ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2010/64 (Siyasi Parti Mali Denetimi)

Karar Sayısı:2014/53

Karar Günü:4.6.2014

R.G. Tarih-Sayı:02.07.2014-29048

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Demokrat Halk Partisi 2010 yılı kesin hesabının incelenmesidir.

Demokrat Halk Partisi 3.4.2010 tarihinde Olağanüstü Büyük Kongre yapmak suretiyle feshedilmiş olup hukuki varlığı sona ermiştir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Serruh KALELİ, Alparslan ALTAN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Zehra Ayla PERKTAŞ, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN, Zühtü ARSLAN, M. Emin KUZ ve Hasan Tahsin GÖKCAN’ın katılımlarıyla 4.6.2014 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında, dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Demokrat Halk Partisinin, Anayasa Mahkemesine verdiği 2010 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Raportör Ömer DURAN tarafından hazırlanan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Partinin Genel Merkezi ile il örgütlerinin 2010 yılı gelirlerinin 1.108,60 TL, giderlerinin 1.108,30 TL olduğu anlaşılmaktadır.

Partinin 2010 yılına ait birleşik kesin hesabının, 3.4.2010 tarihli ve sayısız Demokrat Halk Partisi Tasfiye Kurulu Kararı ile kabul edilerek onaylandığı görülmüştür.

Demokrat Halk Partisi 2010 yılına ait birleşik kesin hesabının gelir ve gider rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu haliyle partinin 2010 yılına ait birleşik kesin hesabının doğru ve 2820 sayılı Kanun’a uygun olduğu görülmüştür.

Diğer yandan parti tarafından sunulan iller kesin hesabının incelenmesinde; partinin sahip olduğu tek taşra örgütü olan İstanbul ili için herhangi bir gelir gider beyanında bulunulmadığı görülmektedir.

Siyasi Partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel merkez, il, ilçe veya belde başkanlıklarına ait binaların ya kendi mülkü veya kira olması gerekir. Şayet Parti yetkililerine ait binalarda siyasi parti faaliyetinde bulunuluyor ise (il, ilçe veya belde teşkilatının faaliyette bulunduğu binalar) bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet eden tutarın Partiye bağış olarak kaydedilmesi gerekir.

Partinin il, ilçe ve belde örgütleri faaliyette olduğuna göre, bu yerlerin en azından yönetim giderlerinin (kira, su, elektrik, telefon, kırtasiye vb.) olması gerekir. Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı gelir ve gider yapıldığı anlamına gelmektedir. Bu durumda, 2820 sayılı Kanun’un 69. maddesindeki bir siyasi partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzel kişiliği adına elde edileceğine ilişkin hükmü ile yine aynı Kanun’un 70. maddesindeki bir siyasi partinin bütün giderlerinin o siyasi partinin tüzel kişiliği adına yapılacağı hükmüne aykırı davranılmış olmaktadır.

Mahkemeye hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin (c) fıkrasına istinaden gerekli işlemlerin yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Partinin Genel Merkez gelirleri 1.108,60 TL olarak gösterilmiştir.

Bunun 1.025,00 TL’si yıllık üye aidatları, 83,60 TL’si 2009 yılından devreden kasa bakiyesinden oluşmaktadır.

Demokrat Halk Partisi genel merkezinin 2010 yılı mevcut belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerinin 2820 sayılı Kanun’un 61-69. maddelerine uygun olarak sağlandığı düşünülmektedir.

Diğer yandan parti genel merkezinin 2010 yılı muhasebe kayıtlarının tutulduğu yevmiye defteri mevcut olmakla birlikte, söz konusu defter 2820 sayılı Kanun’un 60. maddesi gereğince ilgili ilçe seçim kurulu başkanı tarafından mühürlenmiş ve onaylanmış değildir. Anılan defter parti genel merkezi tarafından onaylanmıştır.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu’nun “Tutulacak defter ve kayıtlar” başlıklı 60. maddesinin beşinci fıkrasında “Bütün defterlerin sayfaları ve kaç sayfadan ibaret oldukları teşkilatın bulunduğu ilgili seçim kurulu başkanı tarafından mühürlenir ve tasdik edilir.” hükmü yer almaktadır.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu’nun 113. maddesinde “Bu Kanunun 60. maddesinde yazılı defter ve kayıtları tutmayanlar, altı aydan bir yıla, bu defter ve kayıtları tahrif veya yok edenler veya gizleyenler, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.” hükmü yer almaktadır.

Buna göre 2820 sayılı Kanun’un 60. maddesinin gerektirdiği şekilde yevmiye defterini tasdik ettirmeyen Parti sorumluları hakkında Kanun’un 113. maddesi uyarınca suç duyurusunda bulunulması gerekir.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Partinin sadece İstanbul il örgütünün olduğu ve bunun dışında başka il ve ilçelerde teşkilatının bulunmadığı beyan edilmiş olup söz konusu İstanbul ili teşkilatının da herhangi bir gelir ve gider gerçekleşmesinin bulunmadığı beyan edilmiştir.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Partinin Genel Merkez giderleri 1.108,30 TL olarak gösterilmiştir.

Bunun 876,00 TL’si kira gideri, 232,30 TL’si vergi stopajından oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Giderleri

Partinin sadece İstanbul il örgütünün olduğu ve bunun dışında başka il ve ilçelerde teşkilatının bulunmadığı beyan edilmiş olup söz konusu İstanbul ili teşkilatının da herhangi bir gelir ve gider gerçekleşmesinin bulunmadığı beyan edilmiştir.

C- Parti Malları

Demokrat Halk Partisinin 2010 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede; partinin 2010 yılında herhangi bir taşınmaz mal ve değeri 100 TL’yi aşan taşınır mal ve menkul kıymet ediminin olmadığı görülmüştür.

IV- SONUÇ

Demokrat Halk Partisinin 2010 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

1- Partinin 2010 yılı kesin hesabında gösterilen 1.108,60 TL gelir ile 1.108,30 TL giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olduğuna,

2- İstanbul il örgütüne ilişkin herhangi bir gelir ve gider belirtilmemesi, Mahkemeye hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin (c) fıkrasına istinaden gerekli işlemlerin yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

3- 2820 sayılı Kanun’un 60. maddesine aykırı olarak yevmiye defterini tasdik ettirmeyen Parti sorumluları hakkında Kanun’un 113. maddesi uyarınca Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

4.6.2014 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.