ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:2017/2 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı:2020/20
Karar Tarihi:21/5/2020
R.G.Tarih-Sayısı:29/6/2020-31170
I. MALİ DENETİMİN KONUSU
Cihan Partisinin 2016 yılı kesin hesabının
incelenmesidir.
II. İLK İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Zühtü
ARSLAN, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Serdar ÖZGÜLDÜR, Serruh KALELİ, Osman
Alifeyyaz PAKSÜT, Recep KÖMÜRCÜ, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz
AKINCI, Muammer TOPAL, M. Emin KUZ, Hasan Tahsin GÖKCAN, Kadir ÖZKAYA, Rıdvan
GÜLEÇ, Recai AKYEL ve Yusuf Şevki HAKYEMEZ’in katılımlarıyla 4/1/2018 tarihinde
yapılan ilk inceleme toplantısında öncelikle suç duyurusunda bulunulup
bulunulmayacağı sorunu görüşülmüştür.
2. 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun 73. maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci cümlesinde “İller
teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesinhesaplar, merkez
karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanır ve birleştirilir”
hükmüne yer verilmiş ve aynı Kanun’un 74. maddesinin ikinci fıkrasında da “Siyasi
partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin
hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin
hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine
ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu
belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve
değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü
hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri
eklenir.” denilerek il örgütlerinden gönderilen kesin hesaplar ile parti
genel merkezine ilişkin kesin hesabın merkez karar ve yönetim kurulunca
incelenerek karara bağlanacağı ve birleştirileceği, birleştirilmiş kesin hesap
cetvellerinin de Anayasa Mahkemesine sunulacağı hükme bağlanmıştır.
3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının siyasi parti
teşkilat listesinde aktif görünmesine rağmen Cihan Partisinin teşkilatlandığı
beş ile ait 2016 yılı kesin hesabının gönderilmediği tespit edilmiştir.
4. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait
olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet parti
yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi
parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet
eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.
5. Ayrıca partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması gibi birtakım genel
yönetim giderlerini de yapması gerekir.
6. 2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde bir siyasi
partinin bütün gelirlerinin o siyasi partinin tüzel kişiliği adına elde
edileceği, 70. maddesinde siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı
olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin o siyasi parti tüzel
kişiliği adına yapılacağı, 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde de
75. madde gereğince yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen ve istenen
bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis
ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası verileceği hüküm
altına alınmıştır. Bu hükümlere göre parti yetkililerinin genel yönetim
giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir. Parti
yetkililerinin bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye bağış
geliri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzelkişiliği adına hesaplara dâhil
etmesi gerekir.
7. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı
gelir ve gider oluşturulduğunu göstermektedir. Bu durumda 2820 sayılı Kanun’un
69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
8. Mahkemeye bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi,
hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın
dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye
yönelik eylemler olarak kabul edildiğinden 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendi gereğince gerekli işlemlerin yapılmasını temin
için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.
9. Cihan Partisinin 2016 yılı kesin hesabının incelenmesi
sonucunda;
- Genel Merkeze ait kesin hesapların sunulması
dolayısıyla işin esasının incelenmesine,
- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez
kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir gider belgeleri ile bu belgelerin
kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu
kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine,
- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği
şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin
oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve
araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olarak kabul edildiğinden Parti
sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının
(c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına
suç duyurusunda bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III. ESASIN İNCELENMESİ
10. Cihan Partisinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2016
yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde
yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Sayıştay Başkanlığı tarafından
hazırlanıp Raportör Burak FIRAT tarafından Heyete sunulan esas inceleme raporu,
Anayasa ve 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve
Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Kanun’un ilgili kuralları,
bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra
gereği görüşülüp düşünüldü:
11. Denetimin maddi ögelerini oluşturan defter ve
belgelerde Partinin 2016 yılı gelirler toplamının 9.620,05 TL; giderler
toplamının 9.616,56 TL, gelecek yıla devreden nakit toplamının 3,49 TL olduğu
anlaşılmaktadır.
12. Partinin 2016 yılı kesin hesabının gelir ve gider
rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu; bu hâliyle 2016 yılı
kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
A. Gelirlerin
İncelenmesi
1. Genel Merkez Gelirleri
13. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 9.620,05 TL
olup bunun 2.000 TL’si üye aidatlarından ve 7.620,05 TL’si bağış gelirlerinden
oluşmaktadır.
14. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan incelemede gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Gelirleri
15. Parti, il örgütlerinin gelirlerine ilişkin herhangi
bir bildirimde bulunmamıştır.
B. Giderlerin İncelenmesi
1. Genel Merkez
Giderleri
16. Partinin Genel Merkez
giderleri toplamı 9.616,56 TL olup bunun 3.140,80 TL’si büro giderlerinden,
1.815,29 TL’si ulaşım giderlerinden, 1.415,85 TL’si kırtasiye ve sarf malzemesi
giderlerinden, 849,60 TL’si demirbaş giderlerinden, 580,35 TL’si ağırlama
giderlerinden, 716,26 TL’si haberleşme giderlerinden, 167,62 TL’si bilişim
giderlerinden ve 930,79 TL’si diğer giderlerden oluşmaktadır.
17. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan incelemede giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Giderleri
18. Parti, il örgütlerinin giderlerine ilişkin herhangi
bir bildirimde bulunmamıştır.
C. Parti Mallarının İncelenmesi
19. Partinin 2016 yılı defter ve belgeleri üzerinde
yapılan incelemede 849,60 TL tutarında taşınır
mal ediniminin olduğu anlaşılmıştır.
20. Yapılan incelemede Partinin 2016 yılı içinde gerçekleştirdiği
849,60 TL tutarındaki taşınır mal ediniminin
2820 sayılı Kanun'a uygun olduğu anlaşılmıştır.
IV. SONUÇ
Cihan Partisinin 2016 yılı kesin hesabının incelenmesi
sonucunda;
Partinin 2016 yılı kesin hesabında gösterilen 9.620,05 TL
gelir ile 9.616,56 TL gider ve 3,49 TL gelecek yıla devreden nakit toplamının
ve yıl içinde gerçekleşen 849,60 TL tutarındaki taşınır
mal ediniminin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 22/4/1983
tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olduğuna 21/5/2020
tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Zühtü ARSLAN
|
Başkanvekili
Hasan Tahsin GÖKCAN
|
Başkanvekili
Kadir ÖZKAYA
|
|
|
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
|
|
|
Üye
Hicabi DURSUN
|
Üye
Celal Mümtaz AKINCI
|
Üye
Muammer TOPAL
|
|
|
|
Üye
M. Emin KUZ
|
Üye
Recai AKYEL
|
Üye
Yusuf Şevki HAKYEMEZ
|
|
|
|
|
Üye
Yıldız SEFERİNOĞLU
|
Üye
Selahaddin MENTEŞ
|
|
|
|
|
|
|
|