ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:2016/70 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı:2020/16
Karar Tarihi:21/5/2020
R.G.Tarih-Sayısı:29/6/2020-31170
I. MALİ DENETİMİN KONUSU
Vatan Partisinin 2015 yılı kesin hesabının
incelenmesidir.
II. İLK İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Zühtü
ARSLAN, Burhan ÜSTÜN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Serruh KALELİ, Osman Alifeyyaz PAKSÜT,
Recep KÖMÜRCÜ, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI, Muammer
TOPAL, M. Emin KUZ, Hasan Tahsin GÖKCAN, Kadir ÖZKAYA, Rıdvan GÜLEÇ, Recai
AKYEL ve Yusuf Şevki HAKYEMEZ’in katılımlarıyla 31/5/2017 tarihinde yapılan ilk
inceleme toplantısında öncelikle suç duyurusunda bulunulup bulunulmayacağı
sorunu görüşülmüştür.
2. 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun 73. maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci cümlesinde “İller
teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesinhesaplar, merkez
karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanır ve birleştirilir”
hükmüne yer verilmiş ve aynı Kanun’un 74. maddesinin ikinci fıkrasında da “Siyasi
partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin
hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin
hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine
ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu
belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve
değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü
hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri
eklenir.” denilerek il örgütlerinden gönderilen kesin hesaplar ile parti
genel merkezine ilişkin kesin hesabın merkez karar ve yönetim kurulunca
incelenerek karara bağlanacağı ve birleştirileceği, birleştirilmiş kesin hesap
cetvellerinin de Anayasa Mahkemesine sunulacağı hükme bağlanmıştır.
3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının siyasi parti
teşkilat listesinde aktif görünmesine rağmen Vatan Partisinin teşkilatlandığı
yedi il ve bağlı ilçelere ait 2015 yılı kesin hesabının gönderilmediği tespit
edilmiştir.
4. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait
olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet parti
yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi
parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet
eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.
5. Ayrıca partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması gibi birtakım genel
yönetim giderlerini de yapması gerekir.
6. 2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde bir siyasi
partinin bütün gelirlerinin o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde
edileceği, 70. maddesinde siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı
olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin o siyasi parti tüzelkişiliği
adına yapılacağı, 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde de 75. madde
gereğince yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen ve istenen bilgileri
vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve altmış
milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası verileceği hüküm altına
alınmıştır. Bu hükümlere göre parti yetkililerinin genel yönetim giderlerini
kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir. Parti yetkililerinin, bu
şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye bağış geliri olarak
kaydetmek suretiyle parti tüzel kişiliği adına hesaplara dâhil etmesi gerekir.
7. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı
gelir ve gider oluşturulduğunu göstermektedir. Bu durumda 2820 sayılı Kanun’un
69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
8. Mahkemeye bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi,
hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın
dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye
yönelik eylemler olarak kabul edildiğinden 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendi gereğince gerekli işlemlerin yapılmasını temin
için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.
9. Vatan Partisinin 2015 yılı kesin hesabının incelenmesi
sonucunda;
- Genel Merkeze ait kesin hesapların sunulması
dolayısıyla işin esasının incelenmesine,
- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez
kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir gider belgeleri ile bu belgelerin
kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu
kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine,
- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği
şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin
oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve
araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olarak kabul edildiğinden Parti
sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının
(c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına
suç duyurusunda bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III. ESASIN İNCELENMESİ
10. Vatan Partisinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2015
yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler
üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Sayıştay Başkanlığı tarafından
hazırlanıp Raportör Burak FIRAT tarafından Heyete sunulan esas inceleme raporu,
Anayasa ve 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve
Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Kanun’un ilgili kuralları,
bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra
gereği görüşülüp düşünüldü:
11. Denetimin maddi ögelerini oluşturan defter ve
belgelerde Partinin 2015 yılı gelirler toplamının 6.798.861,68 TL, yıl sonu
borç toplamının 529.231,92 TL, önceki yıl gelirleri toplamının 376.785,74 TL;
giderler toplamının 5.883.318,77 TL, gelecek yıla devreden nakit ve alacaklar
toplamının 1.821.560,57 TL olduğu anlaşılmaktadır.
