ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:2013/55 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı:2016/36
Karar Tarihi:14.7.2016
R.G.
Tarih-Sayı:8.9.2016-29825
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Demokratik Sol Parti 2012 yılı kesin hesabının incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi
İçtüzüğü hükümleri uyarınca Haşim KILIÇ, Serruh KALELİ, Alparslan ALTAN, Serdar
ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Zehra Ayla PERKTAŞ, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan
ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Celal Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN,
Muammer TOPAL, Zühtü ARSLAN ve M. Emin KUZ’un katılımlarıyla 11.2.2014
tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında öncelikle suç duyurusunda
bulunulup bulunulmayacağı sorunu görüşülmüştür.
2.2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73. maddesinin
üçüncü fıkrasında “İller teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait
olan kesin hesapların, Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca incelenerek karara
bağlanacağı” öngörülmüş ve aynı Kanun’un 74. maddesinin ikinci fıkrasında
da “Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş
bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller
teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar
Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek
zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde
edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul
kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini
de belirten listeleri eklenir.” denilerek il örgütlerinden gönderilen kesin
hesaplar ile Parti Genel Merkezine ilişkin kesin hesabın Merkez Karar ve
Yönetim Kurulunca incelenerek karara bağlanacağı, birleştirileceği ve
birleştirilmiş kesin hesap cetvellerinin Anayasa Mahkemesine sunulacağı hükme
bağlanmıştır.
3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 19.2.2013 gün ve
C.02.0.CBS.0.01.02.04/218 sayılı yazılarına ekli listede Demokratik Sol
Partinin Genel Merkez dışında 81 il ve bağlı ilçede örgütlendiği belirtilmesine
rağmen, Parti tarafından 50 il ve bağlı ilçe örgütüne ilişkin 2012 yılı
içerisinde her hangi bir gelir ve giderin gerçekleşmediği ifade edilerek, bu
illere ait 2012 yılı kesin hesaplarının boş olarak gönderildiği tespit
edilmiştir.
4. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait
olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti
yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi
parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet
eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.
5. Ayrıca, partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir takım genel
yönetim giderlerini de yapması gerekir.
6. 2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde, bir siyasi
partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde
edileceği; 70. maddesinde, siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı
olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi parti
tüzelkişiliği adına yapılacağı; 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde
de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen ve istenen bilgileri vermeyen
parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve altmış milyon
liradan az olmamak üzere ağır para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır.
Bu hükümlere göre, parti yetkililerinin genel yönetim giderlerini kendi
imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir. Parti yetkililerinin, bu şekilde
yapmış oldukları gider bedellerini partiye bağış geliri olarak kaydetmek
suretiyle parti tüzelkişiliği adına hesaplara dâhil etmesi gerekir.
7. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı
gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı
Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
8. Mahkemeye bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi,
hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın
dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye
yönelik eylemler olduğundan dolayı 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendine istinaden gerekli işlemlerin yapılmasını temin için
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.
Demokratik Sol Partinin 2012 yılı kesin hesabının
incelenmesi sonucunda;
- Genel Merkeze
ait kesin hesapların sunulmasından dolayı işin esasının incelenmesine,
- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez
kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin
kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu
kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine,
- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği
şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin
oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve
araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan, Parti sorumluları hakkında
2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca
yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda
bulunulmasına, OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
9. Demokratik Sol Partinin, Anayasa Mahkemesine verdiği
2012 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler
üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Raportör Sadettin CEYHAN
tarafından heyete sunulan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa
Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı
Siyasi Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer
yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
10. Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve
belgelerde Partinin 2012 yılı gelirlerinin 8.775.608,99 TL, giderler toplamının
2.865.020,22 TL olduğu anlaşılmaktadır.
