ANAYASA
MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:2014/55
(Siyasi Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı:2014/72
Karar Günü:17.12.2014
R.G.
Tarih-Sayı:20.1.2015-29242
I-
MALİ DENETİMİN KONUSU
Özgürlük
ve Dayanışma Partisi 2013 yılı kesin hesabının incelenmesidir.
II-
İLK İNCELEME
Özgürlük ve Dayanışma
Partisinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2013 yılı kesin hesap çizelgeleri ile
dayanağını oluşturan belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve
Raportör Sadettin CEYHAN tarafından heyete sunulan ilk inceleme raporu, Anayasa
ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında
Kanun ile 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların
gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği
görüşülüp düşünüldü:
1- Özgürlük ve Dayanışma Partisinin 2013 yılına ait kesin hesap
cetvelleri Anayasa Mahkemesi Başkanlığına 1.7.2014 gün ve 4062-581 sayı ile
verilmiştir.
2820 sayılı Kanun’un 74. maddesinde,
“… Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş
bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller
teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar
Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek
zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde
edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul
kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve
şekillerini de belirten listeleri eklenir.”,
111. maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendinde ise Siyasi partilerin “74 üncü madde hükümlerine
aykırı hareket eden sorumluları hakkında, üç aydan altı aya kadar hafif hapis
ve on beş milyon liradan otuz milyon liraya kadar hafif para cezası verilir.”,
hükümleri yer almıştır.
Özgürlük ve Dayanışma Partisi 2013 yılı kesin hesap cetvelinin
Anayasa Mahkemesi Başkanlığına 1.7.2014 gününde verilmesi 2820 sayılı Kanun’un
74. madde hükümlerine aykırılık oluşturmaktadır. Buna göre, Özgürlük ve
Dayanışma Partisi 2013 yılı kesin hesabının, Parti Genel Başkanı tarafından
Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesi Başkanlığına sunulması gerektiği
yönündeki 2820 sayılı Kanun’un 74. maddesi ile getirilen kurala uyulmamıştır.
Bu nedenle, 2820 sayılı
Kanun’un 74. maddesi hükümlerine aykırı hareket eden Parti sorumluları hakkında
yasal işlem yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda
bulunulması gerekir.
2- Parti
Genel Başkanı Alper TAŞ tarafından Anayasa Mahkemesi Başkanlığına verilen
1.7.2014 gün ve 5218-538 sayılı yazıda, Özgürlük ve Dayanışma Partisinin Genel
Merkez ve il örgütlerinin 2013 yılına ait herhangi bir gelir ve giderinin
olmadığı ifade edilmiştir. Ayrıca Partinin 2013 yılında edindiği taşınmaz ve
değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü
hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeler
gönderilmemiştir.
2820 sayılı Kanun’un 74.
maddesinde, “Siyasi partilerin mali denetimi Anayasa Mahkemesince yapılır.
Anayasa Mahkemesi, siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin
Kanuni uygunluğunu denetler.
Siyasi partilerin genel
başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti
merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının
onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi
için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu belgelere,
ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz
milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların
değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.”
111. maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendinde ise Siyasi partilerin “74 üncü madde hükümlerine
aykırı hareket eden sorumluları hakkında, üç aydan altı aya kadar hafif hapis
ve on beş milyon liradan otuz milyon liraya kadar hafif para cezası verilir.”
hükümleri yer almıştır.
Hiçbir
gelir ve gideri olmadığı gerekçesiyle Genel Merkez ve il örgülerine ait kesin
hesap cetvellerini ve aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri 100 TL’yi
aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile
edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri göndermeyen Parti
yetkilileri hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin (b) fıkrasına
istinaden gerekli işlemlerin yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına
suç duyurusunda bulunulması gerekir.
Ayrıca
siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel merkez, il ve ilçe
başkanlıklarına ait binaların ya kendi mülkü veya kira olması gerekir. Şayet
parti yetkililerine ait binalarda siyasi faaliyette bulunuluyor ise (Genel
merkez, il, ilçe teşkilatının faaliyette bulunduğu binalar) bu takdirde kira
sözleşmesi düzenlenerek isabet eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi
gerekir.
Parti
yetkililerinin sundukları kesin hesapta, Genel Merkez ve il örgütlerine ilişkin
her hangi bir gelir ve gider belirtilmemiştir. Parti Genel Merkezi ve il
örgütleri faaliyette olduğuna göre, bu teşkilatlara ait en azından yönetim
giderlerinin (kira, su, elektrik, telefon, kırtasiye vb.) olması gerekir.
Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı gelir ve gider
oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı Kanun’un 69.
maddesindeki bir siyasi partinin bütün gelirlerinin o siyasi partinin tüzel
kişiliğinin adına elde edileceği ile aynı Kanun’un 70. maddesindeki bir siyasi
partinin bütün giderlerinin o siyasi partinin tüzel kişiliğinin adına
yapılacağı hükmüne aykırı davranılmıştır.
Mahkemeye
hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması ile hesabın
dışında gelir ve gider oluşturulması inceleme ve araştırmayı engellemeye
yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin (c) fıkrasına
istinaden gerekli işlemlerin yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına
suç duyurusunda bulunulması gerekir.
Diğer
taraftan gelir ve gideri olmadığı beyan edilerek herhangi bir bilgi ve belge
ibraz edilmeyen Parti Genel Merkez ve il örgütlerine ait kesin hesabının
denetimi gerçekleştirilemediğinden, Partinin 2013 yılı hesabının 2820 sayılı
Kanun uyarınca kabul edilmesinin mümkün olmadığına karar vermek gerekmiştir.
III- SONUÇ
Özgürlük
ve Dayanışma Partisinin 2013 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;
1- Partinin 2013 yılı kesin
hesabını 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanun’un 74. maddesinde öngörülen sürede
Anayasa Mahkemesine vermeyen Parti sorumluları hakkında aynı Kanun’un 111.
maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
2- Genel merkez ve il
örgütlerine ait 2013 yılı kesin hesabının ve partinin 2013 yılında edindiği
taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin
ve her türlü hakların değerleriyle edinim tarihlerini ve şekillerini gösteren
listenin gönderilmemesi nedeniyle 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 74.
maddesi ve aynı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca
yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda
bulunulmasına,
3- Mahkemeye hesap
verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması ile hesabın
dışında gelir ve gider oluşturulması inceleme ve araştırmayı engellemeye
yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet
Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
4-
Gelir ve gideri olmadığı beyan edilerek herhangi bir bilgi ve belge ibraz
edilmeyen Parti Genel Merkez ve il örgütlerine ait kesin hesapların denetimi
gerçekleştirilemediğinden, Partinin 2013 yılı hesabının 2820 sayılı Kanun
uyarınca kabul edilmesinin mümkün olmadığına,
17.12.2014
gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkanvekili
Serruh
KALELİ
|
Başkanvekili
Alparslan
ALTAN
|
Üye
Serdar
ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Osman
Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Recep
KÖMÜRCÜ
|
Üye
Burhan
ÜSTÜN
|
Üye
Engin
YILDIRIM
|
Üye
Nuri
NECİPOĞLU
|
Üye
Hicabi
DURSUN
|
Üye
Celal
Mümtaz AKINCI
|
Üye
Erdal
TERCAN
|
Üye
Muammer
TOPAL
|
Üye
Zühtü
ARSLAN
|
Üye
M.
Emin KUZ
|
Üye
Hasan
Tahsin GÖKCAN
|