ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:2013/21 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı:2015/39
Karar Tarihi:1.7.2015
R.G. Tarih –
Sayı:06.11.2015-29524
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Bağımsız Cumhuriyet Partisinin 2012 yılı kesin hesabının
incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Haşim
KILIÇ, Serruh KALELİ, Alparslan ALTAN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT,
Zehra Ayla PERKTAŞ, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri
NECİPOĞLU, Celal Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN, Muammer TOPAL, Zühtü ARSLAN ve M.
Emin KUZ’un katılımlarıyla 11.2.2014 tarihinde yapılan ilk inceleme
toplantısında öncelikle suç duyurusunda bulunulup bulunulmayacağı sorunu
görüşülmüştür.
2. 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73. maddesinin
üçüncü fıkrasında “İller teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait
olan kesin hesapların, Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca incelenerek karara
bağlanacağı” öngörülmüş ve aynı Kanun’un 74. maddesinin ikinci fıkrasında
da “siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş
bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller
teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar
Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek
zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde
edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul
kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve
şekillerini de belirten listeleri eklenir.” denilerek il örgütlerinden
gönderilen kesin hesaplar ile parti genel merkezine ilişkin kesin hesabın
merkez karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanacağı ve
birleştirileceği, birleştirilmiş kesin hesap cetvellerinin Anayasa Mahkemesine
sunulacağı hükme bağlanmıştır.
3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 19.2.2013 tarih ve
C.02.0.CBS.0.01.02. 04/218 sayılı yazılarına ekli listede Bağımsız Cumhuriyet
Partisinin Genel Merkez dışında 35 il ve bağlı ilçede örgütlendiği
belirtilmesine rağmen, Parti tarafından 34 il ve bağlı ilçe örgütüne ilişkin
2012 yılı içerisinde her hangi bir gelir ve giderin gerçekleşmediği ifade
edilerek, bu illere ait 2012 yılı kesin hesaplarının gönderilmediği tespit
edilmiştir.
4. Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait
olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti
yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi
parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet
eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.
5. Ayrıca, partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir takım genel
yönetim giderlerini de yapması gerekir.
6. 2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde, bir siyasi
partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde
edileceği; 70. maddesinde, siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı
olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi parti
tüzelkişiliği adına yapılacağı; 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde
de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen ve istenen bilgileri vermeyen
parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve altmış milyon
liradan az olmamak üzere ağır para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır.
Bu hükümlere göre, parti yetkililerinin genel yönetim giderlerini kendi
imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir. Parti yetkililerinin, bu şekilde
yapmış oldukları gider bedellerini partiye bağış geliri olarak kaydetmek
suretiyle parti tüzelkişiliği adına hesaplara dâhil etmesi gerekir.
7. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı
gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı
Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
8. Mahkemeye bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi,
hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın
dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye
yönelik eylemler olduğundan dolayı 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendine istinaden gerekli işlemlerin yapılmasını temin için
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.
9. Bu itibarla Bağımsız Cumhuriyet Partisinin 2012 yılı
kesin hesabının incelenmesi sonucunda;
1- Genel Merkeze ait kesin hesapların sunulmasından
dolayı işin esasının incelenmesine;
2- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez
kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin
kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için partiye bu
kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine,
3- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği
şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin
oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve
araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan, Parti sorumluları hakkında
2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca
yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda
bulunulmasına OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
10. Bağımsız Cumhuriyet Partisinin, Anayasa Mahkemesine
verdiği 2012 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve
belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Raportör Sadettin
CEYHAN tarafından heyete sunulan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı
Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820
sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve
diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
11. Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve
belgelerde Partinin 2012 yılı gelirlerinin 28.066,43 TL, giderler toplamının
26.989,79TL, gelecek yıla devreden nakit tutarının 1.076,67 TL olduğu
anlaşılmaktadır.
12. Partinin 2012 yılı kesin hesabının gelir ve gider
rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu haliyle 2012 yılı
kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
A- Gelirlerin
İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
13. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 21.890,30 TL
olup bunun 21.049,92 TL’si bağışlardan, 223,38 TL’si aidat gelirlerinden,
617,00 TL’si yayın gelirlerinden oluşmaktadır.
14. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Gelirleri
15. Partinin 2012 Yılında il örgütlerine ilişkin
gelirleri 6.176,13 TL olup bunun 1.930,00
TL’si üye aidatlarından, 1.150,00 TL’si bağışlardan, 45,00 TL’si diğer parti
gelirlerinden, 3.051,13 TL’si geçmiş yıl gelirlerinden oluşmaktadır.
16. Parti İl Örgütlerinin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri
17. Partinin Genel Merkez giderleri toplamı 21.267,13 TL
olup bunun 89,65 TL’si temsil giderlerinden, 257,89 TL’si kırtasiye
giderlerinden, 1.442,56 TL’si haberleşme giderlerinden, 2.306,90 TL’si
basın-yayın giderlerinden, 12.600,00 TL’si kira giderlerinden, 172,53 TL’si
vergi giderlerinden, 444,40 TL’si ısınma, aydınlanma giderlerinden, 3.953,20 TL’si
diğer giderlerden oluşmaktadır. Gelecek yıla devreden nakit tutarı 623,17
TL’dir.
18. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Giderleri
19. Partinin 2012 Yılında il örgütlerine ilişkin giderler
toplamı 5.722,66 TL olup bunun 112,25 TL’si haberleşme giderlerinden, 3.750,00
TL’si kira giderlerinden, 87,06 TL’si ısınma giderlerinden, 1.773,35 TL’si
diğer parti giderlerinden oluşmaktadır. Gelecek yıla devreden nakit tutarı
453,50 TL’dir.
20. Parti İl Örgütlerinin defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
C- Parti Malları
21. Partinin 2012 yılı defter ve belgeleri üzerinde
yapılan incelemede, herhangi bir taşınmaz mal ve menkul kıymet ediniminin
olmadığı, 300,00 TL değerindeki taşınır mal ediniminin Kanun’a uygun olduğu
anlaşılmıştır.
IV- SONUÇ
Bağımsız Cumhuriyet Partisinin 2012 yılı kesin hesabının
incelenmesi sonucunda;
Partinin 2012 yılı kesin hesabında gösterilen 28.066,43
TL gelir ve 26.989,79 TL giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve
2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olduğuna, 1.7.2015 tarihinde
OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Zühtü ARSLAN
|
Başkanvekili
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
Üye
Hicabi DURSUN
|
Üye
Celal Mümtaz AKINCI
|
Üye
Erdal TERCAN
|
Üye
Muammer TOPAL
|
Üye
M. Emin KUZ
|
Üye
Hasan Tahsin GÖKCAN
|
Üye
Kadir ÖZKAYA
|
Üye
Rıdvan GÜLEÇ
|