ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:2000/8 (Siyasî
Parti Malî Denetimi)
Karar Sayısı:2011/1
Karar Günü:4.5.2011
R.G.
Tarih-Sayı:28.06.2011-27978
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Anavatan Partisi'nin 1999 yılı kesinhesabının
incelenmesidir.
Anavatan Partisi'nin 31.10.2009
gününde yapmış olduğu 10. Olağan Büyük Kongresinde Parti Genel Kurulunca,
Demokrat Parti ile birleşmesi şartıyla parti tüzel kişiliğinin sona ermesine,
bu birleşme nedeniyle Parti'nin Türkiye Cumhuriyeti Kanunları gereğince edindiği
mal varlığını oluşturan taşınır-taşınmaz mallar, haklar, alacaklar ve borçlar
ile kamu ve özel hukuk kişileri, gerçek kişiler ve mahkemeler nezdinde, üyelik
formlarında ve bunlarla ilgili her tür evraktaki haklar, yetkiler ve
yükümlülüklerin bütün sonuçlarıyla birlikte Demokrat Parti'ye devrederek,
Demokrat Parti adı altında birleşerek hukuki varlığına son verilmesine karar
verilmiştir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca,
Mustafa BUMİN, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Fulya
KANTARCIOĞLU, Rüştü SÖNMEZ, Ertuğrul ERSOY, Tülay TUĞCU, Ahmet AKYALÇIN ve Enis
TUNGA'nın katılımıyla 30.10.2001 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında;
Anavatan Partisi'nin 1999 yılı kesinhesabının incelenmesi
sonucunda;
'Dosyadaki eksiklikler giderildiğinden işin esasının
incelenmesine oybirliğiyle' karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'nın 69 ve 70.
maddelerine göre siyasi partiler, gelir ve gider belgelerini, Anayasa
Mahkemesi'nin ilk inceleme kararının kendilerine bildirilmesinden itibaren beş
yıl saklamakla yükümlüdürler. Dosyanın incelenmesinden, kesinhesabın ilk
inceleme kararının partiye bildirilmesinden itibaren beş yıllık sürenin geçtiği
saptanmış, bu durumda esas incelemenin yapılıp yapılamayacağının ön mesele
olarak tartışılması gerekmiştir.
Parti, kesinhesabının dayanağını oluşturan gelir ve gider
belgeleri ile defter kayıtlarını ilk inceleme kararının Partiye
bildirilmesinden itibaren beş yıl geçtikten sonra Anayasa Mahkemesi'ne
göndermiş olup, Yasa'da Anayasa Mahkemesi'nin gönderilen siyasi parti
hesaplarını esastan incelemesine ilişkin bir süre öngörülmediğinden, ilk
inceleme kararının partiye bildirilmesinden itibaren beş yıllık süre geçmiş
olsa da kesinhesabın esas incelemesinin yapılmasına bir engel bulunmadığı
sonucuna varılmıştır. Osman Alifeyyaz PAKSÜT bu görüşe katılmamıştır.
Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1999 yılı
kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde
yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949
sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile
2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri
ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp
düşünüldü:
Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde
Anavatan Partisi'nin Genel Merkezi ile il örgütlerinin 1999 yılı gelirlerinin
9.427.769.841.764.- lira, borçlarının 380.030.586.916.- lira, giderlerinin 9.702.427.835.056.-
lira, alacaklarının 33.567.197.914.- lira, 2000 yılına devreden nakit
mevcudunun 71.805.395.710.- lira olduğu, gelir ve borç rakamları toplamı ile
gider, alacak ve nakit devir rakamları toplamının birbirine denk olduğu
görülmüştür.
A- Gelirlerin
İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
Parti Genel Merkezi gelirleri 7.113.209.048.850.- lira
olarak gösterilmiştir.
Bunun 12.850.000.000.- lirası bağış gelirleri,
229.560.000.000.- lirası aidat gelirleri, 1.248.960.194.776.- lirası parti mal
varlığı gelirleri, 5.113.152.000.000.- devlet yardımı, 315.116.076.448.- lirası
geçen yıldan devreden nakit ve 193.570.777.626.- lirası ödenecek yasal
kesintiler ve borçlardan oluşmaktadır.
