ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:2003/31 (Siyasî
Parti Malî Denetimi)
Karar Sayısı:2011/11
Karar Günü:4.5.2011
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Anavatan Partisi'nin 2002 yılı kesinhesabının
incelenmesidir.
Anavatan Partisi'nin 31.10.2009
gününde yapmış olduğu 10. Olağan Büyük Kongresinde Parti Genel Kurulunca,
Demokrat Parti ile birleşmesi şartıyla parti tüzel kişiliğinin sona ermesine,
bu birleşme nedeniyle Parti'nin Türkiye Cumhuriyeti Kanunları gereğince
edindiği mal varlığını oluşturan taşınır-taşınmaz mallar, haklar, alacaklar ve
borçlar ile kamu ve özel hukuk kişileri, gerçek kişiler ve mahkemeler nezdinde,
üyelik formlarında ve bunlarla ilgili her tür evraktaki haklar, yetkiler ve
yükümlülüklerin bütün sonuçlarıyla birlikte Demokrat Parti'ye devrederek,
Demokrat Parti adı altında birleşerek hukuki varlığına son verilmesine karar
verilmiştir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca,
Mustafa BUMİN, Haşim KILIÇ, Samia AKBULUT, Yalçın ACARGÜN, Sacit ADALI, Fulya
KANTARCIOĞLU, Aysel PEKİNER, Ertuğrul ERSOY, Tülay TUĞCU, Ahmet AKYALÇIN ve
Mehmet ERTEN'in katılımıyla 22.10.2003 gününde yapılan ilk inceleme
toplantısında;
Anavatan Partisi'nin 2002 yılı kesinhesabının incelenmesi
sonucunda;
'Anavatan Partisi'nin, 2002
yılında edindiği değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul
kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve
şekillerini de belirten listelerin, 2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'nın 74.
maddesi uyarınca, Anayasa Mahkemesi'ne gönderilmesi için Anayasa Mahkemesi
İçtüzüğü'nün 16. maddesine göre Parti'ye 30 gün süre verilmesine, bu süre
içinde istenilen bilgi ve belgelerin gönderilmemesi halinde aynı Yasa'nın 111.
maddesine göre işlem yapılmak üzere durumun Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na
duyurulacağının Parti'ye bildirilmesine, gerekli tebligatın yapılması için
karar örneğinin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderilmesine,
oybirliğiyle' karar verilmiştir.
Söz konusu eksiklik Parti
tarafından gönderilen belgelerle giderildiğinden,
Tülay TUĞCU, Haşim KILIÇ, Sacit ADALI, Fulya
KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALÇIN, Mehmet ERTEN, Mustafa Yıldırım, A. Necmi ÖZLER,
Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve Osman Alifeyyaz PAKSÜT'ün katılımıyla 27.2.2007
gününde yapılan inceleme toplantısında;
Anavatan Partisi'nin 2002 yılı kesinhesabının incelenmesi
sonucunda;
'Dosyadaki eksiklik
giderildiğinden işin esasının incelenmesine, oybirliğiyle' karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2002 yılı kesinhesap
çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan
inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı
Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820
sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve
diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde
Anavatan Partisi'nin Genel Merkezi ile il örgütlerinin 2002 yılı gelirlerinin
26.528.296.595.171.- lira, borçlarının 1.370.560.089.090.- lira, giderlerinin
25.670.813.034.970.- lira, alacaklarının 164.418.908.752 .- lira, 2003 yılına
devreden nakit mevcudunun 2.063.624.740.539.- lira olduğu, gelir ve borç
rakamları toplamı ile gider, alacak ve nakit devir rakamları toplamının
birbirine denk olduğu görülmüştür.
A- Gelirlerin
İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
Parti Genel Merkezi gelirleri 21.344.149.896.763.- lira
olarak gösterilmiştir.
Bunun 86.220.787.650.- lirası bağış gelirleri,
307.087.950.000.- lirası aidat gelirleri, 2.701.909.481.040.- lirası parti mal
varlığı gelirleri, 17.203.964.700.000.- lirası devlet yardımı ve
1.044.966.978.073.- lirası ödenecek yasal kesintiler ve borçlardan
oluşmaktadır.
Genel Merkezin defter kayıtları ve gelir belgeleri
üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak
sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Gelirleri
Parti'nin il örgütleri gelirleri 6.554.706.787.498.- lira
olarak gösterilmiştir.
