ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 2021/33 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı : 2024/56
Karar Tarihi : 27/6/2024
R.G.Tarih-Sayı :
17/12/2024-32755
I. MALİ DENETİMİN KONUSU
Cumhuriyet ve İstiklal Partisinin 2020 yılı kesin
hesabının incelenmesidir.
II. İLK İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Zühtü
ARSLAN, Hasan Tahsin GÖKCAN, Kadir ÖZKAYA, Engin YILDIRIM, Hicabi DURSUN,
Muammer TOPAL, M. Emin KUZ, Rıdvan GÜLEÇ, Recai AKYEL, Yusuf Şevki HAKYEMEZ,
Yıldız SEFERİNOĞLU, Selahaddin MENTEŞ, Basri BAĞCI, İrfan FİDAN ve Kenan
YAŞAR’ın katılımlarıyla 20/7/2022 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında
öncelikle suç duyurusunda bulunulup bulunulmayacağı sorunu görüşülmüştür.
2. Cumhuriyet ve İstiklal Partisinin 2020 yılı kesin
hesap dosyasında, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının siyasi parti teşkilat
listesinde aktif görünen iki il teşkilatına ait kesin hesap cetvellerinin
sunulmadığı tespit edilmiştir.
3. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait
olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet parti
yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi
parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek kiraya
isabet eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.
4. Ayrıca partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. birtakım genel
yönetim giderlerini de yapması gerekir.
5. 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun 69. maddesinde bir siyasi partinin bütün gelirlerinin o siyasi
partinin tüzel kişiliği adına elde edileceği; 70. maddesinde siyasi partilerin
giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün
giderlerinin o siyasi parti tüzel kişiliği adına yapılacağı; 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendinde de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen
ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla
kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası
verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre parti yetkililerinin
genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir.
Parti yetkililerinin bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye
bağış geliri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzel kişiliği adına hesaplara
dâhil etmesi gerekir.
6. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı
gelir ve gider oluşturulduğunu göstermektedir. Bu durumda 2820 sayılı Kanun’un
69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olunmaktadır.
7. Mahkemeye bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi,
hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın
dışında gelir ve gider oluşturulması inceleme ve araştırmayı engellemeye
yönelik eylemler olduğundan dolayı 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendine istinaden gerekli işlemlerin yapılmasını temin için
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.
8. Bu itibarla Cumhuriyet ve İstiklal Partisinin 2020
yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;
- Genel Merkeze ait kesin hesap cetvelinin sunulmasından dolayı
işin esasının incelenmesine,
- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez
kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin
kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu
kararın tebliğinden itibaren otuz gün süre verilmesine,
- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği
şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin
oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması inceleme ve
araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan Parti sorumluları hakkında
2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca
yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda
bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III. ESASIN İNCELENMESİ
9. Cumhuriyet ve İstiklal Partisinin Anayasa Mahkemesine
verdiği 2020 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve
belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Sayıştay Başkanlığınca
hazırlanıp Raportör Ömer DURSUN tarafından Heyete sunulan esas inceleme raporu,
Anayasa’nın 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve
Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Kanun’un ilgili kuralları,
bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra
gereği görüşülüp düşünüldü:
10. Denetimin maddi ögelerini oluşturan defter ve
belgelerden Partinin 2020 yılı gelirler toplamının 112.200,60 TL; giderleri
toplamının 111.241,45 TL ve gelecek yıla devreden nakit toplamının 959,15 TL olduğu
anlaşılmıştır.
11. Partinin 2020 yılı kesin hesabının gelir ve gider
rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu hâliyle 2020 yılı
kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
A. Gelirlerin
İncelenmesi
1. Genel Merkez Gelirleri
12. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 112.200,60 TL
olup bu tutarın tamamı bağışlardan oluşmaktadır.
13. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Gelirleri
14. Partinin il örgütlerinin gelirlerine ilişkin herhangi
bir bildirimde bulunulmamıştır.
B. Giderlerin İncelenmesi
1. Genel Merkez Giderleri
15. Partinin Genel Merkez
giderleri toplamı 111.241,45 TL olup bu
tutarın 4.665,42 TL’si büro giderleri, 47.508,85 TL’si bakım ve onarım
giderleri, 59.067,18 TL’si demirbaş giderlerinden oluşmaktadır.
16. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde giderlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Giderleri
17.
Partinin il örgütlerinin giderlerine ilişkin herhangi bir bildirimde
bulunulmamıştır.
C. Parti Mallarının İncelenmesi
18. Partinin 2020 yılı
defter ve belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde 59.067,18 TL
tutarında taşınır alım giderinin 2820 sayılı Kanun'a uygun olduğu tespit
edilmiştir.
IV. SONUÇ
Cumhuriyet ve İstiklal Partisinin 2020 yılı kesin
hesabının incelenmesi sonucunda;
Partinin 2020 yılı kesin hesabında gösterilen 112.200,60
TL gelir ile 111.241,45 TL gider ve 959,15 TL gelecek yıla devreden nakit
toplamının eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 22/4/1983 tarihli ve
2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olduğuna 27/6/2024 tarihinde
OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Kadir ÖZKAYA
|
Başkanvekili
Hasan Tahsin GÖKCAN
|
Başkanvekili
Basri BAĞCI
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Rıdvan GÜLEÇ
|
Üye
Recai AKYEL
|
Üye
Yusuf Şevki HAKYEMEZ
|
Üye
Yıldız SEFERİNOĞLU
|
Üye
Selahaddin MENTEŞ
|
Üye
Kenan YAŞAR
|
Üye
Muhterem İNCE
|
Üye
Yılmaz AKÇİL
|
Üye
Ömer ÇINAR
|
|
|
|
|