ANAYASA
MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:2013/24 (Siyasi Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı:2014/59
Karar Günü:2.10.2014
R.G. Tarih-Sayı:6.12.2014-29197
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Bağımsız Türkiye Partisi 2012 yılı kesin hesabının
incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Haşim KILIÇ, Serruh
KALELİ, Alparslan ALTAN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Zehra Ayla
PERKTAŞ, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Celal
Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN, Muammer TOPAL, Zühtü ARSLAN ve M. Emin KUZ’un
katılımlarıyla 11.2.2014 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında öncelikle
Parti hakkında suç duyurusunda bulunulup bulunulmayacağı sorunu ürerinde
durulmuştur.
2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73. maddesinin üçüncü
fıkrasında “İller teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan
kesin hesapların, Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca incelenerek karara
bağlanacağı” öngörülmüş ve aynı Kanun’un 74. maddesinin ikinci fıkrasında
da “Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş
bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller
teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar
Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek
zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde
edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul
kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve
şekillerini de belirten listeleri eklenir.” denilerek il örgütlerinden
gönderilen kesin hesaplar ile Parti Genel Merkezine ilişkin kesin hesabın
Merkez Karar ve Yönetim Kurulunca incelenerek karara bağlanacağını ve
birleştirileceğini ve birleştirilmiş kesin hesap cetvellerinin Anayasa
Mahkemesine sunulacağı hükme bağlanmıştır.
Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcılığının 19.2.2013 gün ve C.02.0.CBS.0.01.02.04/218 sayılı yazılarına
ekli listede Bağımsız Türkiye Partisinin Genel Merkez dışında 80 il ve bağlı
ilçede örgütlendiği belirtilmesine rağmen, Parti tarafından 66 il ve bağlı ilçe
örgütüne ilişkin 2012 yılı içerisinde her hangi bir gelir ve giderin
gerçekleşmediği ifade edilerek, bu illere ait 2012 yılı kesin hesaplarının
gönderilmediği tespit edilmiştir.
Siyasi partilerin
faaliyetlerini yürüttükleri genel merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait
yerler partilerin kendilerine ait olabileceği gibi kiralık olarak da
kullanılabilecektir. Şayet, parti yetkililerine ait veya bunların kendilerinin
kullandıkları yerlerde siyasi parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira
sözleşmesi düzenlenerek isabet eden tutarın partiye bağış olarak kaydedilmesi
gerekir.
Ayrıca, partilerin
genel merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği
kira, su, elektrik, posta, telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın
alınması vb. bir takım genel yönetim giderlerini de yapması gerekir.
2820 sayılı Kanun’un
69. maddesinde, bir siyasi partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin
tüzelkişiliği adına elde edileceği; 70. maddesinde, siyasi partilerin
giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün
giderlerinin, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı; 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendinde de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen
ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla
kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası
verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre, parti yetkililerinin
genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir.
Parti yetkililerinin, bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye
bağış geliri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzelkişiliği adına hesaplara
dâhil etmesi gerekir.
Yönetim giderlerinin
hesaplarda görülmemesi kayıt dışı gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu
göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı
davranılmış olmaktadır.
Mahkemeye bilgilerin
istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge
düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması,
inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan dolayı 2820
sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine istinaden
gerekli işlemlerin yapılmasını temin için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç
duyurusunda bulunulması gerekir.
Bu itibarla Bağımsız
Türkiye Partisinin 2012 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;
1- Genel Merkeze ait kesin hesapların sunulmasından dolayı işin
esasının incelenmesine,
2-
Esas incelemenin yapılması için, Genel Merkez kesin hesabının dayanağını
oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterleri
Sayıştay Başkanlığına göndermesi için partiye bu kararın tebliğinden itibaren
30 gün süre verilmesine,
3-
Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap
verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında
gelir ve gider yapılması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler
olduğundan, Parti sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara
Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
11.2.2014
gününde OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Bağımsız Türkiye Partisinin, Anayasa Mahkemesine verdiği 2012
yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler
üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Raportör Sadettin CEYHAN
tarafından heyete sunulan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa
Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı
Kanun’un ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri
okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde
Partinin 2012 yılı gelirlerinin 222.459,31 TL, giderlerinin 224.340,51 TL
olduğu, nakit mevcudu olarak ise 2013 yılına devredilen tutarın 9.532,89 TL
olduğu anlaşılmaktadır.
