ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2014/32 (Siyasi Parti Mali Denetimi)

Karar Sayısı:2014/90

Karar Günü:17.12.2014

R.G. Tarih-Sayı:7.2.2015-29260

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Bağımsız Türkiye Partisi 2013 yılı kesin hesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Serruh KALELİ, Alparslan ALTAN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN, Muammer TOPAL, Zühtü ARSLAN, M. Emin KUZ ve Hasan Tahsin GÖKCAN’ın katılımlarıyla yapılan ilk inceleme toplantısında öncelikle suç duyurusunda bulunulup bulunulmayacağı sorunu görüşülmüştür.

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73. maddesinin üçüncü fıkrasında, “İller teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesin hesapların, Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca incelenerek karara bağlanacağı” öngörülmüş ve aynı Kanun’un 74. maddesinin ikinci fıkrasında da “Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.” denilerek il örgütlerinden gönderilen kesin hesaplar ile Parti Genel Merkezine ilişkin kesin hesabın Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca incelenerek karara bağlanacağını ve birleştirileceğini ve birleştirilmiş kesin hesap cetvellerinin Anayasa Mahkemesine sunulacağı hükme bağlanmıştır.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 7.2.2014 gün ve 51047475/242 sayılı yazılarına ekli listede Bağımsız Türkiye Partisinin Genel Merkez dışında 80 il ve bağlı ilçede örgütlendiği belirtilmesine rağmen Parti tarafından, 7 il ve bağlı ilçe örgütüne ilişkin 2013 yılı içerisinde herhangi bir gelir ve giderin gerçekleşmediği ifade edilerek, bu illere ait kesin hesaplar gönderilmemiştir.

Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.

Ayrıca, partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta, telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir takım genel yönetim giderlerini de yapması gerekir.

2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde, bir siyasi partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edileceği; 70. maddesinde, siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı; 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre, parti yetkililerinin genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir. Parti yetkililerinin, bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye bağış geliri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzelkişiliği adına hesaplara dâhil etmesi gerekir.

Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.

Mahkemeye bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan dolayı 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine istinaden gerekli işlemlerin yapılmasını temin için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.

Bu itibarla Bağımsız Türkiye Partisinin 2013 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

1- Genel Merkeze ait kesin hesapların sunulmasından dolayı işin esasının incelenmesine,

2- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan, Parti sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Bağımsız Türkiye Partisinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2013 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Raportör Sadettin CEYHAN tarafından heyete sunulan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Kanun’un ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde, Partinin 2013 yılı gelirleri toplamının 531.571,07 TL ve giderleri toplamının 522.774,58 TL olduğu, gelecek yıla devreden nakit tutarının ise 13.157,24 TL olduğu anlaşılmaktadır.

Parti 2013 yılı kesin hesabının gelir ve gider rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu hâliyle Partinin 2013 yılı kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezinin 2013 yılı gelirleri toplamı 195.219,23 TL olup bunun 192.625,00 TL’si bağışlardan, 2.594,23 TL’si diğer gelirlerden oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti il örgütlerinin 2013 yılı gelirleri toplamı 326.818,95 TL olup bunun 100,00 TL’si üye giriş aidatı, 3.632,00 TL’si üye yıllık aidatlarından, 316.486,95 TL’si bağışlardan, 6.600,00 TL’si alınan yardımlarından oluşmaktadır.

Parti il örgütlerinin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezinin 2013 yılı giderleri toplamı 193.807,06 TL olup bunun 63.149,84 TL’si personel giderlerinden, 343,50 TL’si temsil ağırlama giderlerinden, 223,16 TL’si kırtasiye giderlerinden, 1.644,33 TL’si haberleşme giderlerinden, 53.793,84 TL’si ilan giderlerinden, 21.650,00 TL’si seyahat ve konaklama giderlerinden, 28.135,00 TL’si kira giderlerinden, 2.211,82 TL’si ısınma, aydınlanma giderlerinden, 13.236,99 TL’si vergi giderlerinden, 1.400,00 TL’si demirbaş giderlerinden, 1.681,48 TL’si geçen yıldan kalan borç ödemelerinden, 590,00 TL’si danışmanlık giderlerinden, 5.747,10 TL’si çeşitli giderlerden oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezinin 2013 yılına devreden kasa ve banka mevcudu 4.835,86 TL’dir.

Parti Genel Merkezinin 2013 yılı defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti il örgütlerinin 2013 yılı giderleri toplamı 328.967,52 TL olup bunun 10.724,15 TL’si temsil ağırlama giderlerinden, 12.499,57 TL’si kırtasiye giderlerinden, 8.212,50 TL’si haberleşme giderlerinden, 6.091,46 TL’si ilan giderlerinden, 5.532,34 TL’si seyahat ve konaklama giderlerinden, 269.836,50 TL’si kira giderlerinden, 12.950,96 TL’si ısınma, aydınlanma giderlerinden, 1.290,80 TL’si vergi giderlerinden, 6,50 TL’si geçen yıldan kalan borç ödemelerinden, 1.440,00 TL’si danışmanlık giderlerinden, 382,74 TL’si çeşitli giderlerden oluşmaktadır.

Parti il örgütlerinin 2013 yılına devreden kasa banka mevcudu 8.321,38 TL’dir.

Parti il örgütlerinin 2013 yılı kesin hesap çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu görülmüştür.

C- Parti Mallarının İncelenmesi

Partinin sunmuş olduğu defter ve belgeler üzerinde yapılan incelemelerde partinin 2013 yılında herhangi bir taşınmaz mal, menkul kıymet ve hak ediniminde bulunmadığı, edinilen 1.440,00 TL tutarındaki taşınır malın 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu tespit edilmiştir.

IV- SONUÇ

Bağımsız Türkiye Partisinin 2013 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

1- Partinin 2013 yılı kesin hesabında gösterilen 531.571,07 TL gelir, 522.774,58TL gider ve 13.157, 24 TL gelecek yıla devreden nakit eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olduğuna,

2- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan, Parti sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

17.12.2014 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.