ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2010/57 (Siyasi Parti Mali Denetimi)

Karar Sayısı:2014/39

Karar Günü:4.6.2014

R.G. Tarih-Sayı:02.07.2014-29048

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Devrimci İşçi Partisi 2009 yılı kesin hesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Devrimci İşçi Partisi Genel Başkanı Süheyla Ece ERTAN imzalı yazıya ek olarak gönderilen kesin hesap cetveli ve ekleri Anayasa Mahkemesi Başkanlığına 9.8.2010 gün ve 3041-171 sayı ile verilmiştir.

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 74. maddesinde, “Siyasi partilerin mali denetimi Anayasa Mahkemesince yapılır. Anayasa Mahkemesi, siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin Kanuni uygunluğunu denetler.

Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.”,

111. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde ise Siyasi partilerin “74 üncü madde hükümlerine aykırı hareket eden sorumluları hakkında, üç aydan altı aya kadar hafif hapis ve on beş milyon liradan otuz milyon liraya kadar hafif para cezası verilir.”,

hükümleri yer almıştır.

2009 yılı kesin hesap cetvelinin Anayasa Mahkemesi Başkanlığına 30.6.2010 gününe kadar sunulması gerekirken 9.8.2010 gün ve 3041-171 sayı ile verilmesi, Devrimci İşçi Partisi 2009 yılı kesin hesabının Parti Genel Başkanı tarafından Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesi Başkanlığına sunulması gerektiği yönündeki 2820 sayılı Kanun’un 74. maddesi ile getirilen kurala uyulmadığını göstermekte ve bu durum Kanun’un 74. madde hükümlerine aykırılık oluşturmaktadır.

Bu nedenle, 2820 sayılı Kanun’un 74. maddesi hükümlerine aykırı hareket eden Parti sorumluları hakkında yasal işlem yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.

2009 yılı kesin hesabındaki eksikliklerle ilgili 12.1.2012 gün ve C.0.10.YİM.0.107.02/55-107 sayı ile Partiye yazılan yazıya cevap verilmediği gibi söz konusu yazıda istenen bilgi ve belgeler de verilen 10 günlük sürede gönderilmemiştir. 12.1.2012 gün ve C.0.10.YİM.0.107.02/55-107 sayılı yazıda istenen bilgi ve belgelerin istendiği şekil ve sürede gönderilmeme nedeni 20.1.2014 gün ve 33787353/107.02-115/428 sayılı yazı ile tekrar sorulmuştur. Partiye yazılan yazı adreste kimse olmaması nedeniyle mahalle muhtarına teslim edilmiştir.

2009 yılı kesin hesabındaki eksikliklerle ilgili ne 12.12.2012 gün ve C.0.10.YİM.0.107.02/55-107 sayılı ne de 20.1.2014 gün ve 33787353/107.02-115/428 sayılı yazıya cevap verilmemiş ve istenen bilgi ve belgeler de gönderilmemiştir.

2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, “75 inci madde gereğince yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen sorumluları ile aynı madde gereğince istenen bilgileri vermeyen sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası verilir.” denildiğinden, Mahkemeye istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan, 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine göre gerekli işlemlerin yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.

Devrimci İşçi Partisi 2009 yılı kesin hesap cetvellerinin ilk incelemesi sonucunda;

1- İşin esasının incelenmesine,

2- Partinin 2009 yılı kesin hesabını 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 74. maddesinde öngörülen sürede Anayasa Mahkemesine vermeyen Parti sorumluları hakkında, aynı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

3- Mahkemeye istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan, 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine istinaden gerekli işlemlerin yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

4.6.2014 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Devrimci İşçi Partisinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2009 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren Raportör Zekeriya AYDIN tarafından hazırlanan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Kanun’un ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan belgelerde, Partinin 2009 yılı gelirleri toplamının 7.470 TL, giderleri toplamının 6.840 TL olduğu ve 630 TL’nin nakit mevcudu olarak 2010 yılına devrettiği anlaşılmaktadır.

Partiden 2009 yılı kesin hesabının dayanağını oluşturan defterler ile gelir ve gider belge asıllarının gönderilmesi 20.1.2014 gün ve 33787353/107.02-115/428 sayılı yazı ile istendiği hâlde verilen sürede gönderilmemiştir.

Parti yetkilileri 2009 yılına ilişkin gelir ve gider belgelerinin kaydedildiği defterleri sunmadığından dolayı defterler yok kabul edilmiştir.

