ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2000/16 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2010/9

Karar Günü:3.3.2010

R.G. Tarih-Sayı:20.03.2010-27527

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Cumhuriyet Halk Partisi'nin 1999 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca, Mustafa BUMİN, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Fulya KANTARCIOĞLU, Ertuğrul ERSOY, Tülay TUĞCU, Ahmet AKYALÇIN, Enis TUNGA ve Mehmet ERTEN'in katılımıyla 17.9.2002 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında;

Cumhuriyet Halk Partisi'nin 1999 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

'Dosyadaki eksiklik giderildiğinden işin esasının incelenmesine oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1999 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Cumhuriyet Halk Partisi'nin Genel Merkezi ile il örgütlerinin 1999 yılı gelirlerinin 5.690.592.975.574.- lira, giderlerinin 5.253.099.319.823.- lira, 2000 yılına devreden nakit mevcudunun 437.493.655.751.- lira olduğu, gelir toplamı ile gider ve nakit devir rakamlarının toplamının birbirine denk olduğu görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi gelirleri 3.648.266.623.053.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun 7.067.323.719.- lirası 1998 yılından devreden alacaklar, 66.136.859.748.- lirası 2000 yılına devreden borçlar, 148.115.581.439.- lirası 1998 yılından devreden nakit mevcudu, 615.426.418.835 lirası aidat gelirleri, 119.296.514.- lirası bağış gelirleri, 2.232.000.000.- lirası defter-makbuz satış gelirleri, 2.457.861.000.- lirası balo, eğlence ve konser gelirleri, 7.000.000.000.- lirası mal varlığı gelirleri, 781.377.395.798.- lirası banka mevduat gelirleri, 2.007.456.393.000.- lirası hazine yardımı, 4.471.650.000.- lirası kira gelirleri ve 6.405.843.000.- lirası çeşitli gelirlerden oluşmaktadır.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerinin 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. maddelerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin il örgütleri gelirleri 2.042.326.352.521.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun 5.094.917.651.- lirası 1998 yılından devreden alacaklar, 137.847.019.877.- lirası 2000 yılına devreden borçlar, 36.855.149.055.- lirası 1998 yılından devreden nakit mevcudu, 476.294.687.678.- lirası aidat gelirleri, 720.588.167.412.- lirası bağış gelirleri, 15.706.497.055.- lirası defter-makbuz satış gelirleri, 189.984.103.309- lirası balo, eğlence ve konser gelirleri, 9.776.255.000.- lirası mal varlığı gelirleri, 38.315.415.484.- lirası banka mevduat gelirleri ve 411.864.140.000.- lirası genel merkez yardımlarından oluşmaktadır.

İl örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümünde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Kanun'a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi giderleri 3.280.735.276.668.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun 18.083.171.662.- lirası 1998 yılından devreden borçlar, 34.008.566.810.- lirası 2000 yılına devreden alacaklar, 434.224.981.906.- lirası personel giderleri, 316.214.833.076.- lirası yönetim giderleri, 63.950.076.890.- lirası kurultay, kongre giderleri, 1.919.515.479.727.- lirası seçim, tanıtım, propaganda giderleri, 68.618.268.880.- lirası demirbaş giderleri, 2.836.987.717.- lirası çeşitli giderler ve 423.282.910.000.- lirası yapılan yardımlardan oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezi'nin 2000 yılına devreden nakit mevcudu 367.531.346.385.- liradır.

Genel Merkezin 2000 yılı defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilen konular dışında, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

AÇIKLAMA

Muhasebe biliminin genel kabul görmüş temel kavramlarından biri 'Belgelendirme' kavramıdır. Vergi Usul Kanununun 229. maddesinde 'Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır' şeklinde tarif yapılmış ve 'Fatura Kullanma Mecburiyeti' başlıklı 232. maddesindeki hükmüne göre de, faturanın hangi hallerde ve kimler tarafından alınması ve verilmesinin gerektiği ifade edilmiştir. Bu bağlamda mal ve hizmet alımlarında bu işlemlerin fatura ile belgelendirilmesi zorunlu tutulmuş ve gerekli muhasebe kayıtlarının tutulmasında da faturanın tevsik edici belge olarak kullanılması gerektiği ifade edilmiştir.