11. Partinin 2012 yılı kesin hesabının gelir ve gider
rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu haliyle 2012 yılı
kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
A- Gelirlerin İncelenmesi
1-
Genel
Merkez Gelirleri
12. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 8.403.406,05
TL olup bunun 73.040,16 TL’si faiz gelirlerinden, 14.174,11 TL’si bağış
gelirlerinden, 12.348,95 TL’si çeşitli gelirlerden, 6.929,89 TL’si örgütlerden
iadelerden, 6.630.184,42 TL’si devreden özvarlıklardan, 1.666.728,52 TL’si
geçmiş yıl gelirlerinden oluşmaktadır.
13. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Gelirleri
14. Partinin 2012 yılında il örgütlerine ilişkin
gelirleri 372.202,94 TL olup bunun 294.155,02 TL’si bağış ve aidat
gelirlerinden, 22.899,20 TL’si faaliyet gelirlerinden, 55.148,72 TL’si çeşitli
gelirlerden oluşmaktadır.
15. Parti il örgütlerinin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
1-
Genel
Merkez Giderleri
16. Partinin Genel Merkez giderleri toplamı 2.496.314,84
TL olup bunun 584.302,02 TL’si personel giderlerinden, 17.115,00 TL’si temsil
ağırlama giderlerinden, 238.226,21 TL’si yönetim giderlerinden, 21.216,27 TL’si
kira giderlerinden, 63.431,26 TL’si vergi giderlerinden, 83.998,15 TL’si bakım
onarım giderlerinden, 351.392,86 TL’si örgütlere yapılan yardımlardan,
111.729,92 TL’si akaryakıt giderlerinden, 1.024.903,15 TL’si çeşitli
giderlerden oluşmaktadır. Gelecek yıla devreden nakit tutarı 479.935,94 TL’dir.
17. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2-
İl
Örgütleri Giderleri
18. Partinin 2012 yılında il örgütlerine ilişkin giderler
toplamı 368.705,38 TL olup bunun 64.871,69 TL’si personel giderlerinden,
30.265,07 TL’si temsil ve ağırlama giderlerinden, 16.267,84 TL’si kırtasiye ve
büro giderlerinden, 33.145,92 TL’si haberleşme giderlerinden, 10.648,54 TL’si
seyahat giderlerinden, 19.283,04 TL’si taşıma giderlerinden, 97.277,44 TL’si
kira giderlerinden, 23.412,21 TL’si bakım onarım giderlerinden, 24.583,16 TL’si
ısınma, aydınlanma ve temizlik giderlerinden, 8.962,32 TL’si vergi, sigorta ve
noter giderlerinden, 236,12 TL’si demirbaş giderlerinden, 4.350,00 TL’si örgüte
yardım giderlerinden, 5.675,00 TL’si akaryakıt giderlerinden, 10.045,75 TL’si
geçen yıldan kalan borç ödemelerinden, 19.681,28 TL’si diğer giderlerden
oluşmaktadır. Gelecek yıla devreden nakit tutarı 4.447,17 TL, TL’dir.
19. Parti il örgütlerinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
C- Parti Mallarının İncelenmesi
20. Partinin 2012 yılı defter ve belgeleri üzerinde
yapılan incelemede, 2.265,40 TL tutarındaki taşınır mal ediniminin Kanun’a
uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
21. Partinin bunun dışında taşınmaz mal ve menkul kıymet
ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.
IV- SONUÇ
Demokratik Sol Partinin 2012 yılı kesin hesabının
incelenmesi sonucunda;
Partinin 2012 yılı kesin hesabında gösterilen
8.775.608,99 TL gelir ve 2.865.020,22 TL giderin eldeki bilgi ve belgelere göre
doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olduğuna, 14.7.2016
tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Zühtü ARSLAN
|
Başkanvekili
Engin YILDIRIM
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Serruh KALELİ
|
Üye
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
Üye
Alparslan ALTAN
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
Üye
Celal Mümtaz AKINCI
|
Üye
Erdal TERCAN
|
Üye
Muammer TOPAL
|
Üye
M. Emin KUZ
|
Üye
Hasan Tahsin GÖKCAN
|
Üye
Kadir ÖZKAYA
|
Üye
Rıdvan GÜLEÇ
|