 2820 sayılı Kanun’un 60. maddesinin birinci fıkrasında, “Her kademedeki parti organları üye kayıt defteri, karar defteri, gelen ve giden evrak kayıt defteri, gelir ve gider defteri ile demirbaş eşya defteri tutmak zorundadırlar.”; beşinci fıkrasında, “Parti adına elde edilen gelirlerin alındığı ve yapılan giderlerin ne gibi işlere ve yerlere harcandığı ilgili defterlere sıra ile ve belgeleri de belirtilerek geçirilir.”; altıncı fıkrasında, “Bütün defterlerin sayfaları ve kaç sayfadan ibaret oldukları teşkilatın bulunduğu ilgili seçim kurulu başkanı tarafından mühürlenir ve tasdik edilir.” denilmiştir. Aynı Kanun’un 113. maddesinde de, “Bu Kanunun 60 ıncı maddesinde yazılı defter ve kayıtları tutmayanlar, altı aydan bir yıla, bu defter ve kayıtları tahrif veya yok edenler veya gizleyenler, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.” hükmü getirilmiştir. Gelir ve giderlerin işlendiği defterler ibraz edilmediğinden Parti sorumluları hakkında gerekli işlemlerin yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.

Devrimci İşçi Partisinin herhangi bir il, ilçe ve belde teşkilatı bulunmadığından sadece Genel Merkez gelir ve giderleri incelenmiştir.

A- Genel Merkez Gelirlerinin İncelenmesi

Parti Genel Merkezinin 2009 yılı gelirleri toplamı 7.470 TL’nin 6.930 TL’si Parti üyelerinden alınan giriş ve üyelik aidatından ve 540 TL’si ise bir önceki yıldan devreden nakitten oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezinin 2009 yılı gelir belgeleri sunulmamıştır. 2009 yılı gelirleri arasında yer alan 6.930 TL’nin belgeye dayanması gerekir.

2820 sayılı Kanun’un “Gelirlerin sağlanmasında usul” başlıklı 69. maddesinin üçüncü fıkrasında, “Sağlanan gelirin türü ve miktarıyla, gelirin sağlandığı kimsenin adı, soyadı ve adresi, makbuzu düzenleyenin sıfatı, adı, soyadı ve imzası, makbuzda ve dip koçanlarında yer alır.”; 76. maddesinin üçüncü fıkrasında da, “Bu Kanunun 69 uncu maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasi partinin tevsik edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığı anlaşılırsa, Anayasa Mahkemesi kararıyla bu gelir Hazineye irat kaydedilir.” denildiğinden Parti’nin 2009 yılı içinde elde ettiği ve belgelendiremediği 6.930 TL’nin Hazineye gelir yazılması gerekir.

B- Genel Merkez Giderlerinin İncelenmesi

Parti Genel Merkezinin 2009 yılı giderleri toplamı 6.840 TL’nin tamamı büro giderlerinden (kira, ısınma, aydınlanma, haberleşme, kırtasiye vb.) oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezinin 2010 yılına devreden nakit mevcudu 630 TL’dir.

Parti Genel Merkezinin 2009 yılı gider belgeleri sunulmamıştır. 2009 yılı giderleri arasında yer alan 6.840 TL’nin belgeye dayanması gerekir.

2820 sayılı Kanun’un 76. maddesinin dördüncü fıkrasında, belgelendirilmesi gerektiği hâlde belgelendirilmeyen Parti giderleri miktarınca Parti malvarlığının Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irat kaydedileceği; 70. maddesinin üçüncü fıkrasında ise beş milyon (2009 yılı için 58,65 TL) liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığı belirtildiğinden bu miktarı geçen harcamaların fatura veya makbuz gibi belgelerle tevsik edilmesi zorunlu olduğu belirtilmiştir.

Bu bağlamda, belgelendirilmesi gerektiği hâlde belgelendirilmeyen 6.840 TL tutarındaki Parti malvarlığının Hazineye gelir yazılması gerekir.

C- Parti Mallarının İncelenmesi

Partinin 2009 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede, taşınmaz mal ile değeri 100 TL’yi aşan taşınır mal, menkul kıymet ve hak edinilmediği anlaşılmaktadır.

IV- SONUÇ

Devrimci İşçi Partisinin 2009 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

1- Kesin hesapta gösterilen ve belgelendirilmesi gerektiği hâlde belgelendirilmeyen Genel Merkeze ait 6.930 TL gelir ile 6.840 TL gider olmak üzere toplam 13.770 TL karşılığı Parti malvarlığının, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 75. ve 76. maddeleri gereğince Hazineye gelir kaydedilmesine,

2- İlk İnceleme toplantısında verilen karar gereğince, Partinin 2009 yılı kesin hesabını 2820 sayılı Kanun’un 74. maddesinde öngörülen sürede Anayasa Mahkemesine vermeyen Parti sorumluları hakkında aynı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

3- İlk İnceleme toplantısında verilen karar gereğince, Mahkemeye istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan, 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine istinaden gerekli işlemlerin yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

4- Genel Merkez teşkilatına ait gelir ve gider belgelerinin kaydedildiği defterlerin verilmemesi nedeniyle 2820 sayılı Kanun’un 60. ve 113. maddelerine göre gerekli yasal işlemlerin yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

4.6.2014 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.