Partinin 2012 yılı kesin hesabının gelir ve gider rakamlarının
yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu haliyle 2012 yılı kesin hesabının
doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
A- Gelirlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
Partinin Genel Merkez gelirleri 128.747,86 TL olarak gösterilmiş
olup bunun 127.700,00 TL’si bağışlardan, 1.047,86 TL’si SGK indiriminden
oluşmaktadır.
Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gelir belgeleri
üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak
sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Gelirleri
Partinin il örgütlerinin 2012 Yılı gelirleri toplamı 93.711,45
TL olup bu tutarın 7.114,21 TL’si üye yıllık aidatı gelirlerinden, 86.597,24 TL’si
bağışlardan oluşmaktadır.
Partinin il örgütlerinin defter kayıtları ve gelir belgeleri
üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak
sağlandığı sonucuna varılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri
Partinin Genel Merkez giderleri toplamı 129.531,81 TL olup bunun
25.462,11 TL’si personel giderlerinden, 1.843,75 TL’si temsil ağırlama
giderlerinden, 38,40 TL’si kırtasiye giderlerinden, 538,29 TL’si haberleşme
giderlerinden, 87.993,86 TL’si kira giderlerinden, 345 TL’si bakım onarım
giderlerinden, 469,70 TL’si vergi, sigorta, noter giderlerinden, 2.984,22 TL’si
ısınma, aydınlanma ve temizlik giderlerinden, 2.584,91 TL’si demirbaş alım
giderlerinden, 1.750,00 TL’si depozito giderlerinden 4.646,57 TL’si geçen
yıldan kalan borç ödemelerinden, 875 TL’si gelecek yıla ait kira giderinden
oluşmaktadır.
Parti Genel Merkezinin 2013 yılına devreden nakit mevcudu 942,94
TL’dir.
Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider belgeleri
üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak
gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Giderleri
Partinin il örgütlerinin 2012 yılı giderleri toplamı 94.808,70
TL olup bu tutarın 3.349,73 TL’si temsil ağırlama giderlerinden,
12.909,68 TL’si kırtasiye ve büro malzemeleri giderlerinden, 1.156,50 TL’si
haberleşme giderlerinden, 283,00 TL’si seyahat ve konaklama giderlerinden,
69.076,00 TL’si bina kira giderlerinden, 79,00 TL’si bakım onarım
giderlerinden, 5.304,38 TL’si ısıtma, aydınlanma ve temizlik giderlerinden,
1.952,07 TL’si vergi, sigorta ve noter giderlerinden, 698,34 TL’si geçen yıla
ait borç ödemelerinden oluşmaktadır. Parti il örgütlerinin gelecek yıla
devreden nakit mevcudu 8.589,95 TL’dir.
Partinin il örgütlerinin 2012 yılı kesin hesap çizelgelerinin
gider bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun
olduğu sonucuna varılmıştır.
C- Parti Mallarının İncelenmesi
Partinin 2012 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan
incelemede, herhangi bir taşınmaz mal ediniminde bulunmadığı görülmüş, edinilen
toplam 2.584,91 TL değerindeki taşınır mal ve menkul kıymet ediniminin ise 2820
sayılı Kanun’a uygun olarak gerçekleştirildiği anlaşılmıştır.
IV- SONUÇ
Bağımsız Türkiye Partisinin 2012 yılı kesin hesabının
incelenmesi sonucunda;
Partinin 2012 yılı kesin hesabında gösterilen 222.459,31 TL
gelirin, 224.340,51 TL giderin ve 2.584,91 TL tutarındaki taşınır mal
ediniminin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’na uygun olduğuna, 2.10.2014 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkanvekili
Serruh
KALELİ
|
Üye
Osman
Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Zehra
Ayla PERKTAŞ
|
Üye
Recep
KÖMÜRCÜ
|
Üye
Burhan
ÜSTÜN
|
Üye
Engin
YILDIRIM
|
Üye
Nuri
NECİPOĞLU
|
Üye
Hicabi
DURSUN
|
Üye
Celal
Mümtaz AKINCI
|
Üye
Erdal
TERCAN
|
Üye
Muammer
TOPAL
|
Üye
M.
Emin KUZ
|
Üye
Hasan
Tahsin GÖKCAN
|
|
|
|
|