ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:2016/60 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı:2019/32
Karar Tarihi:16/10/2019
R.G.Tarih -
Sayısı:6/12/2019-30970
I. MALİ DENETİMİN KONUSU
Anadolu Partisinin 2015 yılı kesin hesabının
incelenmesidir.
II. İLK İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Zühtü
ARSLAN, Burhan ÜSTÜN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Serruh KALELİ, Osman Alifeyyaz PAKSÜT,
Recep KÖMÜRCÜ, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI, Muammer
TOPAL, M. Emin KUZ, Hasan Tahsin GÖKCAN, Kadir ÖZKAYA, Rıdvan GÜLEÇ, Recai
AKYEL ve Yusuf Şevki HAKYEMEZ’in katılımlarıyla 31/5/2017 tarihinde yapılan ilk
inceleme toplantısında öncelikle suç duyurusunda bulunulup bulunulmayacağı
sorunu görüşülmüştür.
2. 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun 73. maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci cümlesinde “İller
teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesinhesaplar, merkez
karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanır ve birleştirilir”
denilmiş ve aynı Kanun’un 74. maddesinin ikinci fıkrasında da “Siyasi
partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin
hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin
hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine
ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu
belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve
değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü
hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri
eklenir.” denilerek il örgütlerinden gönderilen kesin hesaplar ile Parti
Genel Merkezine ilişkin kesin hesabın Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca
incelenerek karara bağlanacağı, birleştirileceği ve birleştirilmiş kesin hesap
cetvellerinin Anayasa Mahkemesine sunulacağı hükme bağlanmıştır.
3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının siyasi parti
teşkilat listesinde aktif görünmesine rağmen Anadolu Partisinin teşkilatlandığı
elli bir il ve bağlı ilçe örgütlerine ilişkin 2015 yılı içinde herhangi bir
gelir ve giderin gerçekleşmediği ifade edilerek 2015 yılı kesin hesabının
gönderilmediği tespit edilmiştir.
4. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait
olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet parti
yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi
parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet
eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.
5. Ayrıca partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. birtakım genel
yönetim giderlerini de yapması gerekir.
6. 2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinin birinci fıkrasında
bir siyasi partinin bütün gelirlerinin o siyasi partinin tüzel kişiliği adına
elde edileceği; 70. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında siyasi partilerin
giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün
giderlerinin o siyasi parti tüzel kişiliği adına yapılacağı; 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendinde de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen
ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla
kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası
verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre Parti yetkililerinin
genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir.
Parti yetkililerinin, bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini Partiye
bağış geliri olarak kaydetmek suretiyle Parti tüzel kişiliği adına hesaplara
dâhil etmesi gerekir.
7. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı
gelir ve gider oluşturulduğunu göstermektedir. Bu durumda 2820 sayılı Kanun’un
69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
8. Mahkemeye bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi,
hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın
dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye
yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendi gereğince gerekli işlemlerin yapılmasını temin için Ankara
Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.
9. Bu itibarla Anadolu Partisinin 2015 yılı kesin
hesabının incelenmesi sonucunda;
- Genel Merkeze ait kesin hesapların sunulması
dolayısıyla işin esasının incelenmesine,
- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez
kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin
kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu
kararın tebliğinden itibaren otuz gün süre verilmesine,
- Anayasa
Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap
verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında
gelir ve gider yapılması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler
olduğundan Parti sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara
Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III. ESASIN İNCELENMESİ
10. Anadolu Partisinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2015
yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler
üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Sayıştay Başkanlığı tarafından
hazırlanıp Raportör Burak FIRAT tarafından Heyete sunulan esas inceleme raporu,
Anayasa ve 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve
Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Kanun’un ilgili kuralları,
bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra
gereği görüşülüp düşünüldü:
11. Denetimin maddi ögelerini oluşturan defter ve
belgelerde Partinin 2015 yılı gelirlerinin 427.241,09 TL, giderlerinin
408.290,54 TL olduğu anlaşılmaktadır.
12. Partinin 2015 yılı kesin hesabının gelir ve gider
rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu; bu hâliyle 2015 yılı
kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
A. Gelirlerin
İncelenmesi
1. Genel Merkez Gelirleri
13. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 411.782,43 TL
olup bunun tamamı bağışlardan oluşmaktadır.
14. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan incelemede gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Gelirleri
15. Partinin 2015 yılında il örgütlerine ilişkin
gelirleri 15.458,66 TL olup bunun tamamı bağışlardan oluşmaktadır.
16. Parti il örgütlerinin 2015 yılı kesin hesap
çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede gelirlerin 2820 sayılı
Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
B. Giderlerin İncelenmesi
1. Genel Merkez Giderleri
17. Partinin Genel Merkez giderleri toplamı 392.831,88 TL
olup bunun 807,25 TL’si haberleşme giderlerinden, 2.458,87 TL’si elektrik
giderlerinden, 5.469,18 TL’si su giderlerinden, 159.054,50 TL’si kira
giderlerinden, 2.830,00 TL’si ısınma giderlerinden, 218,31 TL’si vergi, sigorta
ve noter giderlerinden, 6.742,83 TL’si muhasebe ve mali müşavirlik
giderlerinden, 4.500,00 TL’si baskı ve matbaa giderlerinden, 196,72 TL’si
bankacılık finansman giderlerinden ve 210.554,22 TL’si diğer giderlerden
oluşmaktadır.
18. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan incelemede giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Giderleri
19. Partinin 2015 yılında il örgütlerine ilişkin giderler
toplamı 15.458,66 TL olup bunun 8.099,99 TL’si yönetim giderlerinden, 7.358,67
TL’si ise kira giderlerinden oluşmaktadır.
20. Parti il örgütlerinin 2015 yılı kesin hesap
çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede giderlerin 2820 sayılı
Kanun’a uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
C. Parti Mallarının İncelenmesi
21. Partinin 2015 yılı defter ve belgeleri üzerinde
yapılan incelemede herhangi bir taşınır, taşınmaz mal ve menkul kıymet
ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.
IV. SONUÇ
Anadolu Partisinin 2015 yılı kesin hesabının incelenmesi
sonucunda;
Partinin 2015 yılı kesin hesabında gösterilen 427.241,09
TL gelir ve 408.290,54 TL giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve
22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olduğuna
16/10/2019 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Zühtü ARSLAN
|
Başkanvekili
Engin YILDIRIM
|
Başkanvekili
Hasan Tahsin GÖKCAN
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Hicabi DURSUN
|
Üye
Celal Mümtaz AKINCI
|
Üye
Muammer TOPAL
|
Üye
M. Emin KUZ
|
Üye
Kadir ÖZKAYA
|
Üye
Rıdvan GÜLEÇ
|
Üye
Recai AKYEL
|
Üye
Yusuf Şevki HAKYEMEZ
|
Üye
Yıldız SEFERİNOĞLU
|
Üye
Selahaddin MENTEŞ
|
|
|
|
|