ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 2020/10 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı : 2021/168
Karar Tarihi : 24/6/2021
R.G. Tarih-Sayısı : 26/9/2021-31610
I. MALİ DENETİMİN KONUSU
Emek Partisinin 2019 yılı kesin hesabının incelenmesidir.
II. İLK İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Zühtü
ARSLAN, Hasan Tahsin GÖKCAN, Kadir ÖZKAYA, Engin YILDIRIM, Hicabi DURSUN, Celal
Mümtaz AKINCI, Muammer TOPAL, M. Emin KUZ, Rıdvan GÜLEÇ, Recai AKYEL, Yusuf
Şevki HAKYEMEZ, Yıldız SEFERİNOĞLU Selahaddin MENTEŞ, Basri BAĞCI ve İrfan
FİDAN’ın katılımlarıyla 4/3/2021 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında;
2. Emek Partisinin 2019 yılı kesin hesap dosyasında,
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının siyasi parti teşkilat listesinde aktif
görünen 5 il teşkilatına ait kesin hesap cetvellerinin sunulmadığı tespit
edilmiştir.
3. Partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması gibi birtakım genel
yönetim giderlerini de yapması gerekir.
4. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait
olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet parti
yetkililerine ait veya bunların kendi kullandıkları yerlerde siyasi parti
faaliyette bulunuluyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet eden
tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.
5. 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun 69. maddesinde, bir siyasi partinin bütün gelirlerinin, o siyasi
partinin tüzelkişiliği adına elde edileceği, 70. maddesinde siyasi partilerin
giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün
giderlerinin o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı, 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendinde de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen
ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla
kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası
verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre parti yetkililerinin
genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir.
Parti yetkililerinin bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye bağış
geliri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzelkişiliği adına hesaplara dâhil
etmesi gerekir.
6. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı
gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı
Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
7. Mahkemeye bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi,
hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın
dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye
yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendi gereğince gerekli işlemlerin yapılmasını temin için Ankara
Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.
8. Bu itibarla Emek Partisinin 2019 yılı kesin hesabının
incelenmesi sonucunda;
- Genel Merkeze ait kesin hesap cetvelinin sunulmasından
dolayı işin esasının incelenmesine,
- Esas incelemenin
yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir
ve gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterleri Sayıştay
Başkanlığına göndermesi için Partiye bu kararın tebliğinden itibaren otuz gün
süre verilmesine,
- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği
şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin
oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve
araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan Parti sorumluları hakkında
2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca
yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda
bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III. ESASIN İNCELENMESİ
9. Emek Partisinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2019 yılı
kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde
yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Sayıştay Başkanlığı tarafından
hazırlanıp Raportör Ömer DURSUN tarafından Heyete sunulan esas inceleme raporu,
Anayasa ve 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve
Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Kanun’un ilgili kuralları,
bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra
gereği görüşülüp düşünüldü:
10. Denetimin maddi ögelerini oluşturan defter ve
belgelerde Partinin 2019 yılı gelirler toplamının 787.430,85 TL, geçen yıldan devreden nakit toplamının 40.976,23 TL olduğu ve giderleri
toplamının 764.206,07 TL, gelecek yıla devreden nakit toplamının 64.201,01 TL olduğu anlaşılmaktadır.
11. Partinin 2019 yılı kesin hesabının gelir ve gider
rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu hâliyle 2019 yılı
kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
A. Gelirlerin
İncelenmesi
1. Genel Merkez Gelirleri
12. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 113.510 TL
olup bu tutarın 2.500 TL’si bağışlardan ve 111.010 TL’si üye yıllık
aidatlarından oluşmaktadır.
13. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Gelirleri
14. Parti il örgütlerinin gelirleri toplamı 673.920,85 TL
olup bu tutarın 86.074,84 TL’si bağışlardan, 576.676,01 TL’si üye yıllık
aidatlarından, 6.985 TL’si yayın satışlarından, 380 TL’si üye giriş
aidatlarından ve 3.805 TL’si faaliyet gelirlerinden oluşmaktadır.
15. Parti il örgütlerinin 2019 yılı kesin hesap
çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan inceleme neticesinde gelirlerin
2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
B. Giderlerin İncelenmesi
1. Genel Merkez Giderleri
16. Partinin Genel Merkez
giderleri toplamı 103.208,43 TL olup bu
tutarın 80.580 TL’si kira giderlerinden, 2.174,52 TL’si haberleşme
giderlerinden, 2.022,12 TL’si tanıtım ve temsil giderlerinden, 10.920 TL’si
basın ve yayın giderlerinden, 7.112,95 TL’si ısınma ve aydınlatma
giderlerinden, 398,84 TL’si ise kırtasiye giderlerinden oluşmaktadır.
17. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde giderlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Giderleri
18.
Parti il örgütlerinin giderleri toplamı 660.997,64 TL olup bu tutarın
395.918,63 TL’si kira giderlerinden, 4.644,38 TL’si tanıtım ve temsil
giderlerinden, 17.943,14 TL’si kırtasiye giderlerinden, 4.277,91 TL’si seyahat
giderlerinden, 13.788,19 TL’si haberleşme giderlerinden, 76.114,30 TL’si basın
ve yayın giderlerinden, 5.037,29 TL’si bakım ve onarım giderlerinden, 28.479,80
TL’si ısınma ve aydınlatma giderlerinden, 3.784,00 TL’si vergi giderlerinden ve
111.010 TL’si teşkilata yardım giderlerinden oluşmaktadır.
19. Parti il örgütlerinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde giderlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
C. Parti Mallarının İncelenmesi
20. Partinin 2019 yılı
defter ve belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde herhangi bir taşınır
ve taşınmaz mal ile menkul kıymet ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.
IV. SONUÇ
Emek Partisinin 2019 yılı kesin hesabının incelenmesi
sonucunda;
Partinin 2019 yılı kesin hesabında gösterilen 787.430,85 TL gelir ve
40.976,23 TL geçen yıldan devreden nakit
toplamı ile 764.206,07 TL gider ve 64.201,01
TL gelecek yıla devreden nakit toplamının
eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı
Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olduğuna 24/6/2021 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar
verildi.
Başkan
Zühtü
ARSLAN
|
Başkanvekili
Hasan
Tahsin GÖKCAN
|
Başkanvekili
Kadir
ÖZKAYA
|
Üye
Engin
YILDIRIM
|
Üye
Hicabi
DURSUN
|
Üye
Celal
Mümtaz AKINCI
|
Üye
Muammer
TOPAL
|
Üye
M.
Emin KUZ
|
Üye
Rıdvan
GÜLEÇ
|
Üye
Recai
AKYEL
|
Üye
Yusuf
Şevki HAKYEMEZ
|
Üye
Yıldız
SEFERİNOĞLU
|
Üye
Selahaddin
MENTEŞ
|
Üye
Basri
BAĞCI
|
Üye
İrfan
FİDAN
|