ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:2011/56 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı:2013/119
Karar Günü:25.9.2013
R.G
Tarih-Sayı:14.12.2013-28851
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Devrimci İşçi Partisinin 2010 yılı kesin hesabının
incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Serruh
KALELİ, Alparslan ALTAN, Fulya KANTARCIOĞLU, Mehmet ERTEN, Serdar ÖZGÜLDÜR,
Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Zehra Ayla PERKTAŞ, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin
YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN,
Muammer TOPAL ve Zühtü ARSLAN'ın katılımıyla 24.5.2012 gününde yapılan ilk
inceleme toplantısında;
1- İşin esasının incelenmesine,
2- Genel Merkez kesin hesabının dayanağını oluşturan
gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterlerin gönderilmesi
için Partiye bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine,
3- Partinin 2010 yılı kesin hesabını, 2820 sayılı Siyasi
Partiler Kanunu'nun 74. maddesinde öngörülen sürede Anayasa Mahkemesine
vermeyen parti sorumluları hakkında, Kanun'un 111. maddesinin (b) bendi
uyarınca ve Sayıştay Başkanlığınca yazı ile istenilmesine rağmen eksik
belgelerin gönderilmemesi, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik
eylemlerden sayılacağından parti sorumluları hakkında aynı Kanun'un 111.
maddesinin (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet
Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Devrimci İşçi Partisinin, Anayasa Mahkemesine verdiği
2010 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler
üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Raportör Selim ERDEM tarafından
heyete sunulan esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa
Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı
Kanun'un ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri
okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde
Partinin Genel Merkezi ile 1 il örgütünün 2010 yılı gelirlerinin 6.810 TL, 2009
yılından devreden nakdinin 630 TL ve giderlerinin 6.960 TL olduğu, 480 TL'nin
ise nakit mevcudu olarak 2011 yılına devredildiği anlaşılmaktadır.
Partinin 2010 yılı kesin hesabının gelir ve gider
rakamlarının yukarıda açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu hâliyle 2010 yılı
kesin hesabının doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun'a uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
Partinin 2010 yılı kesin hesabının ilk incelemesi 24.5.2012
gününde yapılmış ve Genel Merkez kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir-gider
belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterlerin gönderilmesi için Partiye
bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmiştir. İlk inceleme kararı
Partiye 7.6.2012 gününde tebliğ edilmesine rağmen Parti söz konusu belge ve
defterleri verilen süre içerisinde göndermemiştir.
Partiye gönderilen 6.3.2013 günlü, 14211 sayılı yazı ile
Genel Merkezin gelir-gider belgeleri ile defterleri tekrar istenilmiş ve
göndermesi için 10 gün süre verilmiştir. Parti tarafından söz konusu yazıya cevap
verilmediği gibi, herhangi bir belge de ibraz edilmemiştir.
2820 sayılı Kanun'un 69. maddesinde, 'Bir siyasi
partinin bütün gelirleri, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edilir.
Siyasi partilerin genel merkezlerinin ve teşkilat
kademelerinin gelirleri, parti merkez karar ve yönetim kurulunca bastırılan
makbuzlar karşılığında alınır'
Sağlanan gelirin türü ve miktarıyla, gelirin sağlandığı
kimsenin adı, soyadı ve adresi, makbuzu düzenleyenin sıfatı, adı, soyadı ve
imzası, makbuzda ve dip koçanlarında yer alır.
Makbuzların asıl kısımlarıyla dip koçanlarında aynı sıra
numarası bulunur. Makbuz dip koçanlarının saklama süresi, Anayasa Mahkemesinin
ilk inceleme kararının ilgili partiye bildirilme tarihinden itibaren beş
yıldır.';
70. maddesinde, 'Siyasi partilerin giderleri
amaçlarına aykırı olamaz.
Bir siyasi partinin bütün giderleri, o siyasi parti
tüzelkişiliği adına yapılır.
Beş milyon liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura
gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu değildir. '
Giderlere ait belgeleri saklama süresi, özel kanunlarda
gösterilen daha uzun süreye ilişkin hükümler saklı kalmak üzere, kesin hesabın
Anayasa Mahkemesinin ilk inceleme kararının ilgili partiye bildirilme
tarihinden itibaren beş yıldır. '',
75. maddesinde, 'Anayasa Mahkemesi, kesin hesaplara
ait bilgilerin belgelendirilmesini siyasi partilerden her zaman isteyebilir.