Bunun 1.605.263.167.879.- lirası bağış gelirleri,
137.576.051.002.- lirası aidat gelirleri, 35.079.647.363.- lirası parti mal
varlığı gelirleri, 60.050.000.000.- lirası balo, konser, eğlence vb. faaliyet
gelirleri, 3.866.740.000.000.- lirası genel merkez yardımı, 494.150.018.000.-
lirası ilden ilçeye ilçeden ile aktarılan, 30.254.792.237.- lirası geçen yılın
gelir fazlası ve 325.593.111.017.- lirası ödenecek yasal kesintiler ve
borçlardan oluşmaktadır.
İl örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümünde
yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri
Parti Genel Merkezi giderleri 19.441.335.418.513.- lira
olarak gösterilmiştir.
Bunun 583.222.286.457.- lirası personel giderleri,
20.571.980.000.- lirası yayın giderleri, 293.115.404.830.- lirası demirbaş eşya
giderleri, 139.748.749.769.- lirası seyahat giderleri, 25.043.857.533.- lirası
rozet, bayrak, flama vb. giderleri, 16.698.518.800.- lirası balo eğlence
giderleri, 10.221.380.984.224.- lirası seçim giderleri, 3.866.740.000.000.-
lirası il örgütlerine yapılan yardımlar, 4.100.163.687.544.- lirası genel
giderler, 10.231.040.604.- lirası geçen yılın gider fazlası ve
164.418.908.752.- lirası gelecek yıla devreden alacaklardan oluşmaktadır.
Parti Genel Merkezi'nin 2003 yılına devreden nakit
mevcudu 1.902.814.478.250.- liradır.
Genel Merkezin defter kayıtları ve gider belgeleri
üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilen konular dışında, giderlerin
2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
AÇIKLAMA
2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 70. maddesinin
üçüncü fıkrasına göre beş milyon liraya (2002 yılı için 18.175.300.- lira)
kadar olan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi
zorunlu olmadığından, bu miktarı geçen harcamaların geçerli bir kanıtlayıcı
belgeye dayanması gerekmektedir.
2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinin bir ve ikinci
fıkralarında; 'Siyasi partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz.
Bir siyasî partinin bütün giderleri, o siyasi parti
tüzelkişiliği adına yapılır' ve aynı
Yasa'nın 75. maddesinde, 'Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi
partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna
uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir
kaydedilmesine karar verir' ve 76. maddesinde de, 'Belgelendirilmesi
gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı,
Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir' hükümleri yer
almıştır.
Anavatan Partisi Genel Merkezi'nin 2002 yılı defter
kayıtları ve gider belgelerinin incelenmesi sonucunda tespit edilen bazı
konular 3.2.2011 tarih ve 15-1333 sayılı yazıyla Parti Genel Başkanlığı'na
sorulmuş, söz konusu yazıya parti tarafından 28.2.2011 tarih ve 1968-22 sayıyla
evrak girişi yapılan yazıyla cevap verilmiştir.
1- Kişiler adına
düzenlenmiş seyahat harcamalarının gider yazılması nedeni partiye sorulmuş;
parti yetkilileri bazı programların ve bu programa katılacak parti
görevlilerinin önceden belli olmaması nedeniyle giderlerin şahıslar tarafından
yapılıp daha sonra parti tarafından karşılanmasının zorunlu hale geldiğini,
parti faaliyeti olmayan seyahatlerin giderlerinin karşılanmasının söz konusu
olmadığını belirtmişler ve seyahat gideri ödenen kişilerden bazılarının partide
hangi görevde bulunduğunu sıralamışlardır.
Partinin gider yazdığı seyahat belgelerinin çoğunda ya
parti adına fatura kesilmiş ya da kişi adıyla beraber parti adına da belgede
yer verilmiştir. Aşağıda belirtilen seyahat belgeleri ise bunların dışında
kalanlar olup, gider belgeleri arasında bu kişilerin parti adına ve parti
faaliyeti için seyahat ettiklerini gösteren herhangi bir belge bulunmadığı gibi
cevap yazısı ekinde de herhangi bir belge ibraz edilmemiştir. Şahıslar
tarafından karşılanıp sonradan partiden alınan giderlere ilişkin belgelerin de
parti adına düzenlenmiş olması gerekmektedir.