Genel Merkezin defter kayıtları ve gelir belgeleri
üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak
sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Gelirleri
Parti'nin il örgütleri gelirleri 2.694.591.379.830.- lira
olarak gösterilmiştir.
Bunun 740.988.516.504.- lirası bağış gelirleri,
164.238.168.393.- lirası aidat gelirleri, 155.836.328.341.- lirası parti mal
varlığı gelirleri, 11.818.163.836.- lirası rozet, bayrak, yayın, makbuz, kimlik
kartı vb. satış gelirleri, 61.551.930.279.- lirası balo, konser, eğlence vb.
faaliyet gelirleri, 1.081.142.000.000.- lirası genel merkez yardımı,
272.593.979.721.- lirası ilden ilçeye ilçeden ile aktarılan, rozet, bayrak,
yayın, makbuz, kimlik kartı vb. satış gelirleri, 19.962.483.466.- lirası geçen
yıldan devreden nakit ve 186.459.809.290.- lirası ödenecek yasal kesintiler ve
borçlardan oluşmaktadır.
İl örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümünde
yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri
Parti Genel Merkezi giderleri 7.101.333.394.312.- lira
olarak gösterilmiştir.
Bunun 221.980.715.647.- lirası personel giderleri,
23.067.075.400.- lirası yayın giderleri, 449.406.707.140.-lirası taşınır ve
taşınmaz mal alım giderleri, 146.437.382.098.- lirası seyahat giderleri, 4.091.090.301.087.-
lirası seçim giderleri, 87.321.541.788.- lirası rozet, bayrak, flama vb.
giderleri, 1.081.142.000.000.- lirası il örgütlerine yapılan yardımlar,
996.722.277.500.- lirası genel giderler ve 4.165.393.652.- lirası 2000 yılına
devreden alacaklardan oluşmaktadır.
Parti Genel Merkezi'nin 2000 yılına devreden nakit
mevcudu 11.875.654.538.-liradır.
Genel Merkezin defter kayıtları ve gider belgeleri
üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak
gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Giderleri
Parti il örgütlerinin giderleri 2.634.661.638.658.- lira
olarak gösterilmiştir.
Bunun 25.908.505.618.- lirası 1998 yılından devreden
borçlar, 29.401.804.262.- lirası 2000 yılına devreden alacaklar,
212.547.870.843.- lirası personel giderleri, 62.628.356.753.- lirası yayın
giderleri, 75.432.901.963.- lirası taşınır ve taşınmaz mal alım giderleri,
70.286.463.700.- lirası seyahat giderleri, 1.036.463.268.427.- lirası seçim
giderleri, 18.351.187.184.- lirası rozet, bayrak, flama vb. giderleri,
34.119.377.193.- lirası balo, konser, eğlence vb. faaliyet giderleri,
796.927.922.994.- lirası genel giderler ve 272.593.979.721.- lirası ilden
ilçeye ilçeden ile aktarılanlardan oluşmaktadır.
Parti il örgütlerinin 2000 yılına devreden nakit mevcudu
59.929.741.172.- liradır.
İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri
üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu
sonucuna varılmıştır.
C- Parti Malları
Anavatan Partisi'nin 1999 yılı defter ve belgeleri
üzerinde yapılan incelemede,
Parti'nin 1999 yılında 2820 sayılı Yasa'nın 74. maddesi
uyarınca değeri yüz milyon lirayı aşan 495.047.804.228.-lira değerinde taşıt ve
demirbaş eşya niteliğinde taşınır mal ve 28.921.393.000.- lira değerinde arsa
olarak taşınmaz mal ediniminin olduğu anlaşılmıştır.
Parti tarafından 1999 yılında edinilen, değerleri toplamı
495.047.804.228 lira olan taşınır malların 448.993.218.265 lirası Genel Merkez,
46.054.585.963 lirası ise il örgütleri tarafından edinilmiştir. Bu mallar,
taşıt araçları ve muhtelif büro malzemeleri (Toplantı masa ve sandalyeleri,
bilgisayar, tv, telefon, dolap, halı, kilim vb.) olup, tamamı satınalma
suretiyle edinilmiştir.
