ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2008/18 (Siyasi Parti Mali Denetimi)

Karar Sayısı:2014/49

Karar Günü:4.6.2014

R.G. Tarih-Sayı:02.07.2014-29048

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Dayanışma Partisinin 2007 yılı kesin hesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca 4.6.2014 gününde ilk inceleme toplantısı yapılmıştır.

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73. maddesi, il örgütlerinden gönderilen kesin hesaplar ile parti genel merkezine ilişkin kesin hesabın merkez karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanacağını ve birleştirileceğini hükme bağlamış; 74. maddesi de, bu şekilde karara bağlanan kesin hesabın parti genel başkanınca Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesi Başkanlığına verilmesi zorunluluğunu getirmiştir.

Dayanışma Partisinin 6.6.2007 tarihinde Kurucular Kurulu tarafından kapanmasına karar verildiğinden, kapandığı tarihe kadar olan dönemdeki gelir ve gideri kapsayan kesin hesabın en geç 30.6.2008 tarihine kadar verilmesi gerekmektedir.

Partinin Kurucu Başkanı Hüseyin TOLU tarafından Anayasa Mahkemesi Başkanlığına verilen 30.6.2008 tarih ve 653 sayılı yazıda, Partinin 2007 yılında kapatıldığı, alacak ve borcu ile herhangi bir mal varlığını olmadığı bildirilmiştir.

Buna göre, Partinin 2007 yılı kesin hesabının, Parti Genel Başkanı tarafından, takip eden yılın Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesi Başkanlığına sunulması gerektiği yönündeki 2820 sayılı Kanun’un 74. maddesi ile getirilen kurala uyulmuştur.

Diğer yandan Parti yetkilileri, gelir ve giderlerinin olmadığına dair yazı haricinde herhangi bir belgeyi Anayasa Mahkemesi Başkanlığına sunmamıştır. Sadece Partinin kapandığı 6.6.2007 tarihine kadar herhangi bir gelir ve giderinin olmadığına dair Kurucu Başkan Hüseyin TOLU imzalı yazıyı sunmuşlardır.

6.6.2007 tarihinde kapatılan Partinin bu tarihe kadar olan hesaplarının kabul edilip onaylandığına dair Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararı ile diğer bilgi ve belgeler bulunmamaktadır.

Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet eden tutar partiye bağış geliri ve karşılığı da kira gideri olarak kaydedilmelidir.

Ayrıca, partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta, telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir takım genel yönetim giderlerini de yapması gerekir.

 2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde, bir siyasi partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edileceği; 70. maddesinde, siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı; 75. maddesinde, Anayasa Mahkemesinin kesin hesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini siyasi partilerden her zaman isteyebileceği ve denetimini evrak üzerinde yapacağı, denetim sonunda da o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar vereceği; 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre, parti yetkililerinin genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir. Parti yetkililerinin, bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye bağış geliri olarak, karşılığını da genel yönetim gideri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzel kişiliği adına hesaplara dâhil etmesi gerekir.

Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.

Diğer yandan Parti kesin hesabı ile eki belgelerinin Anayasa Mahkemesi Başkanlığına sunulduktan sonra gerekli inceleme yapılmış olup 2007 yılı kesin hesabında yer alan eksiklikler söz konusu Partiye Mahkeme Başkanlığının 13.6.2012 tarihli ve C.0.10.YİM.0.107.02/459-1443 sayısına kayıtlı yazı ile;

“…Partinizin kesinhesabında aşağıda belirtilen eksikliklerin bulunduğu, kesinhesabın bu haliyle denetime elverişli ve yeterli bilgileri içermediği görülmüştür. Buna göre:

1. Parti genel merkezi 2007 yılı Kesinhesabı gönderilmemiştir.

2. Bağlı ilçeleri de kapsayan il örgütleri 2007 yılı kesinhesapları gönderilmemiştir.

3. Genel merkez ve illerin kesin hesaplarını içeren birleştirilmiş kesin hesap gönderilmemiştir.

4. Kesin hesapların incelenip kabul edildiği ve birleştirildiğine ilişkin parti yetkili organının kararı gönderilmemiştir.

5. Partinin kesin hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri 100 tl yit aşan taşınır mallarına ilişkin liste, taşınmaz ve taşınır mal edinimi yoksa yoktur yazısı gönderilmemiştir.

Örnek çizelgeler, il örgütleri için (Ek 1), Genel Merkez için (Ek 2), birleştirilmiş kesinhesap için (Ek 3), Genel Merkez ve İl Örgütleri birleşik kesinhesabı için (Ek 4), Taşınmaz Mal Bildirimi için (Ek 5), Değeri 100 TL’yi Aşan Taşınır Malların, Menkul Kıymetlerin Ve Her Türlü Hakların için (Ek 6)’da gösterilmiştir. Yukarıda beş madde halinde sıralanan eksikliklerin tamamlanmış olarak ve onaylı suretlerinin Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmesi gerekmektedir. Öte yandan söz konusu cetvellerle gösterilmesi gereken ve fakat her hangi bir gelir-gider ya da mal hareketi gerçekleşmemiş olsa dahi aynı cetvellerin her hangi bir gelir-gider ya da mal hareketi gerçekleşmediği belirtilmek şartıyla doldurularak her türlü cetvel ve belgenin onaylı olarak gönderilmesi gerekmektedir. Söz konusu cetveller partinizin faaliyette olduğu dönem için doldurulacaktır.

 Sonuç olarak partinizin 2007 yılı (18.01.2007 – 06.06.2007 tarihleri arasını kapsayan dönem için) kesinhesabı Kanunun öngördüğü nitelikte değildir ve eksiktir. Kesinhesabın yukarıda açıklandığı şekilde ve ekte gösterilen örnek çizelgelere uygun olarak, bu yazının tarafınıza tebliğinden itibaren ivedilikle ve en geç 10 gün içinde Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmesi ayrıca partinizin faaliyette bulunduğu dönem içerisinde Genel Merkezinizin kira ve diğer sabit ödemelerinin de ne şekilde karşılandığının açıklanması…”

istenmiş olup söz konusu yazıya ise Parti yetkililerince; daha önceden gönderilen yazının tekrar edildiği ve Partinin hiçbir alacak ve borcunun doğmadığı, menkul ve gayrimenkul malının olmadığı bildirilmiştir.

Mahkemeye bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğu ve Mahkemenin resmi yazısına cevap verilmediğinden 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin (c) fıkrasına istinaden gerekli işlemlerin yapılmasını temin için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.

III- SONUÇ

Dayanışma Partisinin 2007 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

1- Gelir ve gideri olmadığı beyan edilerek herhangi bir bilgi ve belge ibraz edilmeyen Parti hesabının denetimi gerçekleştirilemediğinden, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olarak sunulmadığına ve kabul edilmesinin mümkün olmadığına,

2- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğu ve Mahkemenin resmi yazısına cevap verilmediğinden, Parti sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun’un 75. ve 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

4.6.2014 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.