Siyasi Parti Kapatma, İhtar , Mali Denetim ve Değişik İşler Kullanıcı Kılavuzu

(AYM, E.2002/16, (Siyasi Parti Mali Denetimi) K.2010/66, 22/12/2010, § …)
   
Kararlar Bilgi Bankasında yayınlanan karar metni
editöryal düzeltmelere tabi tutulmuş olabilir.

ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

 

Esas Sayısı:2002/16 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2010/66

Karar Günü:22.12.2010

R.G. Tarih-Sayı:31.12.2010-27802

 

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Demokratik Sol Parti'nin 2001 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca, Mustafa BUMİN, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Fulya KANTARCIOĞLU, Ertuğrul ERSOY, Tülay TUĞCU, Ahmet AKYALÇIN, Enis TUNGA ve Mehmet ERTEN'nin katılımıyla 17.12.2002 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında;

'Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine OYBİRLİĞİYLE' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2001 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Demokratik Sol Parti 2001 yılı gelirleri toplamının gelirleri toplamının 30.976.544.230.975.- lira, devreden borçların 272.507.489.800.- lira, giderleri toplamının 6.293.728.846.085.- lira, 24.955.322.874.690.- liranın nakit mevcudu olarak 2002 yılına devrettiği anlaşılmıştır.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin 2001 yılı gelirleri 28.331.112.675.989.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun 800.000.000.- lirası genel seçim adaylık aidatı, 17.311.466.400.- lirası parti yayınlarının satış geliri, 5.509.152.910.000.- lirası Devlet yardımı, 12.449.559.506.351.- lirası faizler, 10.352.382.313.674.- lirası 2000 yılından devreden nakit mevcudundan, 1.906.479.564.- lirası sair gelirlerden oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezi'nin 2001 yılı defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti il örgütlerinin 2001 yılı gelirleri 2.645.431.554.986.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun 109.295.026.338.- lirası parti üyelerinden alınan aidat, 2.500.000.000.- lirası yerel seçim adaylık aidatı, 11.055.574.063.- lirası parti bayrağı, flaması, rozet vs. satışından sağlanan gelir, 164.615.945.603.- lirası partice tertiplenen dayanışma gecesi ve konser faaliyetlerinden sağlanan gelir, 421.362.888.024.- lirası bağış, 211.722.432.523.- lirası 2000 yılından devreden nakit, 1.643.787.667.348.- lirası genel merkezden alınan yardım, 81.092.021.087.- lirası faiz ve sair gelirlerden oluşmaktadır.

İl örgütlerinin 2001 yılı kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 2001 yılı giderleri 3.612.935.706.430.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun 207.936.544.134.- lirası personel giderleri, 309.187.599.786.- lirası yönetim giderleri, 1.643.787.667.348.- lirası yardımlar, 863.033.905.672.- lirası demirbaş alımı, 582.689.989.490.- lirası seçim propaganda ve tanıtım giderleri, 6.300.000.000.- lirası 2000 yılından devreden borçlardan oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezi'nin 2002 yılına devreden kasa ve banka mevcudu 24.740.614.402.379.- liradır.

Demokratik Sol Parti Genel Merkezi'nin 2001 yılı defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

Muhasebe biliminin genel kabul görmüş temel kavramlarından biri 'Belgelendirme' kavramıdır. Vergi Usul Kanunu'nun 229. maddesinde 'Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır' şeklinde tarif yapılmış ve 'Fatura Kullanma Mecburiyeti' başlıklı 232. maddesindeki hükmüne göre de, faturanın hangi hallerde ve kimler tarafından alınması ve verilmesinin gerektiği ifade edilmiştir. Bu bağlamda mal ve hizmet alımlarında bu işlemlerin fatura ile belgelendirilmesi zorunlu tutulmuş ve gerekli muhasebe kayıtlarının tutulmasında da faturanın tevsik edici belge olarak kullanılması gerektiği ifade edilmiştir.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinin üçüncü fıkrasına göre beş bin liraya kadar olan (2001 yılı için 11.863.800.- lira) harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığından, bu miktarı geçen harcamaların geçerli ve kanıtlayıcı bir belgeye dayanması gerekmektedir.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 70. maddesinde,

'Bir siyasî partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır' ve aynı Kanun'un 75. maddesinde, 'Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir' ve 76 ncı maddesinde de, 'Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir' hükümleri yer almıştır.

