ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 2020/16 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı : 2022/9
Karar Tarihi : 12/5/2022
R.G. Tarih - Sayı : 30/6/2022
- 31882
I. MALİ DENETİMİN KONUSU
Türkiye Ekonomi ve Kalkınma Partisinin 2019 yılı kesin
hesabının incelenmesidir.
II. İLK İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Zühtü
ARSLAN, Hasan Tahsin GÖKCAN, Kadir ÖZKAYA, Engin YILDIRIM, Hicabi DURSUN, Celal
Mümtaz AKINCI, Muammer TOPAL, M. Emin KUZ, Rıdvan GÜLEÇ, Recai AKYEL, Yusuf
Şevki HAKYEMEZ, Yıldız SEFERİNOĞLU, Selahaddin MENTEŞ, Basri BAĞCI ve İrfan
FİDAN’ın katılımlarıyla 4/3/2021 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında
öncelikle suç duyurusunda bulunulup bulunulmayacağı sorunu görüşülmüştür.
2. Türkiye Ekonomi ve Kalkınma Partisinin 2019 yılı kesin
hesap dosyasında, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının siyasi parti teşkilat
listesinde aktif görünen 13 il teşkilatına ait kesin hesap cetvellerinin
sunulmadığı tespit edilmiştir.
3. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait
olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet parti
yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi
parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek kiraya
isabet eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.
4. Ayrıca partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. birtakım genel
yönetim giderlerini de yapması gerekir.
5. 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun 69. maddesinde bir siyasi partinin bütün gelirlerinin o siyasi
partinin tüzel kişiliği adına elde edileceği; 70. maddesinde siyasi partilerin
giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün
giderlerinin o siyasi parti tüzel kişiliği adına yapılacağı; 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendinde de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen
ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla
kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası
verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre parti yetkililerinin
genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir.
Parti yetkililerinin bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye
bağış geliri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzel kişiliği adına hesaplara dâhil
etmesi gerekir.
6. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı
gelir ve gider oluşturulduğunu göstermektedir. Bu durumda 2820 sayılı Kanun’un
69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olunmaktadır.
7. Mahkemeye bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi,
hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın
dışında gelir ve gider oluşturulması inceleme ve araştırmayı engellemeye
yönelik eylemler olduğundan dolayı 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendine istinaden gerekli işlemlerin yapılmasını temin için
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.
8. Bu itibarla Türkiye Ekonomi ve Kalkınma Partisinin
2019 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;
- Genel Merkeze ait kesin hesap cetvelinin sunulmasından
dolayı işin esasının incelenmesine,
- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez
kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin
kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu
kararın tebliğinden itibaren otuz gün süre verilmesine,
- Anayasa Mahkemesine, istenen bilgilerin istendiği
şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin
oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması inceleme ve
araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan Parti sorumluları hakkında
2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca
yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III. ESASIN İNCELENMESİ
9. Türkiye Ekonomi ve Kalkınma Partisinin Anayasa
Mahkemesine verdiği 2019 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan
defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Sayıştay
Başkanlığı tarafından hazırlanıp Raportör Ömer DURSUN tarafından Heyete sunulan
esas inceleme raporu, Anayasa, 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa
Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 22/4/1983
tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların
gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği
görüşülüp düşünüldü:
10. Denetimin maddi ögelerini oluşturan defter ve
belgelerde Partinin 2019 yılı gelirler toplamının 5.665 TL, yıl
sonundaki borçlar toplamının 309,68 TL olduğu ve gider toplamının 5.383,18 TL, gelecek
yıla devreden nakit toplamının 591,50 TL olduğu anlaşılmıştır.
11. Partinin 2019 yılı kesin hesabının gelir ve gider
rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu hâliyle 2019 yılı
kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
A. Gelirlerin
İncelenmesi
1. Genel Merkez Gelirleri
12. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 5.665 TL olup
bu tutarın 5.305,00 TL’si bağışlardan, 360 TL’si yıllık üye aidatından
oluşmaktadır.
13. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Gelirleri
14. Partinin il örgütlerinin gelirlerine ilişkin herhangi
bir bildirimde bulunulmamıştır.
B. Giderlerin İncelenmesi
1. Genel Merkez Giderleri
15. Partinin Genel Merkez
giderleri toplamı 5.383,18 TL olup bu
tutarın 341,50 TL’si temsil ve ağırlama giderlerinden, 695,25 TL’si
kırtasiye ve büro giderlerinden, 1051,33 TL’si haberleşme giderlerinden, 820
TL’si seyahat giderlerinden, 1.733,14 TL’si sair giderlerden, 741,96 TL’si ise
önceki yıldan kalan borç ödemelerinden oluşmaktadır.
16. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde giderlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Giderleri
17.
Parti il örgütlerinin giderlerine ilişkin herhangi bir bildirimde
bulunulmamıştır.
C. Parti Mallarının İncelenmesi
18. Partinin 2019 yılı
defter ve belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde herhangi bir taşınır
ve taşınmaz mal ile menkul kıymet ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.
IV. SONUÇ
Türkiye Ekonomi ve Kalkınma Partisinin 2019 yılı kesin
hesabının incelenmesi sonucunda;
Partinin 2019 yılı kesin hesabında gösterilen 5.665 TL gelir ve 309,68 TL yıl
sonundaki borçlar toplamı ile 5.383,18 TL gider ve 591,50 TL sonraki yıla devreden nakit toplamının eldeki bilgi
ve belgelere göre doğru, denk ve 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi
Partiler Kanunu’na uygun olduğuna 12/5/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar
verildi.
Başkan
Zühtü
ARSLAN
|
Başkanvekili
Hasan
Tahsin GÖKCAN
|
Başkanvekili
Kadir
ÖZKAYA
|
Üye
Engin
YILDIRIM
|
Üye
Muammer
TOPAL
|
Üye
M.
Emin KUZ
|
Üye
Rıdvan
GÜLEÇ
|
Üye
Recai
AKYEL
|
Üye
Yusuf
Şevki HAKYEMEZ
|
Üye
Yıldız
SEFERİNOĞLU
|
Üye
Selahaddin
MENTEŞ
|
Üye
İrfan
FİDAN
|
Üye
Kenan
YAŞAR
|
|
|
|
|