Aynı Kanunun 'Makbuz Mecburiyeti' başlıklı 236. maddesinde, 'Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir.' denilmiş ve makbuzun muhteviyatı da 237. maddede belirtilmiştir.

Yine aynı Kanun'un 'Gider Pusulası' başlıklı 234. maddesinde ki, 'Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin vergiden muaf esnafa;

Yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir. Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev'i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur. Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.'

hükmünden fatura vermek mecburiyetinde olmayanlar için gider pusulası düzenleneceği anlaşılmaktadır.

2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'nın 70. maddesinin üçüncü fıkrasına göre beş milyon liraya kadar olan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığından, bu miktarı geçen harcamaların geçerli bir kanıtlayıcı belgeye dayanması gerekmektedir.

Alınan bir mal veya hizmetin tutarının gider kaydedilebilmesi için esas olan belge faturadır. Yasa'nın 70. maddesinde belirtilen 'makbuz' un tek başına bir ödemeye esas olabilmesi için mal ya da hizmetin fatura kesilmesinin mümkün olmadığı kişi ya da kurumlardan alınması gerekmektedir.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinin bir ve ikinci fıkralarında; 'Siyasi partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz.

Bir siyasî partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır' ve aynı Yasa'nın 75. maddesinde, 'Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir' ve 76. maddesinde de, 'Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir' hükümleri yer almıştır.

Cumhuriyet Halk Partisi Genel Merkezi'nin 1999 yılı defter kayıtları ve gider belgelerinin incelenmesi sonucunda tespit edilen bazı konular 21.10.2009 tarih ve 337-1304 sayılı yazıyla Parti Genel Başkanlığı'na sorulmuş, söz konusu yazıya parti tarafından 18.11.2009 tarih ve 5701 sayılı yazıyla cevap verilmiştir.

Parti yetkilileri, 1999 yılı kesinhesaplarının ilk inceleme kararının kendilerine 23.9.2002 tarihinde tebliğ edildiğini, Siyasi Partiler Yasası'nın 70. maddesi gereğince beş yıllık süre geçtiğinden hesapların inceleme konusu yapılamayacağını ve on yıl geçtikten sonra hesapla ilgili sağlıklı bilgi ve belgelere ulaşılmasının güç olduğunu belirtmişlerdir.

Yasa'nın 70. maddesinde gösterilen beş yıllık süre siyasi partilerin gider belgelerini saklamakla yükümlü oldukları süreyi göstermekte olup, Anayasa Mahkemesi'ne sunulmuş belgelerle ilgisi bulunmamaktadır. Anayasa Mahkemesi'nin elinde bulunan siyasi parti hesaplarını esastan incelemesine ilişkin yasada bir süre öngörülmemiştir.

1- Parti adına düzenlenmemiş ve kişiler adına düzenlenmiş seyahat harcamalarına (uçak, tren ve otobüs bilet bedelleri) ilişkin belgelerle yapılan ödemelerin gider yazılmasının nedeni partiye sorulmuş; parti yetkilileri uçak, otobüs ve tren bileti gibi belgelerin hiçbir zaman kurum adına düzenlenemediğini, önceden planlanan seyahatlerin anlaşmalı acenteler vasıtasıyla alınması durumunda parti adına fatura düzenlenebileceğini, söz konusu harcamaların tamamının parti adına ve parti faaliyetleri ile ilgili olarak yapıldığını ve harcama belgelerinin hepsinde parti yetkililerinin onayının olduğunu belirtmişlerdir.

Partinin gider yazdığı seyahat belgelerinin çoğunda ya parti adına fatura kesilmiş ya da kişi adıyla beraber parti adına da belgede yer verilmiştir. Aşağıda belirtilen seyahat belgeleri ise bunların dışında kalanlar olup, bu kişilerin parti adına ve parti faaliyeti için seyahat ettiklerini gösteren herhangi bir belge bulunmamaktadır.

Parti söz konusu harcamaların parti adına ve parti faaliyetleri ile ilgili olarak yapıldığını ve harcama belgelerinin hepsinde parti yetkililerinin onayının olduğunu söylemişlerse de, gider belgeleri arasında bunları gösteren bir belge bulunmadığı gibi cevap yazısı ekinde de herhangi bir belge ibraz edilmemiştir.

