ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 2018/48 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı : 2021/127
Karar Tarihi : 24/6/2021
R.G. Tarih-Sayısı :
25/9/2021-31609
I. MALİ DENETİMİN KONUSU
Toplumcu Kurtuluş Partisinin 2017 yılı kesin hesabının
incelenmesidir.
II. İLK İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Zühtü
ARSLAN, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Serdar ÖZGÜLDÜR, Serruh KALELİ, Recep
KÖMÜRCÜ, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI, Muammer TOPAL, M. Emin KUZ, Hasan
Tahsin GÖKCAN, Kadir ÖZKAYA, Rıdvan GÜLEÇ, Recai AKYEL ve Yusuf Şevki
HAKYEMEZ’in katılımlarıyla 13/2/2019 tarihinde yapılan ilk inceleme
toplantısında öncelikle suç duyurusunda bulunulup bulunulmayacağı sorunu
görüşülmüştür.
2. 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun 73. maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci cümlesinde “İller
teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesinhesaplar, merkez
karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanır ve birleştirilir”
hükmüne yer verilmiş ve aynı Kanun’un 74. maddesinin ikinci fıkrasında da “Siyasi
partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin
hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin
hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine
ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu
belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve
değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü
hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri
eklenir” denilerek il örgütlerinden gönderilen kesin hesaplar ile parti
genel merkezine ilişkin kesin hesabın merkez karar ve yönetim kurulunca
incelenerek karara bağlanacağı ve birleştirileceği, birleştirilmiş kesin hesap
cetvellerinin de Anayasa Mahkemesine sunulacağı hükme bağlanmıştır.
3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının siyasi parti
teşkilat listesinde aktif görünmesine rağmen Toplumcu Kurtuluş Partisinin
teşkilatlandığı illerden bir il örgütüne ait 2017 yılı kesin hesabının
gönderilmediği tespit edilmiştir.
4. Partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması gibi birtakım genel
yönetim giderlerini de yapması gerekir.
5. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait
olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet parti
yetkililerine ait veya bunların kendi kullandıkları yerlerde siyasi parti
faaliyette bulunuluyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet eden
tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.
6. 2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinin birinci fıkrasında
bir siyasi partinin bütün gelirlerinin o siyasi partinin tüzel kişiliği adına
elde edileceği, 70. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında siyasi partilerin
giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin
o siyasi parti tüzel kişiliği adına yapılacağı, 111. maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendinde de siyasi partilerin 75. madde gereğince yapılan
inceleme ve araştırmaları engelleyen sorumluları ile istenen bilgileri vermeyen
sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve altmış milyon liradan
az olmamak üzere ağır para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu
hükümlere göre parti yetkililerinin genel yönetim giderlerini kendi
imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir. Parti yetkililerinin bu şekilde
yapmış oldukları gider bedellerini partiye bağış geliri olarak kaydetmek
suretiyle parti tüzel kişiliği adına hesaplara dâhil etmesi gerekir.
7. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi, kayıt
dışı gelir ve gider oluşturulduğunu göstermektedir. Bu durumda 2820 sayılı
Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
8. Mahkemeye bilgilerin istenen şekliyle verilmemesi,
hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın
dışında gelir ve gider oluşturulması inceleme ve araştırmayı engellemeye
yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendi gereğince gerekli işlemlerin yapılmasını temin için Ankara
Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.
