ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2008/50 (Siyasi Parti Mali Denetimi)

Karar Sayısı:2013/134

Karar Günü:11.12.2013

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Bizim Parti 2007 yılı kesin hesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Serruh KALELİ, Mehmet ERTEN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Zehra Ayla PERKTAŞ, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN, Muammer TOPAL, Zühtü ARSLAN ve M. Emin KUZ’un katılımlarıyla 11.12.2013 gününde ilk inceleme toplantısı yapılmıştır.

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73. maddesi, il örgütlerinden gönderilen kesin hesaplar ile parti genel merkezine ilişkin kesin hesabın merkez karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanacağını ve birleştirileceğini hükme bağlamış; 74. maddesi de, bu şekilde karara bağlanan kesin hesabın parti genel başkanınca Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesi Başkanlığına verilmesi zorunluluğunu getirmiştir.

Partinin 2007 yılı kesin hesabına ilişkin dosya, 25.11.2008 tarihli ve 52 sayılı Genel Başkan Ahmet YILMAZ imzalı yazı ile Anayasa Mahkemesi Başkanlığına verilmiş ve anılan dosya 26.11.2008 tarih ve 1176/197 sayı ile kayıt altına alınmıştır.

Buna göre, Bizim Parti 2007 yılı kesin hesabının, parti genel başkanı tarafından, takip eden yılın Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesi Başkanlığına sunulması gerektiği yönündeki 2820 sayılı Kanun’un 74. maddesi ile getirilen kurala uyulmamıştır.

2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin (b) bendinde, “Siyasi partilerin 74 üncü madde hükümlerine aykırı hareket eden sorumluları hakkında, üç aydan altı aya kadar hafif hapis ve onbeş milyon liradan otuz milyon liraya kadar hafif para cezası verilir.” hükmü yer almıştır.

Parti, 2007 yılı kesin hesabının süresinde ibraz edilmemesi nedeniyle 2820 sayılı Kanun’un 74. ve 111. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca gerekli işlemlerin yapılmasını temin için suç duyurusunda bulunulması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Diğer yandan, Bizim Parti yetkilileri, sadece Parti Genel Merkezinin 2007 yılı bilançosunu sunmuş, partinin ayni yardım olarak kendisine verilen Ergin Sokak No:47/4 adresinde faaliyet gösterdiği, anılan yer için herhangi bir giderin yapılmadığı, herhangi bir teşkilat giderinin bulunmadığı ve yüz lira ve üzeri demirbaş alımı yapılmadığını bildirmiştir.

Partinin 2007 yılı hesaplarının kabul edilip onaylandığına dair Merkez Karar ve Yönetim Kurulu Kararı ile diğer bilgi ve belgeler bulunmamaktadır.

Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet eden tutar partiye bağış geliri ve karşılığı da kira gideri olarak kaydedilmelidir.

Ayrıca, partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta, telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir takım genel yönetim giderlerini de yapması gerekir.

2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde, bir siyasi partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edileceği; 70. maddesinde, siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı; 75. maddesinde, Anayasa Mahkemesinin kesin hesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini siyasi partilerden her zaman isteyebileceği ve denetimini evrak üzerinde yapacağı, denetim sonunda da o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar vereceği; 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde de yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen ve istenen bilgileri vermeyen parti sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre, parti yetkililerinin genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir. Parti yetkililerinin, bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye bağış geliri olarak, karşılığını da genel yönetim gideri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzelkişiliği adına hesaplara dâhil etmesi gerekir.

Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.

Öte yandan, Bizim Parti kesin hesabı ile eki belgelerinin Anayasa Mahkemesi Başkanlığına sunulduktan sonra gerekli inceleme yapılmış olup 2007 yılı kesin hesabında yer alan eksiklikler Partiye Mahkeme Başkanlığı’nın 9.6.2009 tarihli ve C.01.0.KAM-103/181-820 sayısına kayıtlı yazı ile;

“2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu’nun açık kurallarına karşılık, Anayasa Mahkemesi’ne üst yazı ekinde sadece Partinin 2007 yılında herhangi bir teşkilat gideri olmadığı ile değeri 100.- YTL.sının üzerinde demirbaş alımı yapılmadığı hususlarını da içeren 2007 genel merkez kesinhesap bilançosu sunulmuştur.

Oysa;

1- Parti genel merkezi ile bağlı ilçeleri de kapsayan il örgütleri kesinhesaplarının ayrı ayrı düzenlenmiş ve daha sonra da birleştirilerek onaylanmış (imza-mühür) olarak;

2- 2007 yılı kesinhesabının birleştirilerek Partinin Merkez Karar ve Yönetim Kurulu’nca kabul edilip onaylandığına dair (2820 sayılı Yasa ve Parti Tüzüğü’ne uygun şekilde alınmış) Merkez Karar ve Yönetim Kurulu Kararı’nın onaylı (parti mührü ve yetkili kişinin ad-soyad, görev ve imzasını içerir) örneğinin;

3- 2007 yılında Partinizin taşınmaz edinimi varsa, değeri ile edinim tarihlerini ve şekillerini belirten listenin; böyle bir edinim yoksa, olmadığına dair yazının da;

Anayasa Mahkemesi’ne verilmesi;

4- Parti Genel Merkezinizin “Ergin Sok. No: 47/4 Mebusevleri/ANKARA” adresinde olduğu ve buranın ayni yardım olarak edinildiğini belirtmekte iseniz de; bu edinimin kimden, ne şekilde, nasıl ve hangi koşullarla yapıldığı, bu adresin diğer giderlerinin nasıl karşılandığı ile değeri;

konularının kanıtlayıcı belgeleriyle açıklanması;

Gerektiğinden, istenen belgelerin ve açıklamaların, iş bu yazının tarafınıza tebliğinden itibaren 20 gün içinde gönderilmesi”

istenmiş olup bahis mevzu yazı 15.6.2009 tarihinde muhataplarına tebliğ edilmiştir.

Söz konusu yazıya ise Parti yetkililerince bugüne kadar herhangi bir cevap verilmemiştir.

Mahkemeye bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğu ve Mahkemenin resmi yazısına cevap verilmediğinden 2820 sayılı Kanun’un 111. maddesinin (c) fıkrasına istinaden gerekli işlemlerin yapılmasını temin için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.

 III- SONUÇ

Bizim Partinin 2007 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;

1- Gelir ve gideri olmadığı beyan edilerek herhangi bir bilgi ve belge ibraz edilmeyen parti hesabının denetimi gerçekleştirilemediğinden, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olarak sunulmadığına ve kabul edilmesinin mümkün olmadığına,

2- Partinin 2007 yılı kesin hesabını 2820 sayılı Kanun’un 74. maddesinde öngörülen sürede Anayasa Mahkemesine vermeyen Parti sorumluları hakkında aynı Kanun’un 111. maddesinin (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

3- Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider yapılması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğu ve Mahkemenin resmi yazısına cevap verilmediğinden, Parti sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun’un 75. ve 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,

11.12.2013 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.