ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2013/39 (Siyasi Parti Mali Denetimi)

Karar Sayısı:2014/87

Karar Günü:17.12.2014

R.G. Tarih-Sayı:7.2.2015-29260

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Barış ve Demokrasi Partisi 2012 yılı kesin hesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Haşim KILIÇ, Serruh KALELİ, Alparslan ALTAN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Zehra Ayla PERKTAŞ, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Celal Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN, Muammer TOPAL, Zühtü ARSLAN ve M. Emin KUZ’un katılımlarıyla 11.2.2014 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında öncelikle suç duyurusunda bulunulup bulunulmayacağı sorunu görüşülmüştür.

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73. maddesinin üçüncü fıkrasında “İller teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesin hesapların, Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca incelenerek karara bağlanacağı” öngörülmüş ve aynı Kanun’un 74. maddesinin ikinci fıkrasında da “Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.” denilerek il örgütlerinden gönderilen kesin hesaplar ile Parti Genel Merkezine ilişkin kesin hesabın Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca incelenerek karara bağlanacağı ve birleştirileceği ve birleştirilmiş kesin hesap cetvellerinin Anayasa Mahkemesine sunulacağı hükme bağlanmıştır.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 19.2.2013 gün ve C.02.0.CBS.0.01.02.04/218 sayılı yazılarına ekli listede Barış ve Demokrasi Partisinin Genel Merkez dışında 48 il ve bağlı ilçede örgütlendiği belirtilmesine rağmen, Parti tarafından Edirne ve Niğde il örgütlerine ilişkin 2012 yılı içerisinde herhangi bir gelir ve giderin gerçekleşmediği ifade edilerek, bu illere ait 2012 yılı kesin hesaplarının gönderilmediği tespit edilmiştir.

Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.

Ayrıca, partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta, telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir takım genel yönetim giderlerini de yapması gerekir.

2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde, bir siyasi partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edileceği; 70. maddesinde, siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı; 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre, parti yetkililerinin genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir. Parti yetkililerinin, bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye bağış geliri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzelkişiliği adına hesaplara dâhil etmesi gerekir.

Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.

Mahkemeye bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan dolayı 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine istinaden gerekli işlemlerin yapılmasını temin için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.

Bu itibarla Barış ve Demokrasi Partinin 2012 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

1- Genel Merkeze ait kesin hesapların sunulmasından dolayı işin esasının incelenmesine,

2- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine,

3- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan, Parti sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Barış ve Demokrasi Partisinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2012 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Raportör Sadettin CEYHAN tarafından heyete sunulan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Kanun’un ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelere göre, Partinin 2012 yılı gelirleri toplamı 3.609.015,14 TL, giderleri toplamı 3.797.805,07 TL, 2013 yılına devreden kasa tutarı 648.051,37 TL’dir.

Parti 2012 yılı kesin hesabının gelir ve gider rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu hâliyle Partinin 2012 yılı kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1-Genel Merkez Gelirleri

Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 578.490,84 TL olup bunun tamamı bağış ve aidatlardan oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti il örgütlerinin 2012 yılı gelirleri toplamı 3.030.524,30 TL olup bunun tamamı bağış ve aidatlardan oluşmaktadır.

Parti il örgütlerinin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezinin 2012 yılı giderleri toplamı 622.722,12 TL olup bunun 147.741,23 TL’sini büro giderlerinden, 338.940,67 TL’sini kongre, propaganda ve yol giderlerinden, 136.040,22 TL’sini SGK giderlerinden oluşmaktadır. Parti Genel Merkezinin 2013 yılına devreden kasa tutarı ise 8.657,96 TL’dir.

Parti Genel Merkezinin 2012 yılı defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede aşağıda uygun olmadığı belirtilenler dışındaki giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

1- Aşağıda ayrıntısı verilen gecikme zammı, vergi ziyaı cezaları ve usulsüzlük cezalarının parti bütçesinden ödenmesinin izahı istenmiştir.

Parti yetkilileri konuya ilişkin olarak göndermiş oldukları cevap yazısında, “ TBMM’de grubu bulunan; ancak Hazine yardımından yararlanmayan tek parti olduklarını; gecikme zamlarının ekonomik ve mali sıkıntılardan dolayı zamanında ödenmeyen vergi borçlarından kaynaklandığını; usulsüzlük ve vergi ziyaı cezalarının partinin sorumlusunun o zaman diliminde tutuklu olmasından ve diğer çalışanların ise yasal mevzuata hakim olamadıklarından kaynaklandığını” ifade etmişlerdir.