Anayasa Mahkemesi denetimini evrak üzerinde yapar...
Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin
gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun
olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir
kaydedilmesine karar verir...'
hükümlerine yer verilmiş olup, Kanun'un 76. maddesinde de
Kanun'un 69. maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasi partinin
tevsik edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığı anlaşılırsa bu gelirin ve
belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca
parti malvarlığının, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irat kaydedileceği
kurala bağlanmıştır.
Bu hükümlere göre, siyasi partilerin kesin hesaplarının
dayanağını oluşturan gelir-gider belgeleri ve defter kayıtlarını Anayasa
Mahkemesine sunması gerektiğinden, partinin kesin hesabında gösterdiği hâlde
belgelendiremediği gelir-gider rakamı kadar parti malvarlığının Hazineye irat
kaydedilmesi gerekir.
Ayrıca, 2820 sayılı Kanun'un 111. maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendinde, siyasi partilerin 75. madde gereğince yapılan inceleme
ve araştırmaları engelleyen sorumluları ile aynı madde gereğince istenen
bilgileri vermeyen sorumluları hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve
altmış milyon liradan az olmamak üzere ağır para cezasına hükmedileceği
belirtilmiştir.
Buna göre, 2820 sayılı Kanun'un 75. maddesi hükmüne
aykırı olarak Parti Genel Merkezinin gelir-gider belgeleri ile defter kayıtlarını
göndermeyerek, inceleme ve araştırmayı engelleyen Parti sorumluları hakkında
aynı Kanun'un 75. ve 111. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca
gerekli işlemlerin yapılmasını temin için suç duyurusunda bulunulması gerekir.
Diğer yandan, Parti tarafından Genel Merkezin gelir ve
giderlerinin işlendiği defterler de gönderilmemiştir. Parti yetkililerinin
defterleri Anayasa Mahkemesine sunmaması nedeniyle söz konusu defterlerin
bulunmadığı kabul edilmiştir.
2820 sayılı Kanun'un 60. maddesinin birinci fıkrasında, 'Her
kademedeki parti organları üye kayıt defteri, karar defteri, gelen ve giden
evrak kayıt defteri, gelir ve gider defteri ile demirbaş eşya defteri tutmak
zorundadırlar.'; beşinci fıkrasında, 'Parti adına elde edilen gelirlerin
alındığı ve yapılan giderlerin ne gibi işlere ve yerlere harcandığı ilgili
defterlere sıra ile ve belgeleri de belirtilerek geçirilir.'; altıncı
fıkrasında, 'Bütün defterlerin sayfaları ve kaç sayfadan ibaret oldukları
teşkilatın bulunduğu ilgili seçim kurulu başkanı tarafından mühürlenir ve
tasdik edilir.' denilmiş ve aynı Kanun'un 113. maddesinde de 'Bu Kanunun
60 ıncı maddesinde yazılı defter ve kayıtları tutmayanlar, altı aydan bir yıla,
bu defter ve kayıtları tahrif veya yok edenler veya gizleyenler, bir yıldan üç
yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.' hükmü yer almıştır.
Bu itibarla, Parti Genel Merkezinin gelir ve giderlerinin
kaydedildiği defteri/defterleri ibraz etmeyen Parti sorumluları hakkında 2820
sayılı Kanun'un 60. ve 113. maddesi uyarınca gerekli işlemlerin yapılmasını
temin için suç duyurusunda bulunulması gerektiği sonucuna varılmıştır.
A- Gelirlerin
İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
Partinin Genel Merkez gelirleri 7.440 TL olarak
gösterilmiştir.
Bunun 6.810 TL'si aidat gelirleri ve 630 TL'si 2009
yılından devreden nakitten oluşmaktadır.
Parti Genel Merkezinin aşağıda belirtilen dışındaki
gelirlerinin 2820 sayılı Kanun'a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
Parti Genel Merkezinin 2010 yılında sağladığı 6.810 TL
tutarındaki aidat gelirlerinin belgeye dayanması gerekir.
2820 sayılı Kanun'un 69. maddesinde, 'Siyasi
partilerin genel merkezlerinin ve teşkilat kademelerinin gelirleri, parti
merkez karar ve yönetim kurulunca bastırılan makbuzlar karşılığında alınır.
