ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:2014/32 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı:2014/90
Karar Günü:17.12.2014
R.G.
Tarih-Sayı:7.2.2015-29260
I- MALİ DENETİMİN
KONUSU
Bağımsız Türkiye
Partisi 2013 yılı kesin hesabının incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Serruh
KALELİ, Alparslan ALTAN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Recep
KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal
Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN, Muammer TOPAL, Zühtü ARSLAN, M. Emin KUZ ve Hasan
Tahsin GÖKCAN’ın katılımlarıyla yapılan ilk inceleme toplantısında öncelikle
suç duyurusunda bulunulup bulunulmayacağı sorunu görüşülmüştür.
2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73. maddesinin
üçüncü fıkrasında, “İller teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait
olan kesin hesapların, Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca incelenerek karara
bağlanacağı” öngörülmüş ve aynı Kanun’un 74. maddesinin ikinci fıkrasında
da “Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş
bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller
teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar
Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek
zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde
edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul
kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve
şekillerini de belirten listeleri eklenir.” denilerek il örgütlerinden
gönderilen kesin hesaplar ile Parti Genel Merkezine ilişkin kesin hesabın
Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca incelenerek karara bağlanacağını ve
birleştirileceğini ve birleştirilmiş kesin hesap cetvellerinin Anayasa
Mahkemesine sunulacağı hükme bağlanmıştır.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 7.2.2014 gün ve
51047475/242 sayılı yazılarına ekli listede Bağımsız Türkiye Partisinin Genel
Merkez dışında 80 il ve bağlı ilçede örgütlendiği belirtilmesine rağmen Parti
tarafından, 7 il ve bağlı ilçe örgütüne ilişkin 2013 yılı içerisinde herhangi
bir gelir ve giderin gerçekleşmediği ifade edilerek, bu illere ait kesin
hesaplar gönderilmemiştir.
Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait
olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti
yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi
parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet
eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.
Ayrıca, partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir takım genel
yönetim giderlerini de yapması gerekir.
2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde, bir siyasi partinin
bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edileceği; 70.
maddesinde, siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir
siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi parti tüzelkişiliği adına
yapılacağı; 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde de yapılan inceleme
ve araştırmaları engelleyen ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları
hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak
üzere ağır para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre,
parti yetkililerinin genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları
mümkün değildir. Parti yetkililerinin, bu şekilde yapmış oldukları gider
bedellerini partiye bağış geliri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzelkişiliği
adına hesaplara dâhil etmesi gerekir.
Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı
gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı
Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
Mahkemeye bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi,
hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın
dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye
yönelik eylemler olduğundan dolayı 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendine istinaden gerekli işlemlerin yapılmasını temin için
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.
Bu itibarla Bağımsız Türkiye Partisinin 2013 yılı kesin
hesabının incelenmesi sonucunda;
1- Genel Merkeze ait kesin hesapların sunulmasından
dolayı işin esasının incelenmesine,
2- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin
istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge
düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme
ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan, Parti sorumluları hakkında
2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca
yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda
bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III- ESASIN
İNCELENMESİ
Bağımsız Türkiye Partisinin Anayasa
Mahkemesine verdiği 2013 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan
defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Raportör
Sadettin CEYHAN tarafından heyete sunulan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216
sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile
2820 sayılı Kanun’un ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer yasama
belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Denetimin maddi öğelerini
oluşturan defter ve belgelerde, Partinin 2013 yılı gelirleri toplamının
531.571,07 TL ve giderleri toplamının 522.774,58 TL olduğu, gelecek yıla
devreden nakit tutarının ise 13.157,24 TL olduğu anlaşılmaktadır.
Parti 2013 yılı kesin
hesabının gelir ve gider rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu,
bu hâliyle Partinin 2013 yılı kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı
Kanun’a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
A- Gelirlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
Parti Genel Merkezinin 2013 yılı gelirleri toplamı
195.219,23 TL olup bunun 192.625,00 TL’si bağışlardan, 2.594,23 TL’si diğer
gelirlerden oluşmaktadır.
Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Gelirleri
Parti il örgütlerinin 2013 yılı gelirleri toplamı
326.818,95 TL olup bunun 100,00 TL’si üye giriş aidatı, 3.632,00 TL’si üye
yıllık aidatlarından, 316.486,95 TL’si bağışlardan, 6.600,00 TL’si alınan
yardımlarından oluşmaktadır.
Parti il örgütlerinin defter kayıtları ve gelir belgeleri
üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak
sağlandığı sonucuna varılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri
Parti Genel Merkezinin 2013 yılı giderleri toplamı
193.807,06 TL olup bunun 63.149,84 TL’si personel giderlerinden, 343,50 TL’si
temsil ağırlama giderlerinden, 223,16 TL’si kırtasiye giderlerinden, 1.644,33
TL’si haberleşme giderlerinden, 53.793,84 TL’si ilan giderlerinden, 21.650,00
TL’si seyahat ve konaklama giderlerinden, 28.135,00 TL’si kira giderlerinden,
2.211,82 TL’si ısınma, aydınlanma giderlerinden, 13.236,99 TL’si vergi
giderlerinden, 1.400,00 TL’si demirbaş giderlerinden, 1.681,48 TL’si geçen
yıldan kalan borç ödemelerinden, 590,00 TL’si danışmanlık giderlerinden,
5.747,10 TL’si çeşitli giderlerden oluşmaktadır.
Parti Genel Merkezinin 2013 yılına devreden kasa ve banka
mevcudu 4.835,86 TL’dir.
Parti Genel Merkezinin 2013 yılı defter kayıtları ve
gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede giderlerin 2820 sayılı Kanun’a
uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Giderleri
Parti il örgütlerinin 2013 yılı giderleri toplamı
328.967,52 TL olup bunun 10.724,15 TL’si temsil ağırlama giderlerinden,
12.499,57 TL’si kırtasiye giderlerinden, 8.212,50 TL’si haberleşme
giderlerinden, 6.091,46 TL’si ilan giderlerinden, 5.532,34 TL’si seyahat ve
konaklama giderlerinden, 269.836,50 TL’si kira giderlerinden, 12.950,96 TL’si
ısınma, aydınlanma giderlerinden, 1.290,80 TL’si vergi giderlerinden, 6,50
TL’si geçen yıldan kalan borç ödemelerinden, 1.440,00 TL’si danışmanlık
giderlerinden, 382,74 TL’si çeşitli giderlerden oluşmaktadır.
Parti il örgütlerinin 2013 yılına devreden kasa banka
mevcudu 8.321,38 TL’dir.
Parti il örgütlerinin 2013 yılı kesin hesap
çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı
Kanun’a uygun olduğu görülmüştür.
C- Parti Mallarının İncelenmesi
Partinin sunmuş olduğu defter ve belgeler üzerinde
yapılan incelemelerde partinin 2013 yılında herhangi bir taşınmaz mal, menkul
kıymet ve hak ediniminde bulunmadığı, edinilen 1.440,00 TL tutarındaki taşınır
malın 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu tespit edilmiştir.
IV- SONUÇ
Bağımsız Türkiye Partisinin 2013 yılı kesin hesabının
incelenmesi sonucunda;
1- Partinin 2013 yılı kesin hesabında gösterilen 531.571,07
TL gelir, 522.774,58TL gider ve 13.157, 24 TL gelecek yıla devreden nakit
eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’na uygun olduğuna,
2- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği
şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin
oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve araştırmayı
engellemeye yönelik eylemler olduğundan, Parti sorumluları hakkında 2820 sayılı
Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca yasal işlem
yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
17.12.2014 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkanvekili
Serruh KALELİ
|
Başkanvekili
Alparslan ALTAN
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
Üye
Hicabi DURSUN
|
Üye
Celal Mümtaz AKINCI
|
Üye
Erdal TERCAN
|
Üye
Muammer TOPAL
|
Üye
Zühtü ARSLAN
|
Üye
M. Emin KUZ
|
Üye
Hasan Tahsin GÖKCAN
|