Partinin siyasi faaliyetlerine ilişkin harcamalara ait gecikme bedellerinin ve gecikme faizlerinin parti bütçesinden ödenmesinin usulüne uygun olduğunun kabulü gerekir.

Alparslan ALTAN, Erdal TERCAN, Zühtü ARSLAN bu görüşe katılmamıştır.

2- Aşağıda ayrıntısı verilen ödemeye ilişkin fatura aslının gönderilmesi istenmiştir.

Parti yetkilileri göndermiş oldukları cevap yazısında, “Söz konusu ödemenin banka aracılığıyla yapıldığını; ilgili firmadan defalarca istenmesine rağmen faturanın kendilerine gönderilmediğini; söz konusu firmayla tekrar irtibata geçildiğini, ancak firmanın ticari faaliyetlerini sonlandırdığının öğrenildiğini; bundan dolayı firmanın geçmişe yönelik fatura düzenlemediğini” ifade etmişlerdir.

2820 sayılı Kanun’un 70. maddesinde, beş (2012 yılı için 70,72TL) liraya kadar olan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesinin zorunlu olmadığı belirtildiğinden bu miktarı aşan harcamaların makbuz veya fatura gibi geçerli ve kanıtlayıcı belgeye dayanması gerekmektedir.

2820 sayılı Kanun’un 74. maddesinin altıncı fıkrasında ise (Ek fıkra: 13/2/2011-6111/180 md.) “Siyasi partiler harcamalarını fatura, fatura yerine geçen belgeler ile bu belgelerin temin edilmesinin mümkün olmadığı hallerde harcamanın doğruluğunu gösterecek muhtevaya sahip olmak şartıyla diğer belgelerle tevsik ederler. Ancak kaybolma, yırtılma ve yanma gibi mücbir sebeplerle aslının temin edilemediği hallerde, fatura ve fatura yerine geçen belgeler yerine bu belgeleri düzenleyenlerden alınacak tasdikli örnekleri kullanılabilir.” hükmü yer almaktadır.

Parti yetkilileri yukarıdaki tabloda ayrıntısı verilen gidere ilişkin fatura aslını sunmamışlar, göndermiş oldukları cevap yazısında da faturanın temin edilemediğini ifade etmişlerdir. Fatura ve serbest meslek makbuzu aslı veya 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na uygun düzenlenmiş belgeler olmaksızın gerçekleştirilen giderin, söz konusu Kanun’un öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğunun kabul edilmesi mümkün değildir.

Bu itibarla, yukarıdaki tabloda ayrıntısı verilen toplam 10.052,50 TL’nin Hazineye irat kaydedilmesi gerekir.

Osman Alifeyyaz PAKSÜT bu görüşe katılmamıştır.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti il örgütlerinin 2012 yılı giderleri toplamı 3.175.082,95 TL olup bunun 1.973.179,88 TL’si büro giderlerinden, 1.201.903,07 TL’si ise yol, kongre ve propaganda giderlerinden oluşturmaktadır.

Partinin il örgütlerinin 2013 yılına devreden kasa tutarı ise 639.393,41 TL’dir.

Parti il örgütlerinin 2012 yılı kesin hesap çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

C- Parti Mallarının İncelenmesi

Partinin 2012 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede, herhangi bir taşınmaz mal ve değeri 100 TL’yi aşan taşınır mal ve menkul kıymet ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.

IV- SONUÇ

Barış ve Demokrasi Partisinin 2012 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

1- Partinin 2010 yılı kesin hesabında gösterilen 3.609.015,14TL gelir ve 3.797.805,07 TL gider ile 648.051,37TL gelecek yıla nakit devrinin kasa ve banka devrinin Hazineye gelir kaydedilenler dışında kalan bölümünün eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olduğuna, Alparslan ALTAN, Erdal TERCAN, Zühtü ARSLAN’ın karşıoyları ve OYÇOKLUĞUYLA,

2- 2820 sayılı Kanun’un 70. ve 74. maddelerine aykırı olarak belgelendirilmeyen 10.052,50 TL gider karşılığı parti malvarlığının, 2820 sayılı Kanun’un 75. maddesi uyarınca Hazineye irat kaydedilmesine, Osman Alifeyyaz PAKSÜT’ün karşıoyu ve OYÇOKLUĞUYLA,

17.12.2014 gününde karar verildi.