Kişiler adına düzenlenen belgelerle yapılan ve aşağıda
ayrıntısı gösterilen toplam 1.651.400.000 lira.- (1.651,40 YTL.)
tutarındaki harcamanın parti tüzel kişiliği adına ve parti amaçlarına uygun
yapılmış bir harcama olarak kabul edilmemiştir.
Yevmiye tarih ve No
|
Yolcunun Adı Soyadı
|
Türü
|
Biletin tarih ve nosu
|
Tutarı
|
22.5.2002/976
|
Burcu Şumnu
|
Otobüs bileti
|
15.4.2002 - 224867
|
24.750.000
|
" "
|
' '
|
" "
|
15.4.2002 - 224868
|
24.750.000
|
" "
|
' '
|
" "
|
17.4.2002 - 224869
|
33.000.000
|
" "
|
' '
|
" "
|
17.4.2002 - 224870
|
33.000.000
|
7.8.2002/1375
|
Mehmet Ayhan
|
Uçak bileti
|
5.8.2002 - 2354479840237
|
111.000.000
|
14.8.2002/1391
|
' '
|
" "
|
9.8.2002 - 2354480076400
|
111.000.000
|
2.10.2002/1861
|
Tuncay Aysoy
|
" "
|
27.9.2002 - 2354480809451
|
107.000.000
|
" "
|
' '
|
Otobüs bileti
|
15.5.2002 - 163439
|
24.000.000
|
" "
|
' '
|
" "
|
19.6.2002 - 926694
|
22.500.000
|
" "
|
|
" "
|
21.6.2002 - 81682
|
16.800.000
|
14.10.2002/2097
|
Recep Erdem Arısoy
|
Uçak bileti
|
9.10.2002 - 2354480525873
|
135.000.000
|
" "
|
' '
|
" "
|
10.10.2002 - 2354481099513
|
128.000.000
|
12.11.2002/2644
|
Serkan Şimşek
|
" "
|
22.10.2002 - 2354481041629
|
376.000.000
|
" "
|
|
Otobüs bileti
|
30.10.2002 - 675209
|
25.600.000
|
27.12.2002/2944
|
Ahmet Salih Güleç
|
Uçak bileti
|
21.12.2002 - 2354481511806
|
252.000.000
|
31.12.2002/2969
|
Tuncay Aysoy
|
" "
|
14.10.2002 - 2354481038126
|
92.000.000
|
" "
|
' '
|
" "
|
1.11.2002 - 2354478406267
|
92.000.000
|
" "
|
|
Otobüs bileti
|
18.10.2002 - 124378
|
25.000.000
|
" "
|
|
" "
|
20.10.2002 - 425169
|
18.000.000
|
|
|
Toplam
|
|
1.651.400.000
|
2- Aşağıda
ayrıntısı gösterilen 8.950.454.076 lira tutarındaki telefon ve su gecikme
bedelleri ile trafik cezalarının gider yazılması nedeni partiye sorulmuş, parti
yetkilileri sadece trafik cezalarıyla ilgili olarak araç satışında vergi borcu
yoktur yazısı alabilmek amacıyla ve şoförlerden tahsil olanağı da
bulunmadığından cezaların ödendiği yönünde açıklamada bulunmuşlardır.
Parti görevlilerinin yükümlülüklerini zamanında
yapmamaları ve gerekli özeni göstermemeleri sonucu oluşan gecikme bedelleri ile
trafik cezalarından Parti tüzel kişiliğini sorumlu tutmak mümkün değildir. Bu
ödemelerin kişisel sorumluluk kapsamında değerlendirilmesi gerekir.
Bu nedenle, aşağıda ayrıntısı gösterilen toplam 8.950.454.076.-
lira (8.950,45 YTL.) tutarındaki telefon ve su gecikme bedelleri ile trafik
cezaları parti tüzel kişiliği adına ve parti amaçlarına uygun yapılmış bir
harcama olarak kabul edilmemiştir.