Parti adına düzenlenmeyen ve kişiler adına düzenlenen belgelerle yapılan ve aşağıda ayrıntısı gösterilen toplam 964.500.000.- lira tutarındaki harcama parti tüzel kişiliği adına ve parti amaçlarına uygun yapılmış bir harcama olarak kabul edilmemiştir.

2- Aşağıda ayrıntısı gösterilen 72.400.000 lira tutarındaki trafik cezalarının gider yazılmasının nedeni partiye sorulmuş, parti yetkilileri bu ödemelerin parti kasasından yapılan ve kaçınılmaz ödemeler olduğunu, ilgilisine ödeme yaptırılamadığı için gider kaydedildiğini bildirmişlerdir.

Parti görevlilerinin şahsi kusurları dolayısıyla tahakkuk eden trafik cezalarından Parti tüzel kişiliğini sorumlu tutmak mümkün değildir. Bu ödemelerin kişisel sorumluluk kapsamında değerlendirilmesi gerekir.

Bu nedenle, aşağıda ayrıntısı gösterilen toplam 72.400.000.- lira tutarındaki trafik cezaları parti tüzel kişiliği adına ve parti amaçlarına uygun yapılmış bir harcama olarak kabul edilmemiştir.

3- 28.7.1999 tarih ve 168 numaralı yevmiye fişi ile kasadan çıkış yapılarak gider yazılan Parti meclisi üyesi Meral Sağır'a ait 28.7.1999 tarih ve 2354100843685 numaralı 38.500.000.- lira bedelli Antalya-Ankara arası uçak biletinin, aslının aynısıdır şeklinde firma tasdikli fotokopisi kullanılarak 27.8.1999 tarih ve 200 numaralı yevmiye fişi ile kasadan çıkış yapılarak tekrar gider yazılması nedeni partiye sorulmuş, parti yetkilileri kasadan gerçek anlamda bir ödemenin söz konusu olmadığını ve sehven yanlış kayıt altına alındığını bildirmişlerdir.

Aynı uçak biletinin iki farklı yevmiye fişinde mükerrer olarak gider yazılması, gerçek harcama karşılığı olmaksızın ve belgeye dayanmaksızın ödeme yapılması anlamına gelmektedir.

Mükerrer olarak gider yazılan 38.500.000.- liranın Yasa'nın öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğu kabul edilmemiştir.

4- 10.2.1999 tarihli avans makbuzu ile dava harcı avansı olarak Av. Şahin Mengü'ye verilen 25.000.000 lira tutarındaki avansın muhasebe kaydı 10.2.1999 tarih ve 14 numaralı yevmiye fişinde kasadan ödenmiş gibi gösterilerek 250.000.000.- lira olarak yapılmıştır.

Söz konusu avansın mahsubunun yapıldığı 26.2.1999 tarih ve 23 numaralı yevmiye fişi ekinde yer alan yazıda, Av. Şahin Mengü 25.000.000 avans aldığını, belgelerini sunduğu 23.500.000.- lirayı (19.650.000 + 3.850.000) harcadığını ve 1.500.000.- lira avans artığı kaldığını bildirmiş ve hesabın bu yönde kapatılmasını istemiştir.

Avansın kapatılmasına ilişkin muhasebe kaydının yapıldığı 23 numaralı yevmiye fişinde, yapılan harcama 23.500.000 lira yerine 248.500.000 lira olarak gösterilmiş ve gider yazılmış, kalan 1.500.000 lira kasaya kaydedilerek 250.000.000 lira tutarındaki avans kapatılmış gibi gösterilmiştir.

Avans olarak verilen 25.000.000.- liranın 250.000.000.- lira verilmiş gibi kaydedilmesi ve harcama belgesi olmaksızın 225.000.000.- liranın gider kaydedilerek avansın kapatılması nedeni partiye sorulmuş, parti yetkilileri avans makbuzu ile yapılan ödemenin farklı görünmesinin kayıt hatası nedeniyle olduğunu ve gerçek manada fazla ödeme yapılmadığını belirtmişlerdir.