9. Bu itibarla Toplumcu Kurtuluş Partisinin 2017 yılı
kesin hesabının incelenmesi sonucunda;
- Genel Merkeze ait kesin hesapların sunulması nedeniyle
işin esasının incelenmesine,
- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez
kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir gider belgeleri ile bu belgelerin
kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu
kararın tebliğinden itibaren otuz gün süre verilmesine,
- Anayasa Mahkemesine bilgilerin istenen şekliyle
verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin
oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve
araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan Parti sorumluları hakkında
2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca
yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda
bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III. ESASIN İNCELENMESİ
10. Toplumcu Kurtuluş Partisinin Anayasa Mahkemesine
verdiği 2017 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve
belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Sayıştay Başkanlığı
tarafından hazırlanıp Raportör Ömer DURSUN tarafından Heyete sunulan esas
inceleme raporu, Anayasa ve 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa
Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı
Kanun’un ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri
okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
11. Denetimin maddi ögelerini oluşturan defter ve
belgelerde Partinin 2017 yılı gelirler toplamının 111.906,97 TL, yıldan
devreden nakit toplamının 5.198,41 TL olduğu ve giderler toplamının 109.819,98 TL, gelecek
yıla devreden nakit toplamının 7.285,40 TL olduğu anlaşılmaktadır.
12. Partinin 2017 yılı kesin hesabının gelir ve gider
rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu hâliyle 2017 yılı
kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
A. Gelirlerin
İncelenmesi
1. Genel Merkez Gelirleri
13. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 80.731,97 TL
olup bu tutarın 12.500 TL’si bağışlardan ve 68.231,97 TL’si yıl sonundaki
borçlardan oluşmaktadır.
14. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Gelirleri
15. Parti il örgütlerinin gelirleri toplamı 31.175 TL
olup bu tutarın tamamı üye yıllık aidatlarından oluşmaktadır.
16. Parti il örgütlerinin 2017 yılı kesin hesap
çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan inceleme neticesinde gelirlerin
2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
B. Giderlerin İncelenmesi
1. Genel Merkez Giderleri
17. Partinin Genel Merkez
giderleri toplamı 80.088,67 TL olup bu
tutarın 170 TL’si bayrak giderlerinden, 528 TL’si haberleşme
giderlerinden, 11.100 TL’si kira giderlerinden, 68.231,97 TL’si yıl sonundaki
alacaklardan, 58,70 TL’si ise ısınma ve aydınlatma giderlerinden oluşmaktadır.
18. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde giderlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Giderleri
19. Parti il örgütlerinin giderleri toplamı 29.731,31 TL
olup bu tutarın 46,12 TL’si taşıma giderlerinden, 24.250 TL’si kira
giderlerinden, 2.100,55 TL’si haberleşme giderlerinden, 500 TL’si teşkilata
yardım giderlerinden, 2.834,64 TL’si ise ısınma ve aydınlatma giderlerinden
oluşmaktadır.
20. Parti il örgütlerinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde giderlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
C. Parti Mallarının İncelenmesi
21. Partinin 2017 yılı defter ve belgeleri üzerinde
yapılan inceleme neticesinde herhangi bir taşınır ve taşınmaz mal ile menkul
kıymet ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.
IV. SONUÇ
Toplumcu Kurtuluş Partisinin 2017 yılı kesin hesabının
incelenmesi sonucunda;
Partinin 2017 yılı kesin hesabında gösterilen 111.906,97 TL gelir ve
5.198,41
TL geçen yıldan devreden nakit toplamı ile 109.819,98 TL gider ve 7.285,40 TL gelecek yıla devreden nakit toplamının eldeki bilgi
ve belgelere göre doğru, denk ve 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi
Partiler Kanunu’na uygun olduğuna 24/6/2021 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar
verildi.
Başkan
Zühtü
ARSLAN
|
Başkanvekili
Hasan
Tahsin GÖKCAN
|
Başkanvekili
Kadir
ÖZKAYA
|
Üye
Engin
YILDIRIM
|
Üye
Hicabi
DURSUN
|
Üye
Celal
Mümtaz AKINCI
|
Üye
Muammer
TOPAL
|
Üye
M.
Emin KUZ
|
Üye
Rıdvan
GÜLEÇ
|
Üye
Recai
AKYEL
|
Üye
Yusuf
Şevki HAKYEMEZ
|
Üye
Yıldız
SEFERİNOĞLU
|
Üye
Selahaddin
MENTEŞ
|
Üye
Basri
BAĞCI
|
Üye
İrfan
FİDAN
|