ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:2011/4 (Siyasi
Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı:2013/100
Karar Günü:11.6.2013
R.G.
Tarih-Sayı:17.07.2013-28710
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Alternatif Partinin 2010 yılı kesin hesabının
incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Serruh
KALELİ, Alparslan ALTAN, Fulya KANTARCIOĞLU, Mehmet ERTEN, Serdar ÖZGÜLDÜR,
Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Zehra Ayla PERKTAŞ, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin
YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN,
Muammer TOPAL ve Zühtü ARSLAN'ın katılımıyla 24.5.2012 gününde yapılan ilk
inceleme toplantısında;
1- İşin esasının incelenmesine,
2- Genel merkez kesin hesabının dayanağını oluşturan
gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterlerin gönderilmesi
için Partiye bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine,
3- Partinin 2010 yılı kesin hesabının, Sayıştay
Başkanlığınca yazı ile istenilmesine rağmen, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun
74. maddesinde belirtildiği şekilde eksiksiz olarak verilmemesi, inceleme ve
araştırmayı engellemeye yönelik eylemlerden sayılacağından, parti sorumluları
hakkında aynı Kanun'un 111. maddesinin (c) bendi uyarınca yasal işlem
yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda
bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Alternatif Partinin, Anayasa Mahkemesine verdiği 2010
yılı kesin hesabına ilişkin belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını
içeren ve Raportör Selim ERDEM tarafından heyete sunulan ilk ve esas inceleme
raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama
Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun ilgili
kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten
sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
23.10.1998 tarihinde 32 kurucu üye ile Ulusal Birlik
Partisi adıyla kurulmuş olan parti, 9.2.2007 tarihinde isim değişikliği yaparak
Alternatif Parti adını almıştır. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı kayıtlarına
göre Partinin 2010 yılı itibariyle Genel Merkez ile birlikte 62 ilde
örgütlendiği anlaşılmaktadır.
Sayıştay Başkanlığı tarafından Partinin 2010 yılı kesin
hesabının incelenmesi sonucunda, partinin 2010 yılında herhangi bir gelir ve
giderinin bulunmadığına ilişkin bir yazı ile hiç kayıt yapılmamış olan
defterlerini gönderdiği tespit edilmiş ve konu 25.4.2013 günlü yazıyla partiye
sorulmuştur. Parti yetkilileri de göndermiş oldukları 9.5.2013 günlü, 160 sayılı
cevap yazısında, Partinin zorunlu giderlerinin teşkilat yöneticilerinin şahsi
imkân ve fedakârlıklarıyla karşılandığını, bu nedenle herhangi bir gelir ve
gider hareketinin bulunmadığını, partinin 100 TL'nin üzerinde taşınır mal,
menkul kıymet, hak ve taşınmaz mal ediniminin olmadığını ve bundan sonra
şahıslar tarafından karşılanan Parti harcamaları ile bütün gelir-gider
hareketlerinin kayıtlarının tutulacağını bildirmişlerdir.
2820 sayılı Kanun'un;
73. maddesinde, ''Parti merkezi ve bağlı ilçeleri de
kapsamak üzere iller teşkilatı her bütçe yılını izleyen Nisan ayı sonuna kadar,
bir evvelki yıla ait uygulama sonuçlarını gösteren kesin hesaplarını
hazırlarlar. İller teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan
kesin hesaplar, merkez karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanır
ve birleştirilir'',
74. maddesinde, 'Siyasi partilerin mali denetimi
Anayasa Mahkemesince yapılır. Anayasa Mahkemesi, siyasi partilerin mal
edinimleri ile gelir ve giderlerinin Kanuni uygunluğunu denetler'.
Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak
birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de
kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran
ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı
hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır
malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini
ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.',
75. maddesinde, 'Anayasa Mahkemesi, kesin hesaplara
ait bilgilerin belgelendirilmesini siyasi partilerden her zaman isteyebilir.
Anayasa Mahkemesi denetimini evrak üzerinde yapar'.. Anayasa Mahkemesi denetimi
sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna
uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da
bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir'.',
111.
maddesinin birinci fıkrasında da, 'Siyasi partilerin;'.'
b) 74 üncü madde hükümlerine aykırı hareket eden
sorumluları hakkında, üç aydan altı aya kadar hafif hapis ve on beş milyon
liradan otuz milyon liraya kadar hafif para cezası,
''.verilir.'
hükümleri yer almaktadır.
Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel
merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait
olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti
yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi
parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet
eden tutar partiye bağış geliri ve karşılığı da kira gideri olarak
kaydedilmelidir.
Ayrıca, partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde
başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta,
telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir takım genel
yönetim giderlerini de yapması gerekir.
2820 sayılı Kanun'un 69. maddesinde, bir siyasi partinin
bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edileceği, 70.
maddesinde de siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve
bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi parti tüzelkişiliği adına
yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre, parti yetkililerinin
genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir.
Parti yetkililerinin, bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye
bağış geliri olarak, karşılığını da genel yönetim gideri olarak kaydetmek
suretiyle parti tüzelkişiliği adına hesaplara dâhil etmesi gerekir.
Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı
gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı
Kanun'un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
Parti, 2010 yılı hesabının 2820 sayılı Kanun çerçevesinde
denetiminin yapılmasını sağlayacak düzeyde bilgi ve belge ibraz etmemiştir. Bu
haliyle Partinin 2010 yılı hesabının incelenip denetlenmesi mümkün değildir. Bu
nedenle, Parti hesabının 2820 sayılı Kanun'a uygun olarak sunulmadığı ve kabul
edilmemesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Diğer taraftan, Partinin 2010 yılı kesin hesabı ile
ilgili olarak Kanun'un 74. maddesinde belirtilen belgeleri sunmadığı, sadece
Partinin Genel Merkez, il, ilçe ve belde teşkilatlarının 2010 yılında gelir ve
giderinin bulunmadığına ilişkin bir yazı ile hiç kayıt yapılmamış olan
defterlerini gönderdiği, dolayısıyla, 2820 sayılı Kanun'un 74. maddesi ile
getirilen kurala uymadığı anlaşılmaktadır. Bu itibarla, Kanun'un 74. maddesine uygun
bir şekilde 2010 yılı kesin hesabını Anayasa Mahkemesine sunmayan Parti
sorumluları hakkında, Kanun'un 74. ve 111. maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendi uyarınca yasal işlem yapılması için suç duyurusunda bulunulması gerektiği
sonucuna varılmıştır.
III- SONUÇ
Alternatif Partinin 2010 yılı hesabının incelenmesi
sonucunda;
1- Gelir ve gideri
olmadığı beyan edilerek herhangi bir bilgi ve belge ibraz edilmeyen parti genel
merkezi ile 62 il örgütünün hesabının denetimi gerçekleştirilemediğinden, partinin
2010 yılı hesabının 2820 sayılı Kanun'a uygun olarak sunulmadığına ve kabul
edilmesinin mümkün olmadığına,
2- Kesin hesap cetvellerini usulüne uygun bir
şekilde Anayasa Mahkemesine vermeyen parti sorumluları hakkında 2820 sayılı
Siyasi Partiler Kanunu'nun 74. ve 111. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi
uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç
duyurusunda bulunulmasına,
11.6.2013 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Haşim KILIÇ
|
Başkanvekili
Serruh KALELİ
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
Üye
Muammer TOPAL
|
Üye
Zühtü ARSLAN
|
Üye
M.Emin KUZ
|