Parti tarafından 1999 yılında edinilen ve değerleri
toplamı 28.921.393.000.- lira olan arsa niteliğindeki taşınmaz malların tamamı
il örgütleri tarafından satınalma suretiyle edinilmiştir.
Anavatan Partisi'nin 1999 yılı kesinhesabının ve
eklerinin incelenmesinde, Parti'nin 1999 yılında edindiği değeri yüz milyon lirayı
aşan taşınır mal ve taşınmaz mal edinimlerinin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak
sağlandığı sonucuna varılmıştır.
IV- SONUÇ
Anavatan Partisi'nin yeni adıyla Demokrat Parti'nin 1999
yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;
1- İlk inceleme kararının partiye bildirilmesinden
itibaren beş yıllık süre geçmesinin kesinhesabın esas incelemesinin yapılmasını
engellemeyeceğine, Osman Alifeyyaz PAKSÜT'ün karşıoyu ve OYÇOKLUĞUYLA,
2- Parti'nin 1999 yılı kesinhesabında gösterilen 9.427.769.841.764.-
lira (9.427.769,84 YTL.) geliri, 380.030.586.916.- lira (380.030,58 YTL.)
borçları, 9.702.427.835.056.- lira (9.702.427,83 YTL.) gideri, 33.567.197.914.-
lira (33.567,19 YTL.) alacakları ile 71.805.395.710.- lira (71.805,39 YTL.)
nakit devrinin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasî
Partiler Yasası'na uygun olduğuna OYBİRLİĞİYLE,
4.5.2011 gününde karar verildi.
Başkan
Haşim KILIÇ
|
Başkanvekili
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Başkanvekili
Serruh KALELİ
|
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
|
Üye
Ahmet AKYALÇIN
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
Üye
Fettah OTO
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
Üye
Alparslan ALTAN
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
Üye
Hicabi DURSUN
|
Üye
Celal Mümtaz AKINCI
|
Üye
Erdal TERCAN
|
|
|
|
|
KARŞIOY YAZISI
Anavatan Partisi'nin 1999 yılı kesinhesabının malî
denetimi 4.5.2011 tarihinde sonuçlandırılmıştır. Buna göre, denetimin
sonuçlandırılması, 1999 yılı hesaplarının Anayasa Mahkemesi'ne sunulmasından
itibaren 11 yıl sürmüştür. Bu sürenin büyük bir bölümünde dosya, Anayasa
Mahkemesi'nde herhangi bir mücbir sebep veya mazeret olmaksızın bekletilmiştir.
Yasalarda mali denetim için belli bir süre veya
zamanaşımı öngörülmüş olmamakla birlikte, siyasî partilerin gelir-gider
belgelerini Anayasa Mahkemesi'nin ilk inceleme kararının kendilerine
tebliğinden itibaren 5 yıl süreyle saklamak mecburiyetinde olmaları (S.P.K.
madde 69 ve 70), yasakoyucunun, mali denetimin yapılması için azami makul
süreyi 5 yıl olarak gördüğünü ortaya koymaktadır.
Anayasa'nın 2. maddesinde Türkiye Cumhuriyeti'nin bir
hukuk devleti olduğu belirtilmiş; 36. maddesinde adil yargılanma hakkı güvence
altına alınmıştır. Anayasa Mahkemesi'nin, kişilerin uzun ve belirsiz sürelerle
yaptırım tehdidi altında tutulmalarının hukuk devleti ilkesinin gereği olan
belirlilik ve hukuk güvenliği ile bağdaşmadığı yolunda verilmiş çeşitli
kararları; yargısal bir faaliyet olan siyasî parti malî denetiminin, adil
yargılama hakkının icabı olan 'makul süre' ölçütü dışında tutulamayacağı ve
hakkaniyet gerekleri gözetildiğinde, siyasî hayattan çekilmiş, tüzel kişiliği
sona ermiş bir partinin hesaplarının esas denetiminin 11 yıl sonra yapılmasının
Anayasa'nın 2. ve 36. maddeleriyle bağdaşmayacağı yolunda edindiğim vicdani
kanaat nedeniyle karara katılmıyorum. Dosyanın işlemden kaldırılması gerekir.
|
|
|
|
Başkanvekili
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|