KARŞI OY GEREKÇESİ

Barış ve Demokrasi Partisinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2012 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan incelemede, Parti görevlilerinin vergi ödemeleriyle ilgili yükümlülüklerini zamanında yerine getirmemeleri sonucu oluşan toplam 4780,98 TL gecikme zamları, usulsüzlük ve vergi ziyaı cezalarının parti bütçesinden ödendiği görülmüştür. Parti yetkilileri göndermiş oldukları açıklamada, “TBMM’de grubu bulunan; ancak Hazine yardımından yararlanmayan tek parti olduklarını; gecikme zamlarının ekonomik ve mali sıkıntılardan dolayı zamanında ödenmeyen vergi borçlarından kaynaklandığını; usulsüzlük ve vergi ziyaı cezalarının partinin sorumlusunun o zaman diliminde tutuklu olmasından ve diğer çalışanların ise yasal mevzuata hakim olamadıklarından kaynaklandığını” ifade etmişlerdir. Mahkememiz çoğunluğu tarafından yapılan değerlendirmede ise, Partinin siyasi faaliyetlerine ilişkin harcamalara ait gecikme bedellerinin ve gecikme faizlerinin parti bütçesinden ödenmesinin usulüne uygun olduğu kabul edilmiştir.

Mali denetim, öncelikle siyasi parti yönetiminde yer alamayan parti üyeleri açısından önem taşımaktadır. Böylece partililer, parti yönetici ve sorumlularının hesapları, gelir ve giderleri yapma yöntemlerinin kanun ve mevzuata, partinin ilkelerine ve amaçlarına uygunluğunu saptama ve gerektiğinde parti içi mekanizmaları devreye sokarak gerekli tedbirleri alma, buna imkân bulamamaları halinde ise, gerekirse partiyle ilişkilerini sonlandırma fırsatlarını elde ederler. Mali denetimin bu etkisi siyasi parti faaliyetlerinde saydamlığın sağlanmasına yol açarak demokratik siyasi hayatın gelişmesine yardım eder.

Mali denetimin diğer önemli etkisi ise parti seçmenleri ve kamuoyu açısından söz konusudur. Seçmen tercihlerinin belirlenmesi ve kamuoyu desteği için saydamlık, hesap verebilirlik ve mevzuata uygunluk tercih nedenlerinden bazılarını oluşturur.

Anayasa Mahkemesi mali denetim sonucunda gelir ve giderlerin kanuna uygun olmadığını saptadığı hallerde sadece Hazineye gelir kaydetme şeklindeki mali denetimi uygulayabilir. Bu bakımdan Mahkeme ya ilgili siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna ya da kanuna uygun olmayan gelir ve giderler dolayısıyla Hazineye gelir kaydedilmesi şeklinde iki tür karar vermektedir.

2820 sayılı Kanun gereğince Anayasa Mahkemesi mali denetimi sonucunda Parti hesaplarının doğru olmadığı veya gelir ve giderleri ile mal edinimlerinin kanuna aykırılıklar taşıdığı kanaatine ulaşırsa Hazinece el koyma kararı verir. Giderlerin irad kaydedilmesi ile ilgili sistemin eleştiriye açık olduğu söylenebilir. Gerçekten de, 2820 sayılı Kanun’un mali denetime ilişkin anılan düzenlemeleri ile getirilen sistem kanuna aykırı gelirlerin irad kaydedilmesi açısından yerinde bir yaptırım ise de, kanuna aykırı giderler açısından ilgili siyasi parti aleyhine bir sonuç doğurabilir. Zira, siyasi parti adına birincisi kanuna aykırı gider, ikincisi ise irad kaydı olmak üzere mükerrer ödeme gerçekleşmektedir. Bu durum karşısında olması gereken yönünden doğrudan parti tüzel kişiliğine yaptırım uygulanmamasını, bunun yerine kanuna aykırı giderleri yapan parti sorumlularının bu miktarı partiye ödemelerini öngören bir mekanizmanın kurulmasının daha yerinde olacağı söylenebilir. Ancak, bu gerekçeyle Anayasa Mahkemesinin kanuna aykırı gider tespit etmesine rağmen mevcut açık ve emredici mevzuat hükümlerini göz ardı etmesi anılan kanun hükümlerini etkisiz hale getirecek ve Mahkemenin kendi görevini yerine getirmemesi sonucunu doğuracaktır.