Yevmiye tarih ve no
|
Alındı-fatura / tarih ve no
|
Mahiyeti
|
Tutarı
|
27.2.2002/365
|
27.2.2002/B7-139
|
Trafik cezası
|
79.800.000
|
6.3.2002/423
|
6.3.2002/499246
|
Su gecikme cezası
|
5.083.160.000
|
20.3.2002/491
|
20.3.2002/4C-241
|
Trafik cezası
|
79.800.000
|
' '
|
20.3.2002/4C-242
|
' '
|
79.800.000
|
' '
|
20.3.2002/4C-243
|
' '
|
79.800.000
|
25.3.2002/521
|
25.3.2002/3C-178
|
' '
|
39.600.000
|
29.3.2002/565
|
29.3.2002/B7-320
|
' '
|
79.800.000
|
5.4.2002/607
|
5.4.2002/4C-229
|
' '
|
25.500.000
|
' '
|
5.4.2002/4C-230
|
' '
|
79.800.000
|
30.4.2002/786
|
30.4.2002/4B-110
|
' '
|
122.100.000
|
14.5.2002/912
|
14.5.2002/49994
|
Telefon gecikme bedeli
|
156.266.476
|
17.6.2002/1104
|
17.6.2002/20189
|
' '
|
1.603.200.000
|
20.6.2002/1115
|
20.6.2002/61635
|
' '
|
1.441.827.600
|
|
|
Toplam
|
8.950.454.076
|
3- Aşağıda
gösterilen 8.459.685.020.- lira tutarındaki harcamaların fatura aslı yerine
faksı, fotokopisi veya noter tasdikli suret fotokopisine dayanılarak gider
yazılması nedeni partiye sorulmuş, parti yetkilileri alınan faturaların bir
kısmının postada kaybolması veya yetkisiz kişilere teslim edildiğinden
muhasebeye intikal etmemesi nedeniyle bu tür faturaların suretlerinin noter
tasdikli hale getirilerek dosyalara konulma zorunluluğunun doğduğunu
bildirmişlerdir.
Bir parti adına düzenlenmiş belgenin o parti haricinde
başka bir kişi veya kuruluşça kullanılması mümkün değildir. Bu nedenle yasal
bir zorunluluk olmadıkça (motorlu araç alımlarında trafik tescilinde faturanın
aslının istenmesi gibi) parti adına düzenlenmiş faturaların asıllarının gider
belgesi olarak ibraz edilmesi gerekmektedir.
2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde beş milyon (2002 yılı
için 18.175.300.- lira) liraya kadar olan harcamaların makbuz veya fatura gibi
bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığı belirtildiğinden bu miktarı aşan
harcamaların makbuz veya fatura gibi geçerli bir kanıtlayıcı belgeye dayanması gerekmektedir.
Bu nedenle, gerekçesiz olarak fatura aslı bulunmaksızın gider kaydedilen ve
aşağıda ayrıntısı gösterilen 8.459.685.020.- liranın (8.459,68 YTL.)
Yasa'nın öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğu kabul edilmemiştir.
Yevmiye Tarih ve No
|
Fatura tarih - nosu ve
Kimden alındığı
|
Belgenin niteliği
|
Tutar
|
3.1.2002/9
|
28.7.2001/571790- Era Turizm,Rek.,Yay.Ltd.Şti.
|
Noter tasdikli suret fotokopisi
|
3.851.520.000
|
11.1.2002/82
|
20.2.2001/122124- Kablonet İletişim Sis. A.Ş.
|
Fatura faksı
|
12.500.000
|
' '
|
20.3.2001/258079- ' '
|
' '
|
12.500.000
|
' '
|
30.4.2001/739736- ' '
|
' '
|
12.500.000
|
' '
|
30.6.2001/751273- ' '
|
' '
|
25.000.000
|
' '
|
30.6.2001/752894- ' '
|
' '
|
25.000.000
|
' '
|
30.7.2001/343851- ' '
|
' '
|
25.000.000
|
' '
|
31.8.2001/348518- ' '
|
' '
|
25.000.000
|
' '
|
31.8.2001/348524- ' '
|
' '
|
25.000.000
|
' '
|
28.9.2001/668420- ' '
|
' '
|
25.000.000
|
' '
|
20.11.2001/118366- ' '
|
' '
|
25.000.000
|
' '
|
21.12.2001/124264- ' '
|
' '
|
25.000.000
|
11.3.2002/444
|
24.1.2002/3210- Yıldızbeyi Kebap
|
Fotokopi
|
192.500.000
|
21.8.2002/1456
|
24.6.2001/65267- Zorlu Grand Hotel A.Ş.
|
Noter tasdikli suret fotokopisi
|
339.665.020
|
5.11.2002/2601
|
26.10.2002/297993- PTT Genel Müd.
|
Fotokopi
|
298.500.000
|
24.12.2002/2921
|
21.10.2002/13117- Uşak Art Rek.Yay. A.Ş.
|
Noter tasdikli suret fotokopisi
|
3.540.000.000
|
|
|
Toplam
|
8.459.685.020
|
Yukarıdaki açıklamalara göre, Parti adına ve amaçlarına
uygun olarak yapılmayan toplam 19.061.539.096.- lira (19.061,53 YTL.)
gider karşılığı parti malvarlığının 2820 sayılı Yasa'nın 75. ve 76. maddeleri
uyarınca Hazineye gelir kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Giderleri
Parti il örgütlerinin giderleri 6.393.896.525.209.- lira
olarak gösterilmiştir.