Sağlanan gelirin türü ve miktarıyla, gelirin sağlandığı kimsenin adı, soyadı ve
adresi, makbuzu düzenleyenin sıfatı, adı, soyadı ve imzası, makbuzda ve dip
koçanlarında yer alır. Makbuzların asıl kısımlarıyla dip koçanlarında aynı sıra
numarası bulunur. Makbuz dip koçanlarının saklama süresi, Anayasa Mahkemesinin
ilk inceleme kararının ilgili partiye bildirilme tarihinden itibaren beş yıldır.';
75. maddesinde, 'Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir
ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan
gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine
karar verir.' ve 76. maddesinde de 'Bu Kanunun 69 uncu maddesinde
belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasi partinin tevsik edilmeyen
kaynaklardan gelir sağladığı anlaşılırsa, Anayasa Mahkemesi kararıyla bu gelir
Hazineye irat kaydedilir.' hükümleri yer almaktadır.
Buna göre, Parti Genel Merkezinin 2010 yılı içinde elde
ettiği ve belgelendiremediği 6.810 TL tutarındaki gelirin Hazineye irat
kaydedilmesi gerekir.
2- İl Örgütleri Gelirleri
Partinin 2010 yılı itibariyle teşkilatlandığı 1 il
örgütünün 2010 yılında herhangi bir gelirinin bulunmadığı anlaşılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri
Partinin Genel Merkez giderleri 6.960 TL olarak
gösterilmiş olup, tamamı büro giderlerinden oluşmaktadır.
Parti Genel Merkezinin 2011 yılına devreden nakit mevcudu
480 TL'dir.
2820 sayılı Kanun'un 70. maddesinin üçüncü fıkrasına göre
beş milyon liraya kadar olan (2010 yılı için 60 TL) harcamaların makbuz veya
fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığından, bu miktarı
geçen harcamaların geçerli ve kanıtlayıcı bir belgeye dayanması gerekmektedir.
Kanun'un 76. maddesinin dördüncü fıkrasında ise belgelendirilmesi gerektiği
hâlde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığının Anayasa
Mahkemesi kararıyla Hazineye irat kaydedileceği hükmü yer almıştır.
Buna göre, Parti Genel Merkezinin 2010 yılında
gerçekleştirdiği, ancak belgelendiremediği toplam 6.960 TL gider karşılığı
Parti malvarlığının Hazineye irat kaydedilmesi gerekir.
2- İl Örgütleri Giderleri
Partinin 2010 yılı itibariyle teşkilatlandığı 1 il
örgütünün 2010 yılında herhangi bir giderinin bulunmadığı anlaşılmıştır.
C- Parti Malları
Partinin 2010 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan
incelemede, herhangi bir taşınmaz mal ve değeri yüz lirayı aşan taşınır mal ve
menkul kıymet ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.
IV- SONUÇ
Devrimci İşçi Partisinin 2010 yılı kesin hesabının
incelenmesi sonucunda;
1- Partinin 2010 yılı kesin hesabında gösterilen 6.810 TL
gelir, 630 TL 2009 yılından devreden nakit ve 6.960 TL gider ile 480 TL nakit
devrinin Hazineye irat kaydedilenler dışında kalan bölümünün eldeki bilgi ve
belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'na uygun
olduğuna,
2- Kesin hesapta gösterilen ve belgelendirilmesi
gerektiği halde belgelendirilmeyen genel merkeze ait 6.810 TL gelir ve 6.960 TL
gider olmak üzere toplam 13.770 TL karşılığı Parti malvarlığının 2820 sayılı
Kanun'un 75. ve 76. maddeleri gereğince Hazineye irat kaydedilmesine,
3- Parti Genel Merkezinin gelir-gider belgeleri ile
defter kayıtlarının gönderilmemesi inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik
eylemler olduğundan, Parti sorumluları hakkında aynı Kanun'un 75. ve 111.
maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca gerekli işlemlerin yapılmasını
temin için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
4- Parti Genel Merkezinin defterini/defterlerini ibraz
etmeyen Parti sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun'un 60. ve 113. maddesi
uyarınca gerekli işlemlerin yapılmasını temin için de Ankara Cumhuriyet
Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
25.9.2013 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkanvekili
Serruh KALELİ
|
Başkanvekili
Alparslan ALTAN
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
Üye
Hicabi DURSUN
|
Üye
Celal Mümtaz AKINCI
|
Üye
Erdal TERCAN
|
Üye
Muammer TOPAL
|
Üye
Zühtü ARSLAN
|