ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2014/65 (Siyasi Parti Mali Denetimi)

Karar Sayısı:2018/38

Karar Tarihi:21/6/2018

R.G. Tarih – Sayı:29/11/2018 – 30610

I. MALİ DENETİMİN KONUSU

Engelsiz Yaşam Partisi 2013 yılı kesin hesabının incelenmesidir.

II. İLK İNCELEME

1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Serruh KALELİ, Alparslan ALTAN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN, Muammer TOPAL, Zühtü ARSLAN, M. Emin KUZ ve Hasan Tahsin GÖKCAN’ın katılımlarıyla 17/12/2014 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında öncelikle suç duyurusunda bulunulup bulunulmayacağı sorunu görüşülmüştür.

2. 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73. maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci cümlesinde, “İller teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesin hesaplar, merkez karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanır ve birleştirilir.” denilmiş ve aynı Kanun’un 74. maddesinin ikinci fıkrasında da “Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.” denilerek il örgütlerinden gönderilen kesin hesaplar ile Parti Genel Merkezine ilişkin kesin hesabın Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca incelenerek karara bağlanacağı ve birleştirileceği ve birleştirilmiş kesin hesap cetvellerinin Anayasa Mahkemesine sunulacağı hükme bağlanmıştır.

3. Engelsiz Yaşam Partisi, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile genel merkez ve il örgütlerine ait kesin hesap cetvellerini 19/9/2014 tarihinde Anayasa Mahkemesine sunmuş; dolayısıyla 2820 sayılı Kanun’un 74. maddesindeki “…Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar.” amir hükmüne uymamıştır.

4. 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde “74 üncü madde hükümlerine aykırı hareket eden sorumluları hakkında, üç aydan altı aya kadar hafif hapis ve onbeşmilyon liradan otuz milyon liraya kadar hafif para cezası verilir.” denilmektedir.

5. 2820 sayılı Kanun’un 74. maddesi hükümlerine aykırı hareket eden parti sorumluları hakkında Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca gerekli işlemlerin yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.

6. Diğer taraftan Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 51. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (e) bendinde siyasi partilerin “Parti genel sekreteri ve genel saymanının imzasını taşıyan yıl sonu kasa mevcudunu gösteren kasa sayım tutanağı ile banka hesaplarına ilişkin olarak banka yetkililerince onaylanmış mutabakat yazılarını” haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine sunacakları belirtilmektedir.

7. Engelsiz Yaşam Partisinin 2013 yılı içinde edinilen taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri, 2013 yılı kesin hesaplarının incelenip birleştirildiği ve onaylandığına ilişkin kararı ve Parti Genel Sekreteri ve Genel Saymanı’nın imzasını taşıyan yıl sonu kasa mevcudunu gösteren kasa sayım tutanağı ile banka hesaplarına ilişkin olarak banka yetkililerince onaylanmış mutabakat yazılarını göndermediği tespit edilmiştir.

8. 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır.

9. 2820 sayılı Kanun’un 75. maddesi hükümlerine aykırı hareket eden parti sorumluları hakkında Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca gerekli işlemlerin yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.

10. Bu itibarla Engelsiz Yaşam Partisinin 2013 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

- Genel Merkeze ait kesin hesapların sunulmasından dolayı işin esasının incelenmesine,

- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Parti Genel Sekreteri ve Genel Saymanı’nın imzasını taşıyan yıl sonu kasa mevcudunu gösteren kasa sayım tutanağı ve Genel Merkez kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterlerin Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine,

- Anayasa Mahkemesine, istenen bilgilerin istendiği sürede verilmemesi nedeniyle Parti sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

- Parti Genel Sekreteri ve Genel Saymanı’nın imzasını taşıyan yıl sonu kasa mevcudunu gösteren kasa sayım tutanağının gönderilmemesi nedeniyle 2820 sayılı Kanun’un 75. maddesi ve aynı kanunun 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

III. ESASIN İNCELENMESİ

11. Engelsiz Yaşam Partisinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2013 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Sayıştay Başkanlığı tarafından hazırlanıp Raportör Sadettin CEYHAN tarafından Heyete sunulan esas inceleme raporu, Anayasa ve 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Kanun’un ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

12. Denetimin maddi ögelerini oluşturan defter ve belgelerde Partinin 2013 yılı gelirlerinin 1.074,00 TL, giderler toplamının 1.074,00 TL olduğu anlaşılmaktadır.

13. Partinin 2013 yılı kesin hesabının gelir ve gider rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu; bu hâliyle 2013 yılı kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Ancak Parti gelir ve giderlerini belgelendirmemiştir.

A. Gelirlerin İncelenmesi

Genel Merkez Gelirleri

14. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 1.074,00 TL olup bunun tamamı bağış gelirlerinden oluşmaktadır.

15. Parti 2013 yılı gelirlerini belgelendirmemiştir. 2820 sayılı Kanun’un “Denetim” başlıklı 75. maddesinin birinci fıkrasında, Anayasa Mahkemesinin kesin hesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini siyasi partilerden her zaman isteyebileceği ifade edilmekte; “Hazinece elkoyma” başlıklı 76. maddesinde ise Kanun’un 69. maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasi partinin tevsik edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığının anlaşılması durumunda Anayasa Mahkemesi kararıyla bu gelirin Hazineye irat kaydedileceği ve belgelendirilmesi gerektiği hâlde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti mal varlığının Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irat kaydedileceği hükümleri yer almaktadır.

16. Buna göre Genel Merkez kesin hesabında gösterilen ve tevsik edilmeyen 1.074,00 TL gelir karşılığı Parti mal varlığının Hazineye irat kaydedilmesi gerekir.

B. Giderlerin İncelenmesi

Genel Merkez Giderleri

17. Partinin Genel Merkez giderleri toplamı 1.074,00 TL olup bunun 474,00 TL’si seyahat giderlerinden, 6.00,00 TL’si kira giderlerinden oluşmaktadır.

18. Parti 2013 yılı giderlerini belgelendirmemiştir.

19. Genel Merkez kesin hesabında gösterilen ancak 2820 sayılı Kanun’un 75. maddesi hükümlerine aykırı olarak belgelendirilmeyen 1.074,00 TL gider karşılığı Parti mal varlığının Hazineye irat kaydedilmesi gerekir.

C. Parti Mallarının İncelenmesi

20. Partinin 2013 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede herhangi bir taşınır ve taşınmaz mal ile menkul kıymet ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.

IV. SONUÇ

Engelsiz Yaşam Partisinin 2013 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

Partinin kesin hesabında gösterilen ve belgelendirilmeyen 1.074,00 TL gelir ile 1.074,00 TL gider olmak üzere toplam 2.148,00 TL Parti mal varlığının 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 76. maddesi uyarınca Hazineye irat kaydedilmesine 21/6/2018 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.