ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2013/55 (Siyasi Parti Mali Denetimi)

Karar Sayısı:2016/36

Karar Tarihi:14.7.2016

R.G. Tarih-Sayı:8.9.2016-29825

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Demokratik Sol Parti 2012 yılı kesin hesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Haşim KILIÇ, Serruh KALELİ, Alparslan ALTAN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Zehra Ayla PERKTAŞ, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Celal Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN, Muammer TOPAL, Zühtü ARSLAN ve M. Emin KUZ’un katılımlarıyla 11.2.2014 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında öncelikle suç duyurusunda bulunulup bulunulmayacağı sorunu görüşülmüştür.

2.2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73. maddesinin üçüncü fıkrasında “İller teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesin hesapların, Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca incelenerek karara bağlanacağı” öngörülmüş ve aynı Kanun’un 74. maddesinin ikinci fıkrasında da “Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.” denilerek il örgütlerinden gönderilen kesin hesaplar ile Parti Genel Merkezine ilişkin kesin hesabın Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca incelenerek karara bağlanacağı, birleştirileceği ve birleştirilmiş kesin hesap cetvellerinin Anayasa Mahkemesine sunulacağı hükme bağlanmıştır.

3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 19.2.2013 gün ve C.02.0.CBS.0.01.02.04/218 sayılı yazılarına ekli listede Demokratik Sol Partinin Genel Merkez dışında 81 il ve bağlı ilçede örgütlendiği belirtilmesine rağmen, Parti tarafından 50 il ve bağlı ilçe örgütüne ilişkin 2012 yılı içerisinde her hangi bir gelir ve giderin gerçekleşmediği ifade edilerek, bu illere ait 2012 yılı kesin hesaplarının boş olarak gönderildiği tespit edilmiştir.

4. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.

5. Ayrıca, partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta, telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir takım genel yönetim giderlerini de yapması gerekir.

 6. 2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde, bir siyasi partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edileceği; 70. maddesinde, siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı; 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre, parti yetkililerinin genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir. Parti yetkililerinin, bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye bağış geliri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzelkişiliği adına hesaplara dâhil etmesi gerekir.

7. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.

8. Mahkemeye bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan dolayı 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine istinaden gerekli işlemlerin yapılmasını temin için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.

Demokratik Sol Partinin 2012 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

- Genel Merkeze ait kesin hesapların sunulmasından dolayı işin esasının incelenmesine,

- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine,

- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan, Parti sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına, OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

9. Demokratik Sol Partinin, Anayasa Mahkemesine verdiği 2012 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Raportör Sadettin CEYHAN tarafından heyete sunulan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

10. Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Partinin 2012 yılı gelirlerinin 8.775.608,99 TL, giderler toplamının 2.865.020,22 TL olduğu anlaşılmaktadır.

11. Partinin 2012 yılı kesin hesabının gelir ve gider rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu haliyle 2012 yılı kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1-                 Genel Merkez Gelirleri

12. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 8.403.406,05 TL olup bunun 73.040,16 TL’si faiz gelirlerinden, 14.174,11 TL’si bağış gelirlerinden, 12.348,95 TL’si çeşitli gelirlerden, 6.929,89 TL’si örgütlerden iadelerden, 6.630.184,42 TL’si devreden özvarlıklardan, 1.666.728,52 TL’si geçmiş yıl gelirlerinden oluşmaktadır.

13. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

14. Partinin 2012 yılında il örgütlerine ilişkin gelirleri 372.202,94 TL olup bunun 294.155,02 TL’si bağış ve aidat gelirlerinden, 22.899,20 TL’si faaliyet gelirlerinden, 55.148,72 TL’si çeşitli gelirlerden oluşmaktadır.

15. Parti il örgütlerinin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1-                 Genel Merkez Giderleri

16. Partinin Genel Merkez giderleri toplamı 2.496.314,84 TL olup bunun 584.302,02 TL’si personel giderlerinden, 17.115,00 TL’si temsil ağırlama giderlerinden, 238.226,21 TL’si yönetim giderlerinden, 21.216,27 TL’si kira giderlerinden, 63.431,26 TL’si vergi giderlerinden, 83.998,15 TL’si bakım onarım giderlerinden, 351.392,86 TL’si örgütlere yapılan yardımlardan, 111.729,92 TL’si akaryakıt giderlerinden, 1.024.903,15 TL’si çeşitli giderlerden oluşmaktadır. Gelecek yıla devreden nakit tutarı 479.935,94 TL’dir.

17. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

2-                 İl Örgütleri Giderleri

18. Partinin 2012 yılında il örgütlerine ilişkin giderler toplamı 368.705,38 TL olup bunun 64.871,69 TL’si personel giderlerinden, 30.265,07 TL’si temsil ve ağırlama giderlerinden, 16.267,84 TL’si kırtasiye ve büro giderlerinden, 33.145,92 TL’si haberleşme giderlerinden, 10.648,54 TL’si seyahat giderlerinden, 19.283,04 TL’si taşıma giderlerinden, 97.277,44 TL’si kira giderlerinden, 23.412,21 TL’si bakım onarım giderlerinden, 24.583,16 TL’si ısınma, aydınlanma ve temizlik giderlerinden, 8.962,32 TL’si vergi, sigorta ve noter giderlerinden, 236,12 TL’si demirbaş giderlerinden, 4.350,00 TL’si örgüte yardım giderlerinden, 5.675,00 TL’si akaryakıt giderlerinden, 10.045,75 TL’si geçen yıldan kalan borç ödemelerinden, 19.681,28 TL’si diğer giderlerden oluşmaktadır. Gelecek yıla devreden nakit tutarı 4.447,17 TL, TL’dir.

19. Parti il örgütlerinin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

C- Parti Mallarının İncelenmesi

20. Partinin 2012 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede, 2.265,40 TL tutarındaki taşınır mal ediniminin Kanun’a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

21. Partinin bunun dışında taşınmaz mal ve menkul kıymet ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.

IV- SONUÇ

Demokratik Sol Partinin 2012 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

Partinin 2012 yılı kesin hesabında gösterilen 8.775.608,99 TL gelir ve 2.865.020,22 TL giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olduğuna, 14.7.2016 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.