Avans makbuzu ile avukata verilen avans tutarı 25.000.000.- liradır. Avukat bu tutar üzerinden işlem yapmış ve gider belgeleri ile avansını kapatmıştır.

Söz konusu avans verme ve mahsup işlemi muhasebeleştirilirken 250.000.000.- lira üzerinden kayıt yapılmış ve herhangi bir gider belgesi olmadığı halde 225.000.000.- lira fazladan gider kaydedilmiştir.

Bu nedenle, herhangi bir gider belgesine dayanmaksızın gider olarak kaydedilen 225.000.000.- liranın Yasa'nın öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğu kabul edilmemiştir.

5- Parti tüzelkişiliği adına yapılmayan 181.970.469.- liralık harcamanın gider yazılması nedeni partiye sorulmuş, parti yetkilileri adı geçen kişilerin merkez yönetim kurulu üyeleri olduklarını, gider belgelerinin parti görevi nedeniyle düzenlendiğini ve yetkililerin onayıyla ödendiğini belirtmişler, ancak söz konusu giderlerin yapılmasına ilişkin görev durumunu gösteren herhangi bir belge ibraz etmemişlerdir.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde, siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasî partinin bütün giderlerinin o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

Buna göre, parti giderlerine ilişkin belgelerin parti tüzelkişiliği adına düzenlenmiş olması gerekmektedir.

Kişiler adına düzenlenen ve Parti tüzelkişiliği adına olmayan 181.970.469.- liralık harcamanın Yasa'nın öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğu kabul edilmemiştir.

6- 14.12.1999 tarih ve 354 numaralı yevmiye fişinde 109.250.000.- lira tutarındaki giderin, Sevda Çiçekçilik Necdet Tepe'ye ait 15.11.1999 tarih ve 62373 numaralı faturanın aslı yerine faks fotokopisine dayanılarak yapılması nedeni partiye sorulmuş; parti yetkilileri firma kapanmış olduğundan aslının temin edilemediğini ve ödemenin fatura faksına istinaden banka kanalıyla yapıldığını bildirmişlerdir.

Bir parti adına düzenlenmiş belgenin o parti haricinde başka bir kişi veya kuruluşça kullanılması mümkün değildir. Bu nedenle yasal bir zorunluluk olmadıkça (motorlu araç alımlarında trafik tescilinde faturanın aslının istenmesi gibi) parti adına düzenlenmiş faturaların asıllarının gider belgesi olarak ibraz edilmesi gerekmektedir.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde beş milyon liraya kadar olan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığı belirtildiğinden bu miktarı aşan harcamaların makbuz veya fatura gibi geçerli bir kanıtlayıcı belgeye dayanması gerekmektedir.

Bu nedenle, gerekçesiz olarak fatura fotokopisine dayanılarak gider kaydedilen 109.250.000.- liranın Yasa'nın öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğu kabul edilmemiştir.

7- Partide ücret karşılığı çalışmakta iken istifa etmek suretiyle partideki görevlerinden ayrılmış olan ve aşağıda isimleri belirtilen kişilere ihbar ve kıdem tazminatı ödenmesi nedeni partiye sorulmuş, parti yetkilileri söz konusu ödemelerin işverenin tasarrufunda yapıldığını, iş hukukunda bunu yasaklayan bir hükmün bulunmadığını, her işverenin istihdam ettiği personele işten kendi isteğiyle olsun olmasın ayrılınca ihbar, kıdem tazminatı ya da başka isimler altında ödeme yapmakta serbest olduğunu, kendi isteğiyle işten ayrılan personelin ihbar ve kıdem tazminatı talep etme hakkının olmadığını, ancak işverenin geçmişteki performansını dikkate alarak ve mağduriyetini gidermek amacıyla ihbar ve kıdem tazminatı ödemesini engelleyen yasal bir düzenlemenin bulunmadığını ve partiden ayrılan personele banka aracılığıyla yapılan ödemenin gider yazılmasında Siyasi Partiler Yasası'nın 70. maddesine aykırılık bulunmadığını bildirmişlerdir.

