ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 2021/22 (Siyasi Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı : 2024/49
Karar Tarihi : 27/6/2024
R.G.Tarih-Sayı : 12/12/2024-32750
I. MALİ DENETİMİN KONUSU
Hak ve Adalet Partisinin 2020 yılı kesin hesabının
incelenmesidir.
II. İLK İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Zühtü
ARSLAN, Hasan Tahsin GÖKCAN, Kadir ÖZKAYA, Engin YILDIRIM, Hicabi DURSUN,
Muammer TOPAL, M. Emin KUZ, Rıdvan GÜLEÇ, Recai AKYEL, Yusuf Şevki HAKYEMEZ,
Yıldız SEFERİNOĞLU, Selahaddin MENTEŞ, Basri YAĞCI, İrfan FİDAN ve Kenan
YAŞAR’ın katılımlarıyla 20/7/2022 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında
öncelikle suç duyurusunda bulunulup bulunulmayacağı sorunu görüşülmüştür.
2. Hak ve Adalet Partisinin 2020 yılı kesin hesap
dosyasında, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının siyasi parti teşkilat
listesinde aktif görünen 58 ile ait kesin hesap cetvellerinin sunulmadığı
tespit edilmiştir.
3. Partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması gibi birtakım genel
yönetim giderlerini de yapması gerekir.
4. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait
olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet parti
yetkililerine ait veya bunların kendi kullandıkları yerlerde siyasi parti
faaliyette bulunuluyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet eden
tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.
5. 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun 69. maddesinde bir siyasi partinin bütün gelirlerinin o siyasi
partinin tüzel kişiliği adına elde edileceği, 70. maddesinde siyasi partilerin
giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün
giderlerinin o siyasi parti tüzel kişiliği adına yapılacağı, 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendinde de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen
ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla
kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası
verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre parti yetkililerinin
genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir.
Parti yetkililerinin bu şekilde yaptıkları gider bedellerini partiye bağış
geliri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzel kişiliği adına hesaplara dâhil
etmesi gerekir.
6. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı
gelir ve gider oluşturulduğunu göstermektedir. Bu durumda 2820 sayılı Kanun’un
69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
7. Anayasa Mahkemesine bilgilerin istendiği şekliyle
verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin
oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve
araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun’un 111.
maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca gerekli işlemlerin yapılmasını
temin için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması
gerekir.
8. Bu itibarla Hak ve Adalet Partisinin 2020 yılı kesin
hesabının incelenmesi sonucunda;
- Genel Merkeze ait kesin hesap cetvelinin sunulmasından
dolayı işin esasının incelenmesine,
- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez
kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir ve gider belgeleri ile bu belgelerin
kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu
kararın tebliğinden itibaren otuz gün süre verilmesine,
- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği şekliyle
verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin
oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve
araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan Parti sorumluları hakkında
2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca
yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda
bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III. ESASIN İNCELENMESİ
9. Hak ve Adalet Partisinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2020
yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler
üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Sayıştay Başkanlığınca
hazırlanıp Raportör Ömer DURSUN tarafından Heyete sunulan esas inceleme raporu,
Anayasa’nın 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve
Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi
Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama
belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
10. Denetimin maddi ögelerini oluşturan defter ve
belgelerden Partinin 2020 yılı gelirler toplamının 74.732,25 TL, geçen yıldan devreden nakit toplamının 99,99 TL ve giderleri
toplamının 74.732,25 TL, gelecek yıla devreden nakit toplamının 99,99 TL olduğu anlaşılmıştır.
11. Partinin 2020 yılı kesin hesabının gelir ve gider
rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu hâliyle 2020 yılı
kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
A. Gelirlerin
İncelenmesi
1. Genel Merkez Gelirleri
12. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 74.732,25 TL olup
bu tutarın 21.324 TL’si bağışlardan, 53.408,25 TL’si yıl sonundaki borçlardan
oluşmaktadır.
13. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Gelirleri
14. Partinin il örgütlerinin gelirlerine ilişkin herhangi
bir bildirimde bulunulmamıştır.
B. Giderlerin İncelenmesi
1. Genel Merkez Giderleri
15. Partinin Genel Merkez
giderleri toplamı 74.732,25 TL olup bu
tutarın 2.640 TL’si kira giderlerinden, 18.684 TL’si yiyecek paketi
dağıtım giderlerinden, 53.408,25 TL’si gelecek yıla devreden borçlardan oluşmaktadır.
16. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde giderlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Giderleri
17. Partinin il örgütlerinin giderlerine ilişkin herhangi
bir bildirimde bulunulmamıştır.
C. Parti Mallarının İncelenmesi
18. Partinin 2020 yılı defter ve belgeleri üzerinde
yapılan inceleme neticesinde herhangi bir taşınır ve taşınmaz mal ile menkul
kıymet ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.
IV. SONUÇ
Hak ve Adalet Partisinin 2020 yılı kesin hesabının
incelenmesi sonucunda;
Partinin 2020 yılı kesin hesabında gösterilen 74.732,25 gelir, 99,99 geçen yıldan devreden nakit toplamı ile 74.732,25 TL gider, 99,99 TL
gelecek yıla devreden nakit toplamının eldeki
bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi
Partiler Kanunu’na uygun olduğuna 27/6/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar
verildi.
Başkan
Kadir ÖZKAYA
|
Başkanvekili
Hasan Tahsin GÖKCAN
|
Başkanvekili
Basri BAĞCI
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Rıdvan GÜLEÇ
|
Üye
Recai AKYEL
|
Üye
Yusuf Şevki HAKYEMEZ
|
Üye
Yıldız SEFERİNOĞLU
|
Üye
Selahaddin MENTEŞ
|
Üye
Kenan YAŞAR
|
Üye
Muhterem İNCE
|
Üye
Yılmaz AKÇİL
|
Üye
Ömer ÇINAR
|
|
|
|
|