ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 2020/28 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı
: 2022/19
Karar Tarihi
: 20/7/2022
R.G.
Tarih-Sayısı : 28/9/2022-31967
I. MALİ DENETİMİN KONUSU
Liberal Demokrat Partinin 2019 yılı kesin hesabının
incelenmesidir.
II. İLK İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Zühtü
ARSLAN, Hasan Tahsin GÖKCAN, Kadir ÖZKAYA, Engin YILDIRIM, Hicabi DURSUN, Celal
Mümtaz AKINCI, Muammer TOPAL, M. Emin KUZ, Rıdvan GÜLEÇ, Recai AKYEL, Yusuf
Şevki HAKYEMEZ, Yıldız SEFERİNOĞLU, Selahaddin MENTEŞ, Basri BAĞCI ve İrfan
FİDAN’ın katılımlarıyla 4/3/2021 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında
öncelikle suç duyurusunda bulunulup bulunulmayacağı sorunu görüşülmüştür.
2. Liberal Demokrat Partinin 2019 yılı kesin hesap dosyasında,
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının siyasi parti teşkilat listesinde aktif
görünen 53 il teşkilatına ait kesin hesap cetvellerinin sunulmadığı tespit
edilmiştir.
3. Partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması gibi birtakım genel
yönetim giderlerini de yapması gerekir.
4. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait
olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet parti
yetkililerine ait veya bunların kendi kullandıkları yerlerde siyasi parti
faaliyette bulunuluyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet eden
tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.
5. 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun 69. maddesinde bir siyasi partinin bütün gelirlerinin o siyasi
partinin tüzelkişiliği adına elde edileceği, 70. maddesinde siyasi partilerin
giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün
giderlerinin o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı, 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendinde de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen
ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla
kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası
verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre parti yetkililerinin
genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir.
Parti yetkililerinin bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye
bağış geliri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzelkişiliği adına hesaplara
dâhil etmesi gerekir.
6. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıtlarda
yer almayan gelir ve gider bulunduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı
Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
7. Bilgilerin Anayasa Mahkemesine istendiği şekliyle
verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması,
hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı
engellemeye yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendi gereğince gerekli işlemlerin yapılmasını temin
için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.
8. Bu itibarla Liberal Demokrat Partinin 2019 yılı kesin
hesabının incelenmesi sonucunda;
- Genel Merkeze ait kesin hesap cetvelinin sunulmasından
dolayı işin esasının incelenmesine,
- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez
kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir ve gider belgeleri ile bu belgelerin
kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu
kararın tebliğinden itibaren otuz gün süre verilmesine,
- Bilgilerin Anayasa Mahkemesine istendiği şekliyle
verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin
oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider gerçekleştirilmesi inceleme ve
araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan Parti sorumluları hakkında
2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca
yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda
bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III. ESASIN İNCELENMESİ
9. Liberal Demokrat Partinin Anayasa Mahkemesine verdiği
2019 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler
üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Sayıştay Başkanlığınca
hazırlanıp Raportör Ömer DURSUN tarafından Heyete sunulan esas inceleme raporu,
Anayasa’nın ve 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu
ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Kanun’un ilgili kuralları,
bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra
gereği görüşülüp düşünüldü:
10. Denetimin maddi ögelerini oluşturan defter ve
belgelerde Partinin 2019 yılı gelirler toplamının 21.153 TL, önceki yıldan
devreden nakit ve banka toplamının 2.709 TL olduğu ve giderleri toplamının 19.718
TL, sonraki yıla devreden nakit ve banka toplamının 4.144 TL olduğu anlaşılmıştır.
11. Partinin 2019 yılı kesin hesabının gelir ve gider
rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu hâliyle 2019 yılı
kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
A. Gelirlerin
İncelenmesi
1. Genel Merkez Gelirleri
12. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 5.585 TL olup
bu tutarın 4.095 TL’si bağış gelirlerinden, 1.490,00 TL’si aidat gelirlerinden
oluşmaktadır.
13. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Gelirleri
14. Parti il örgütlerinin gelirleri toplamı 15.568 TL
olup bu tutarın tamamı 1.802 TL’si üye giriş aidatlarından, 4.025 TL’si yıllık
üye aidatlarından, 4.545 TL’si bağış gelirlerinden, 550 TL’si bayrak ve rozet
satış gelirlerinden, 4.039 TL’si Genel Merkez tarafından yapılan yardımlardan,
607 TL’si diğer gelirlerden oluşmaktadır.
15. Parti il örgütlerinin 2019 yılı kesin hesap çizelgelerinin
gelir bölümü üzerinde yapılan inceleme neticesinde gelirlerin 2820 sayılı
Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
B. Giderlerin İncelenmesi
1. Genel Merkez Giderleri
16. Partinin Genel Merkez
giderleri toplamı 7.975 TL olup bu
tutarın 429 TL’si seyahat, ulaşım ve konaklama giderlerinden, 4.039
TL’si teşkilatlara yapılan yardımlardan, 3.191 TL’si mahkeme dava ve harç
giderlerinden, 316,00 TL’si diğer giderlerden oluşmaktadır.
17. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde giderlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Giderleri
18.
Parti il örgütlerinin giderleri toplamı 11.743 TL olup bu tutarın 1.215 TL’si
temsil ağırlama giderlerinden, 275 TL’si kırtasiye ve büro giderlerinden, 407
TL’si haberleşme ve kargo giderlerinden, 4.639 TL’si bayrak ve rozet
giderlerinden, 4.291 TL’si propaganda ve örgütlenme giderlerinden, 916 TL’si
diğer giderlerden oluşmaktadır.
19. Parti il örgütlerinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde giderlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
C. Parti Mallarının İncelenmesi
20. Partinin 2019 yılı
defter ve belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde herhangi bir taşınır
ve taşınmaz mal ile menkul kıymet ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.
IV. SONUÇ
Liberal Demokrat Partinin 2019 yılı kesin hesabının
incelenmesi sonucunda;
Partinin 2019 yılı kesin hesabında gösterilen 21.153 TL
gelir ve 2.709 TL önceki yıldan devreden nakit ve banka toplamı ile 19.718 TL
gider ve 4.144 TL sonraki yıla devreden nakit ve banka toplamının eldeki bilgi
ve belgelere göre doğru, denk ve 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi
Partiler Kanunu’na uygun olduğuna 20/7/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar
verildi.
Başkan
Zühtü ARSLAN
|
Başkanvekili
Hasan Tahsin GÖKCAN
|
Başkanvekili
Kadir ÖZKAYA
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Hicabi DURSUN
|
Üye
Muammer TOPAL
|
Üye
M. Emin KUZ
|
Üye
Rıdvan GÜLEÇ
|
Üye
Recai AKYEL
|
Üye
Yusuf Şevki HAKYEMEZ
|
Üye
Yıldız SEFERİNOĞLU
|
Üye
Selahaddin MENTEŞ
|
Üye
Basri BAĞCI
|
Üye
İrfan FİDAN
|
Üye
Kenan YAŞAR
|