1475 sayılı İş Kanunu'nun 13. maddesinde, süresi belirli olmayan sürekli hizmet akitlerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekeceği, iş akitlerinin çalışma sürelerine göre belirlenen süreler (maksimum sekiz hafta) geçtikten sonra feshedilmiş sayılacağı, bildirme şartına uymayan tarafın bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorunda olduğu, işverenin bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebileceği hüküm altına alınmıştır.

Bu düzenlemeye göre ihbar tazminatı, işveren veya işçinin haber vermeden iş akdini feshetmesi durumunda karşı tarafa ödeyeceği tazminattır. Fesihten söz edebilmek için sözleşmenin sona erdirilmesine yönelik bir irade beyanı olmalıdır. Partiye verilen dilekçelerde bu kişilerin istifa etmek suretiyle kendi istekleri ile işten ayrıldıkları, dolayısıyla feshi işçilerin yaptığı anlaşılmaktadır. İş akdini parti feshetmediğine ve işçi istifa ederek ayrıldığına göre bu işçilere ihbar tazminatı ödenmesi İş Kanuna aykırıdır.

İş Kanunu'nun 14. maddesinde ise kıdem tazminatının ödenmesini gerektiren haller sayılmış olup, istifa etmek suretiyle olan ayrılmalar bunlar arasında sayılmamıştır. Nitekim yerleşik Yargıtay içtihadına göre, istifa ederek işinden ayrılan kişilere kıdem tazminatı ödenemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Partinin de, sunduğu 18.11.2009 tarih ve 5701 sayılı yazısındaki kendi isteğiyle işten ayrılan personelin ihbar ve kıdem tazminatı talep etme hakkı olmadığı ifadesiyle, kendi isteğiyle işinden ayrılan personele tazminat ödenmesinin yasal olmadığını kabul ettiği anlaşılmaktadır.

Hazine Yardımı alan bir partinin, kendi isteğiyle işinden ayrılan kişiye çalıştığı dönemdeki performans ve tutumu dikkate alınıp mağduriyetini gidermek amacıyla yasal olarak ödemekle yükümlü olmadığı tazminatı ödemesinin parti adına ve amacına uygun bir harcama olmadığı düşünülmektedir.

Buna göre, Parti tarafından yasal olarak ödenmesi gerekmediği halde gider kaydedilip ödenen 6.467.608.476.- lira Parti tüzelkişiliği adına ve amacına uygun yapılmış bir harcama olarak kabul edilmemiştir.

8- 5.11.1999 tarih ve 277 numaralı yevmiye fişi ile Şule Bucak ve Tarhan Erdem'in İngiltere seyahat giderlerinin ödenmesinde, 27.9.1999 tarihli Hinton Firsh. adı altında 300 İngiliz Sterlini harcamanın sadece rezervasyon yazısı faksına dayanılarak ve başka bir belgesi olmaksızın masraf çizelgesine dahil edildiği ve bedelinin gider yazıldığı görülmüştür.

Bu gidere ilişkin olarak, söz konusu seyahate dair düzenlenen masraf çizelgesinin ekinde The Labour Party tarafından partiye yazılmış rezervasyon yapıldığına ilişkin yazının faksı mevcut olup, bu giderin yapıldığını gösteren fatura veya fatura yerine geçen bir belge bulunmamaktadır.

Fatura veya fatura yerine geçen bir belgeye dayanmaksızın 300 İngiliz Sterlini yurtdışı harcamanın (300 x 722.072 = 216.621.600.- lira ) gider yazılması nedeni partiye sorulmuş; parti yetkilileri gerek Siyasi Partiler Kanunu gerekse Vergi Usul Kanunu açısından esas olanın olayların gerçek mahiyeti olduğunu, doğruluk ve kanuna uygunluk incelemeleri çerçevesinde yapılan harcamaların doğruluğu, gerçekliği ve kanuna uygunluğu konularında aksine bir kanıt ortaya konulmadığı sürece belgelerin şekil açısından değerlendirilerek harcamaların kabul edilmemesinin mümkün olmadığını, ödeme miktarlarına bakıldığında bunun kötüye kullanımı akla getirmeyecek, yani parti kaynaklarının parti amacı dışında harcandığı izlenimi vermeyecek boyutlarda olduğunun görüleceğini bildirmişlerdir.

