ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı : 2020/70 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı : 2021/114
Karar Tarihi : 4/3/2021
R.G. Tarih – Sayı : 17/4/2021
- 31457
I. MALİ DENETİMİN KONUSU
Türk ve Dünya Birliği Partisinin 2019 yılı kesin
hesabının incelenmesidir.
II. İLK İNCELEME
1. Türk ve Dünya Birliği Partisinin Anayasa Mahkemesine
verdiği 2019 yılı kesin hesabına ilişkin belgeler üzerinde yapılan inceleme
sonuçlarını içeren ve Raportör Ömer DURSUN tarafından Heyete sunulan ilk
inceleme raporu, Anayasa ve 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa
Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 22/4/1983
tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların
gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği
görüşülüp düşünüldü:
2. 2820 sayılı Kanun’un
73. maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci cümlesinde iller
teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesin hesapların merkez
karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanacağı öngörülmüş ve aynı Kanun’un 74. maddesinin ikinci
fıkrasında da “Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak
birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de
kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran
ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı
hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır
malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim
tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.” denilerek il örgütlerinden gönderilen kesin hesaplar
ile parti genel merkezine ilişkin kesin hesabın merkez karar ve yönetim
kurulunca incelenerek karara bağlanacağı ve birleştirileceği, birleştirilmiş
kesin hesap cetvellerinin de Anayasa Mahkemesine sunulacağı hükme bağlanmıştır.
3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından gönderilen
listede Türk ve Dünya Birliği Partisinin 2019 yılı itibarıyla herhangi bir il
ve bağlı ilçede örgütlenmediği sadece genel merkezinin olduğu bildirilmiştir.
4. Partinin göndermiş olduğu 2019 yılı kesin hesabına
göre yıl içinde Genel Merkez hiçbir gelir elde etmemiş ve hiçbir giderde
bulunmamıştır.
5. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il ve ilçe başkanlıklarına ait binaların kendi mülkü veya kira olması
gerekmektedir. Şayet parti yetkililerine ait binalarda siyasi faaliyette
bulunuluyor ise (genel merkez, il, ilçe teşkilatının faaliyette bulunduğu
binalar) kira sözleşmesi düzenlenerek kiraya isabet eden tutarın partiye bağış
olarak kaydedilmesi gerekir.
6. Parti yetkililerinin sundukları kesin hesapta Genel
Merkeze ilişkin herhangi bir gelir ve gider gösterilmemiştir. Parti Genel
Merkezinin öncelikle yönetim giderlerinin (kira, su, elektrik, telefon,
kırtasiye gibi) bulunması gerekir. Parti Genel Merkezinin faaliyetleri için
zorunlu olan bu gelir ve giderlerin hesaplarda görülmemesi, yönetim gelir ve
giderlerinin Parti tüzel kişiliği adına kayıt altına alınmadığını
göstermektedir. Bu durumda 2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde yer alan bir
siyasi partinin bütün gelirlerinin o siyasi partinin tüzel kişiliği adına elde
edileceği ve 70. maddesinde bulunan bir siyasi partinin bütün giderlerinin o
siyasi partinin tüzel kişiliği adına yapılacağı hükümlerine aykırı
davranılmıştır.
7. Mahkemeye hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge
düzeninin oluşturulmaması suretiyle hesabın dışında gelir ve giderin
oluşturulması inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan Kanun’un
111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi gereğince gerekli işlemlerin yapılması
için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.
8. Diğer yandan hiçbir gelir elde etmeyerek ve giderde
bulunmayarak siyasi parti faaliyetlerini yürütmesi mümkün olmayan Parti Genel
Merkez hesabının denetimi gerçekleştirilemediğinden Partinin 2019 yılı
hesabının 2820 sayılı Kanun uyarınca kabul edilmesi mümkün değildir.
III. SONUÇ
Türk ve Dünya Birliği Partisinin 2019 yılı kesin
hesabının incelenmesi sonucunda;
A. Mahkemeye hesap
verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında
gelir ve gider oluşturulması inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik
eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c)
bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç
duyurusunda bulunulmasına,
B. Parti Genel
Merkez hesabının denetimi gerçekleştirilemediğinden Partinin 2019 yılı
hesabının 2820 sayılı Kanun uyarınca kabul edilmesinin mümkün olmadığına,
4/3/2021 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Zühtü ARSLAN
|
Başkanvekili
Hasan Tahsin GÖKCAN
|
Başkanvekili
Kadir ÖZKAYA
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Hicabi DURSUN
|
Üye
Celal Mümtaz AKINCI
|
Üye
Muammer TOPAL
|
Üye
M. Emin KUZ
|
Üye
Rıdvan GÜLEÇ
|
Üye
Recai AKYEL
|
Üye
Yusuf Şevki HAKYEMEZ
|
Üye
Yıldız SEFERİNOĞLU
|
Üye
Selahaddin MENTEŞ
|
Üye
Basri BAĞCI
|
Üye
İrfan FİDAN
|