ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 2021/18 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı
: 2022/28
Karar Tarihi
: 20/7/2022
R.G.
Tarih-Sayısı : 29/9/2022-31968
I. MALİ DENETİMİN KONUSU
As Partinin 2020 yılı kesin hesabının incelenmesidir.
II. İLK İNCELEME
1. As Partinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2020 yılı
kesin hesabına ilişkin belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve
Raportör Ömer DURSUN tarafından Heyete sunulan ilk inceleme raporu, Anayasa ve
30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama
Usulleri Hakkında Kanun ile 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri
okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
2. 2820 sayılı Kanun’un
73. maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci cümlesinde iller
teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesin hesapların merkez
karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanacağı öngörülmüş ve 74. maddesinin ikinci fıkrasında da
incelenen kesin hesabın ait olduğu yıl itibarıyla “Siyasi partilerin
genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile
parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin
hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine
ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu
belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve
değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü
hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri
eklenir.” denilerek il örgütlerinden
gönderilen kesin hesaplar ile parti genel merkezine ilişkin kesin hesabın
merkez karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanacağı ve
birleştirileceği, birleştirilmiş kesin hesap cetvellerinin de Anayasa
Mahkemesine sunulacağı hükme bağlanmıştır.
3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından gönderilen
listede As Partinin 2020 yılı itibarıyla herhangi bir il ve bağlı ilçede
örgütlenmediği, sadece genel merkezinin olduğu bildirilmiştir.
4. Partinin gönderdiği 2020 yılı kesin hesabına göre yıl
içinde Genel Merkez hiçbir gelir elde etmemiş ve hiçbir giderde bulunmamıştır.
5. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il ve ilçe başkanlıklarına ait binaların kendi mülkü veya kira olması
gerekmektedir. Parti yetkililerine ait binalarda siyasi faaliyette bulunuluyor
ise (genel merkez, il, ilçe teşkilatının faaliyette bulunduğu binalar) kira sözleşmesi
düzenlenerek kiraya isabet eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi
gerekir.
6. Parti yetkililerinin sunduğu kesin hesapta Genel
Merkeze ilişkin herhangi bir gelir ve gider gösterilmemiştir. Parti Genel
Merkezinin öncelikle yönetim giderlerinin (kira, su, elektrik, telefon,
kırtasiye gibi) bulunması gerekir. Parti Genel Merkezinin faaliyetleri için
zorunlu olan bu gelir ve giderlerin hesaplarda görülmemesi, yönetim gelir ve
giderlerinin Parti tüzel kişiliği adına kayıt altına alınmadığını göstermektedir.
Bu durumda 2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde yer alan bir siyasi partinin
bütün gelirlerinin o siyasi partinin tüzel kişiliği adına elde edileceği ve 70.
maddesinde bulunan bir siyasi partinin bütün giderlerinin o siyasi partinin
tüzel kişiliği adına yapılacağı hükümlerine aykırı davranılmıştır.
7. 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendinde yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen ve
istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar
hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası verileceği
hüküm altına alınmıştır.
8. Anayasa Mahkemesine hesap verilebilir şekilde kayıt ve
belge düzeninin oluşturulmaması suretiyle hesabın dışında gelir ve giderin
gerçekleştirilmesi inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler
olduğundan Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi gereğince
gerekli işlemlerin yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç
duyurusunda bulunulması gerekir.
9. Diğer yandan hiçbir gelir elde etmeyerek ve giderde
bulunmayarak siyasi parti faaliyetlerini yürütmesi mümkün olmayan Parti Genel
Merkez hesabının denetimi gerçekleştirilemediğinden Partinin 2020 yılı
hesabının 2820 sayılı Kanun uyarınca kabul edilmesi mümkün değildir.
III. SONUÇ
As Partinin 2020 yılı kesin hesabının incelenmesi
sonucunda;
A. Anayasa
Mahkemesine hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması,
hesabın dışında gelir ve gider gerçekleştirilmesi inceleme ve araştırmayı
engellemeye yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara
Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
B. Parti Genel
Merkez hesabının denetimi gerçekleştirilemediğinden Partinin 2020 yılı
hesabının 2820 sayılı Kanun uyarınca kabul edilmesinin mümkün olmadığına 20/7/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE
karar verildi.
Başkan
Zühtü ARSLAN
|
Başkanvekili
Hasan Tahsin GÖKCAN
|
Başkanvekili
Kadir ÖZKAYA
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Hicabi DURSUN
|
Üye
Muammer TOPAL
|
Üye
M. Emin KUZ
|
Üye
Rıdvan GÜLEÇ
|
Üye
Recai AKYEL
|
Üye
Yusuf Şevki HAKYEMEZ
|
Üye
Yıldız SEFERİNOĞLU
|
Üye
Selahaddin MENTEŞ
|
Üye
Basri BAĞCI
|
Üye
İrfan FİDAN
|
Üye
Kenan YAŞAR
|