Partinin yapmış olduğu açıklamanın sorulan konuyla ilgisi bulunmamaktadır. Rezervasyon yapıldığına ilişkin yazının faksı, harcamanın yapıldığı ve mal veya hizmetin alındığını gösteren bir belge ile tamamlanmadan tek başına geçerli bir kanıtlayıcı gider belgesi olarak kabul edilemez.

Bir harcamanın gider yazılabilmesi için, fatura veya serbest meslek makbuzu veya bunları düzenlemekle yükümlü olmayanların usulüne uygun şekilde düzenlemiş oldukları gider pusulalarına dayanması gerekmektedir.

Fatura veya serbest meslek makbuzu veya gider pusulası ile belgelendirilmesi gerektiği halde tek başına geçerli bir kanıtlayıcı belge niteliği taşımayan rezervasyon yazısı faksına dayanarak gider yazılan 216.621.600.- liranın Yasa'nın öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğu kabul edilmemiştir.

Yukarıdaki açıklamalara göre, Parti adına ve amaçlarına uygun olarak yapılmayan toplam 8.275.850.545.- lira gider karşılığı parti malvarlığının 2820 sayılı Yasa'nın 75. ve 76. maddeleri uyarınca Hazine'ye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti il örgütlerinin giderleri 1.972.364.043.155.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun 72.919.142.307.- lirası 1998 yılından devreden borçlar, 9.935.065.441.- lirası 2000 yılına devreden alacaklar, 219.741.896.891.- lirası personel giderleri, 620.199.771.799.- lirası yönetim giderleri, 23.634.068.900.- lirası kurultay, kongre giderleri, 501.096.280.802.- lirası seçim, tanıtım, propaganda giderleri, 108.300.759.015.- lirası demirbaş giderleri ve 416.537.058.000.- lirası yapılan yardımlardan oluşmaktadır.

İl örgütlerinin 2000 yılına devreden nakit mevcudu 69.962.309.366.- liradır.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun'a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

C- Parti Malları

Cumhuriyet Halk Partisi'nin 1999 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede,

Parti'nin 1999 yılında 2820 sayılı Yasa'nın 74. maddesi uyarınca değeri yüz milyon lirayı aşan 120.894.754.952.- lira değerinde taşıt ve demirbaş eşya niteliğinde taşınır mal, 37.856.670.000.- lira değerinde taşınmaz mal ediniminin olduğu anlaşılmıştır.

Parti tarafından 1999 yılında edinilen, değerleri toplamı 120.894.754.952.- lira olan taşınır malların 67.236.924.513.- lirası Genel Merkez, 53.657.830.439 lirası ise il örgütleri tarafından edinilmiştir. Bu mallar, taşıt araçları ve muhtelif büro malzemeleri (Toplantı masa ve sandalyeleri, bilgisayar, tv, dolap, halı, kilim vb.) olup, 5.055.000.000.- lirası bağış, 115.839.754.952.- lirası ise satınalma suretiyle edinilmiştir.

Parti tarafından 1999 yılında edinilen, değerleri toplamı 37.856.670.000.- lira olan çeşitli daire ve dükkanlardan oluşan taşınmaz malların tamamı il örgütleri tarafından satınalma suretiyle edinilmiştir.

Cumhuriyet Halk Partisi'nin 1999 yılı kesinhesabının ve eklerinin incelenmesinde, Parti'nin 1999 yılında edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Cumhuriyet Halk Partisi'nin 1999 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Kesinhesapta gösterilen giderlerden Parti amacına uygun ve Parti tüzelkişiliği adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen 8.275.850.545.- lira (8.275,85 YTL.) karşılığı Parti malvarlığının 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 75. ve 76. maddeleri gereğince Hazine'ye gelir kaydedilmesine,

2- Parti'nin 1999 yılı kesinhesabında gösterilen 5.690.592.975.574.- lira (5.690.592,97.- YTL.) geliri, 5.253.099.319.823.- lira (5.253.099,31 YTL.) gideri ile 437.493.655.751.- lira (437.493,65 YTL.) nakit devrinin Hazine'ye irat kaydedilenler dışında kalan bölümünün eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'na uygun olduğuna,

3.3.2010 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.