırı
davranılmıştır.
6. 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendinde, yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen
ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında 6 aydan 1 yıla kadar
hapis ve 60 milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası verileceği hüküm
altına alınmıştır.
7. Anayasa Mahkemesine hesap verilebilir şekilde kayıt ve
belge düzeninin oluşturulmaması suretiyle hesabın dışında gelir ve giderin
gerçekleştirilmesi inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler
olduğundan Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi gereğince
gerekli işlemlerin yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç
duyurusunda bulunulması gerekir.
8. Diğer yandan hiçbir gelir elde etmeyerek ve giderde
bulunmayarak siyasi parti faaliyetlerini yürütmesi mümkün olmayan Parti Genel
Merkez hesabının denetimi gerçekleştirilemediğinden Partinin 2023 yılı
hesabının 2820 sayılı Kanun uyarınca kabul edilmesi mümkün değildir.
III. SONUÇ
Cumhuriyet ve Adalet Partisinin 2023 yılı kesin hesabının
incelenmesi sonucunda;
A. Anayasa
Mahkemesine hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması,
hesabın dışında gelir ve gider gerçekleştirilmesi inceleme ve araştırmayı
engellemeye yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara
Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
B. Parti Genel
Merkez hesabının denetimi gerçekleştirilemediğinden Partinin 2023 yılı
hesabının 2820 sayılı Kanun uyarınca kabul edilmesinin mümkün olmadığına 27/3/2025
tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Kadir ÖZKAYA
|
Başkanvekili
Hasan Tahsin GÖKCAN
|
Başkanvekili
Basri BAĞCI
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Rıdvan GÜLEÇ
|
Üye
Recai AKYEL
|
Üye
Yusuf Şevki HAKYEMEZ
|
Üye
Yıldız SEFERİNOĞLU
|
Üye
Selahaddin MENTEŞ
|
Üye
İrfan FİDAN
|
Üye
Kenan YAŞAR
|
Üye
Muhterem İNCE
|
Üye
Yılmaz AKÇİL
|
Üye
Ömer ÇINAR
|
Üye
Metin KIRATLI
|