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 70. ve 71. maddelerinde siyasi partilerin bütün giderlerinin o siyasi partinin tüzel kişiliği adına yapılacağı belirtilmiş ve siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı kuralı getirilmiştir. Siyasi partilerin amaçları Siyasi Partiler Kanunu’nda özel olarak düzenlenmemiştir. Ancak genel olarak Kanun’un 3. maddesinde siyasi partilerin tanımı yapılırken dolaylı olarak değinilmiştir. Buna göre, siyasi partiler, Anayasa ve kanunlara uygun olarak; milletvekili ve mahalli idareler seçimleri yoluyla, tüzük ve programlarında belirlenen görüşleri doğrultusunda çalışmaları ve açık propagandaları ile milli iradenin oluşmasını sağlayarak demokratik bir Devlet ve toplum düzeni içinde ülkenin çağdaş medeniyet seviyesine ulaşması amacını güden ve ülke çapında faaliyet göstermek üzere teşkilatlanan tüzel kişiliğe sahip kuruluşlardır. Siyasi partilerin harcamalarını denetleyen Anayasa Mahkemesi harcamaların niteliğini gözeterek amaca uygunluk konusunda bir değerlendirme yapmak durumundadır.

Parti görevli ve sorumlularının yükümlülüklerini zamanında yerine getirmemeleri sonucu oluşan gecikme zammı ve faiz gibi ödemelerin Partinin amacına ve kanuna uygun harcamalar olarak kabul edilmesi Parti giderlerinin Anayasa Mahkemesi tarafından denetimini etkisiz ve anlamsız hale getirecektir.

Parti görevli ve sorumlularının yükümlülüklerini zamanında yerine getirmemeleri sonucu oluşan gecikme zammı ve faiz gibi ödemelerin ilgililerin şahsi sorumluluklarını doğurması yanında, siyasi partilerin amaçlarına da uygun bulunmaması nedeniyle Anayasa Mahkemesinin şimdiye kadar istikrarlı uygulaması bu tutarda giderin Hazineye irad kaydedilmesi yönünde olmuştur. Eldeki işte de bu istikrarlı uygulamadan dönülmesini gerektirecek bir durum bulunmamaktadır.

Belirtilen nedenlerle, söz konusu gecikme zamları, usulsüzlük ve vergi ziyaı cezalarının Parti amaçlarına uygun ve Parti tüzel kişiliği adına yapılmış bir harcama olarak kabul edilmesi mümkün görülmediğinden 2820 sayılı Kanun’un 70. maddesine aykırı olarak yapılan toplam 4780,98 TL’nin aynı Kanun’un 75. maddesi uyarınca Hazineye irat kaydedilmesine karar verilmesi gerektiği düşüncesiyle, çoğunluğun Parti gelir ve giderlerinin “eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olduğuna” ilişkin görüşüne katılmamız mümkün olmamıştır.

KARŞIOY YAZISI

Barış ve Demokrasi Partisinin 2012 yılı mali denetiminde, 01.10.2012 tarihli İş Bankası banka dekontu ile ödemesi yapıldığı belirtilen, ancak fatura aslı sunulmayan ve fatura yerine geçecek belge de ibraz edilemeyen 10.052,50 TL karşılığının 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 75. ve 76. maddeleri gereğince Hazineye irat kaydedilmesine karar verilmiştir.

Denetlenen Parti yetkilileri, harcamanın faturasının ilgili firmadan defalarca istenmesine rağmen kendilerine gönderilmediğini, firmanın ticari faaliyetlerini sonlandırdığının öğrenildiğini ifade etmişlerdir.