Bunun 118.593.750.090.- lirası geçen yılın gider fazlası,
437.608.294.213.- lirası personel giderleri, 141.110.170.331.- lirası yayın
giderleri, 264.952.930.619.- lirası demirbaş eşya giderleri, 220.112.155.754.-
lirası seyahat giderleri, 2.669.915.163.352.- lirası seçim giderleri,
30.112.870.000.- lirası rozet, bayrak, flama vb. giderleri, 71.999.394.000.-
lirası balo eğlence giderleri, 1.945.341.778.850.- lirası genel giderler ve
494.150.018.000.- lirası ilden ilçeye ilçeden ile aktarılanlardan oluşmaktadır.
Parti il örgütlerinin 2003 yılına devreden nakit mevcudu
160.810.262.289.- liradır.
İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri
üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu
sonucuna varılmıştır.
C- Parti Malları
Anavatan Partisi'nin 2002 yılı defter ve belgeleri
üzerinde yapılan incelemede,
Parti'nin 2002 yılında 2820 sayılı Yasa'nın 74. maddesi
uyarınca değeri yüz milyon lirayı aşan 313.048.368.543 lira değerinde taşıt ve
demirbaş eşya niteliğinde taşınır mal ve 155.000.000.000.- lira değerinde daire
ve dükkan olarak taşınmaz mal ediniminin olduğu anlaşılmıştır.
Parti tarafından 2002 yılında edinilen, değerleri toplamı
313.048.368.543.- lira olan taşınır malların 203.095.437.924.- lirası Genel
Merkez, 109.952.930.619.- lirası ise il örgütleri tarafından edinilmiştir. Bu
mallar muhtelif büro malzemeleri (Toplantı masa ve sandalyeleri, bilgisayar,
yazıcı, tv, telefon, dolap, halı, kilim vb.) ve taşıt araçları olup, tamamı
satınalma suretiyle edinilmiştir.
Parti tarafından 2002 yılında edinilen, daire ve dükkan
alımlarından oluşan ve değerleri toplamı 155.000.000.000.- lira olan taşınmaz
malların tamamı il örgütleri tarafından satınalma suretiyle edinilmiştir.
Anavatan Partisi'nin 2002 yılı kesinhesabının ve
eklerinin incelenmesinde, Parti'nin 2002 yılında edindiği değeri yüz milyon
lirayı aşan taşınır mal ve taşınmaz mal edinimlerinin 2820 sayılı Yasa'ya uygun
olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
IV- SONUÇ
Anavatan Partisi'nin yeni adıyla Demokrat Parti'nin 2002
yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;
1- Parti'nin 2002 yılı kesinhesabında gösterilen
26.528.296.595.171.- lira (26.528.296,59 YTL.) geliri, 1.370.560.089.090.- lira
(1.370.560,08 YTL.) borçları, 25.670.813.034.970.- lira (25.670.813,03 YTL.)
gideri, 164.418.908.752.- lira (164.418,90 YTL.) alacakları ile
2.063.624.740.539.- lira (2.063.624,74 YTL.) nakit devrinin Hazine'ye gelir
kaydedilenler dışında kalan bölümünün eldeki bilgi ve belgelere göre doğru,
denk ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'na uygun olduğuna,
2- Kesinhesapta gösterilen giderlerden Parti amacına
uygun ve Parti tüzelkişiliği adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün
görülmeyen 19.061.539.096.- lira (19.061,53 YTL.) karşılığı Parti malvarlığının
2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 75. ve 76. maddeleri gereğince Hazine'ye
gelir kaydedilmesine,
4.5.2011 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Haşim KILIÇ
|
Başkanvekili
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Başkanvekili
Serruh KALELİ
|
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
|
Üye
Ahmet AKYALÇIN
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
Üye
Fettah OTO
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
Üye
Alparslan ALTAN
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
Üye
Hicabi DURSUN
|
Üye
Celal Mümtaz AKINCI
|
Üye
Erdal TERCAN
|