12. Partinin 2015 yılı kesin hesabının gelir ve gider
rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu; bu hâliyle 2015 yılı
kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
A. Gelirlerin
İncelenmesi
1. Genel Merkez Gelirleri
13. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 1.671.725,17
TL olup bunun 38.919 TL’si üye aidatlarından, 1.401.366,45 TL’si bağış
gelirlerinden, 173.418,70 TL’si örgüt yardımlarından, 44.689,90 TL’si satış
gelirlerinden, 13.238,91 TL’si tazminat gelirlerinden ve 92,21 TL’si diğer
gelirlerden oluşmaktadır.
14. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan incelemede gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Gelirleri
15. Partinin 2015 yılında il örgütlerine ilişkin
gelirleri toplamı 5.127.136,51 TL olup bunun
1.468.134,94 TL’si üye aidatlarından, 2.495.633,11 TL’si bağış gelirlerinden,
1.034.918,00 TL’si alınan örgüt yardımlarından, 37.950,51 TL’si satış gelirlerinden,
53.199,60 TL’si parti etkinlik gelirlerinden ve 37.300,35 TL’si diğer
gelirlerden oluşmaktadır.
16. Parti il örgütlerinin 2015 yılı kesin hesap
çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede gelirlerin 2820 sayılı
Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
B. Giderlerin İncelenmesi
1. Genel Merkez
Giderleri
17. Partinin Genel Merkez
giderleri toplamı 2.054.519,35 TL olup bunun 362.943,48 TL’si yönetim
giderlerinden, 306.770,94 TL’si personel giderlerinden, 727.625,00 TL’si
verilen örgüt yardımlarından, 317.141,06 TL’si gezi, seçim ve toplantı
giderlerinden, 79.648,37 TL’si parti etkinlik giderlerinden, 13.658,87 TL’si
demirbaş alım giderlerinden, 246.446,81 TL’si önceki yıl giderlerinden ve
284,82 TL’si vergi, hukuk ve mahkeme giderlerinden oluşmaktadır.
18. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan incelemede giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Giderleri
19. Partinin 2015 yılında il örgütlerine ilişkin giderler
toplamı 3.828.799,42 TL olup bunun 1.795.170,46
TL’si yönetim giderlerinden, 28.580,34 TL’si personel giderlerinden, 493.560,28
TL’si verilen örgüt yardımlarından, 714.368,18 TL’si gezi, seçim ve toplantı
giderlerinden, 278.191,78 TL’si parti etkinlik giderlerinden, 14.214,56 TL’si
vergi, hukuk ve mahkeme giderlerinden, 34.125,07 TL’si önceki yıl
giderlerinden, 341.020,84 TL’si basın ve yayın giderlerinden ve 129.567,91
TL’si diğer giderlerden oluşmaktadır.
20. Parti il örgütlerinin 2015 yılı kesin hesap
çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede giderlerin 2820 sayılı
Kanun’a uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
C. Parti Mallarının İncelenmesi
21. Partinin 2015 yılı defter ve belgeleri üzerinde
yapılan incelemede 13.658,87 TL tutarında
taşınır mal ediniminin olduğu anlaşılmıştır.
22. Yapılan incelemede Partinin 2015 yılı içinde
gerçekleştirdiği 13.658,87 TL tutarındaki taşınır
mal ediniminin 2820 sayılı Kanun'a uygun olduğu anlaşılmıştır.
IV. SONUÇ
Vatan Partisinin 2015 yılı kesin hesabının incelenmesi
sonucunda;
Partinin 2015 yılı kesin hesabında gösterilen
6.798.861,68 TL gelir, 529.231,92 TL yıl sonu borç ve 376.785,74 TL önceki yıl
gelirleri toplamı ile 5.883.318,77 TL gider ve 1.821.560,57 TL gelecek yıla
devreden nakit ve alacaklar toplamının ve yıl içinde gerçekleşen 13.658,87 TL
tutarındaki taşınır mal ediniminin eldeki
bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi
Partiler Kanunu’na uygun olduğuna 21/5/2020 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar
verildi.
Başkan
Zühtü ARSLAN
|
Başkanvekili
Hasan Tahsin GÖKCAN
|
Başkanvekili
Kadir ÖZKAYA
|
|
|
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
|
|
|
Üye
Hicabi DURSUN
|
Üye
Celal Mümtaz AKINCI
|
Üye
Muammer TOPAL
|
|
|
|
Üye
M. Emin KUZ
|
Üye
Rıdvan GÜLEÇ
|
Üye
Recai AKYEL
|
|
|
|
Üye
Yusuf Şevki HAKYEMEZ
|
Üye
Yıldız SEFERİNOĞLU
|
Üye
Selahaddin MENTEŞ
|