2820 sayılı Kanun’un 74. maddesinin 6111 sayılı Yasa ile eklenen altıncı fıkrasında, fatura temin edilmesinin mümkün olmaması halinde harcamanın doğruluğunu gösterecek muhtevaya sahip olmak şartıyla diğer belgelerle tevsik edilebileceği öngörülmüştür. Harcamanın yapıldığını gösteren İş Bankası dekontunun bu kapsamda kabul edilmesi gerekir. Ödemenin yapıldığı firmanın ticari faaliyete son verdiği ve bu nedenle fatura düzenleyemediği yolundaki denetlenen Parti savunmasına itibar edilip edilmeyeceğinin, ilgili ticaret sicilinden ayrıca tahkiki ve buna göre karar verilmesi mümkün iken bu araştırma yapılmayarak, yasanın biçimsel yorumuyla, bahse konu meblağın Hazineye gelir kaydedilmesi yolunda karar verilmesine karşıyım.

KARŞIOY GEREKÇESİ

Barış ve Demokrasi Partisinin 2012 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda 4780,98 TL tutarındaki gecikme zammı, vergi ziyaı cezaları ile usulsüzlük cezalarının parti bütçesinden ödenmesinin 2820 sayılı Kanuna uygun olduğuna, dolayısıyla söz konusu giderin irat kaydedilmemesine karar verilmiştir.

Mahkememiz çoğunluğunun gerekçesi şu şekildedir: “Partinin siyasi faaliyetlerine ilişkin harcamalara ait gecikme bedellerinin ve gecikme faizlerinin parti bütçesinden ödenmesinin usulüne uygun olduğunun kabulü gerekir.” Bu görüşe katılmak mümkün değildir.

Siyasi partiler, demokrasinin vazgeçilmez unsurlarıdır. Ülkeyi yönetmeye talip olan bu kuruluşların gelir ve giderlerinin kanunlara uygun olması ve bu konuda azami özenin gösterilmesi gerektiği izahtan varestedir. Bu kapsamda, parti görevlilerinin partiye ait ödemelerin zamanında yapılması hususunda gerekli tedbirleri alması zorunludur. Kişisel sorumluluk kapsamında olan bu tedbirlerin alınmaması ve gerekli özenin gösterilmemesi sonucu ortaya çıkan gecikme bedellerinin ya da cezaların parti tüzel kişiliğine yüklenmesi söz konusu olamaz.

Nitekim Mahkememiz, önceki kararlarında bu tür giderlerin Hazineye irat kaydedilmesine hükmetmiştir. Mahkeme irat gerekçesini şu şekilde açıklamıştır:

“Parti yetkililerinin ödemelerin zamanında yapılması için gerekli tedbirleri almaları gerekir. Parti görevlilerinin yükümlülüklerini zamanında yapmamaları sonucu oluşan gecikme bedelleri ile cezalı köprü geçiş ücretlerinden parti tüzel kişiliğini sorumlu tutma imkânı bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel sorumluluk kapsamında olduğu açıktır.

Parti görevlilerinin kusurlarından kaynaklanan söz konusu harcamaların parti amaçlarına uygun ve parti tüzel kişiliği adına yapılmış bir harcama olarak kabul edilmesi mümkün görülmediğinden, 4.553,32 TL tutarındaki gider karşılığı Parti malvarlığının Hazineye irat kaydedilmesi gerekir.” (E.2011/14 (Siyasi Parti Mali Denetimi), K.2013/113, 25.9.2013. Aynı yöndeki kararlardan bazıları için bkz. E.2008/16 (Siyasi Parti Mali Denetimi), K.2010/28, 13.5.2010; E.2007/19 (Siyasi Parti Mali Denetimi), K.2011/13, 21.6.2011; E.2011/14 (Siyasi Parti Mali Denetimi), K.2013/113, 25.9.2013; E.2008/16 (Siyasi Parti Mali Denetimi), K.2010/28, 13.5.2010; E.2009/18 (Siyasi Parti Mali Denetimi), K.2013/124, 11.12.2013; E.2008/37 (Siyasi Parti Mali Denetimi), K.2014/34, 4.6.2014)

Anayasa Mahkemesinin bu kararlarında belirttiği gibi, parti yetkililerinin kişisel hata ya da ihmallerinden kaynaklanan gecikme bedelleri ile cezaların parti bütçesinden ödenmesi Kanuna aykırı olduğundan, bu giderlerin Hazineye irat kaydedilmesi gerekmektedir. Bu sonuçtan ayrılmayı haklı kılacak bir gerekçe de bulunmadığından, yukarıda belirtilen giderin usulüne uygun olduğu yönündeki çoğunluk görüşüne katılmıyorum.