1- Aşağıdaki tabloda belirtilen otobüs ve uçak biletlerinin kişiler adına veya isimsiz olarak düzenlendiği, bu giderlerinde parti bütçesinden ödendiği görülmüştür.

Parti sorumluları 'Söz konusu kişiler adına alınmış olan uçak, otobüs bileti ve konaklama bedeli faturaları Parti adına yapılmış harcamalardır. Fakat elde olmayan sebepler ile belgeler kişiler adına düzenlenmiştir. Otobüs veya uçak ile seyahat ederken veya otelde konaklar iken söz konusu uçak, otobüs ve otel firmaları; bu konudaki yasal bilgi eksikliğinden belgeleri, seyahati yapan veya konaklayan kişi adına düzenlemiştir. Genel Merkez tarafından alınan uçak, otobüs bileti veya otel rezervasyonlarında belgeler Genel Merkez adına düzenlenmiştir. Belgeyi alan kişiler de zaten parti yetkilisi olduklarını düşündüklerinden ve parti faaliyeti için orada bulunduklarından parti işi ile ilgili bir gider olduğu için belgeyi kabul etmişlerdir. Söz konusu firmalar belgeyi kişi adına düzenlerken Parti adına düzenlenmesi istendiğinde kişilerden imza sirküsü, yetki belgesi vs. istenmektedir. Bunun da imkan dahilinde olmadığı ortadadır. Söz konusu kişiler Parti adına herhangi bir etkinliğe ya da toplantıya katılacakları zaman bulundukları bölgeden Parti Genel Merkezine gelmekte dolayısıyla belgeler kendi adlarına düzenlenmektedir. 2007 yılı Kesin hesap incelemesinde de söz konusu işlemler mahkemenizce uygun görülmüştür.

Yapılan seyahatler parti adına yapılmış olup parti ile ilgili toplantılara ve etkinliklere katılmak amacıyla parti yöneticileri ve parti görevlileri adına belgeler düzenlenmiştir.'

şeklinde beyanda bulunmuşlardır.

Kimi otobüs ve tren biletlerinde isim olmamakla birlikte kimi otobüs biletlerinde isim bulunmaktadır. Seyahat giderlerine ilişkin yapılan görevlendirme olurları sunulmamış, genel ifadeler kullanılarak cevap verilmiştir. Seyahat harcamalarının parti adına yapıldığına ilişkin bilgi ve belge bulunmadığından dolayı parti adına yapılmayan seyahat (otobüs, tren ve uçak biletlerinin) giderleri parti amaçlarına uygun ve parti tüzel kişiliği adına yapılmış bir harcama olarak kabul edilmemiştir.

Seyahat Giderlerine Ait Tablo

Yevmiye tarih ve No

Yolcunun Adı Soyadı

Türü

Tutarı

10.1.2001/4

Ahmet Erten

Uçak bileti

29000000

" "

2 adet tren bileti

36000000

" "

2 adet otobüs bileti

13000000

20.1.2001/11

11 adet otobüs bileti

37250000

" "

Faruk Alkaya

Uçak bileti

13000000

31.1.2001/23

Tren bileti

22000000

" "

Otobüs bileti

10000000

31.1.2001/31

4 adet otobüs bileti

15250000

10.2.2001/38

Hayri Diri

Uçak bileti

54500000

" "

" "

" "

40500000

" "

" "

" "

40500000

" "

" "

" "

40500000

" "

Faruk Alkaya

" "

78500000

" "

" "

" "

78500000

" "

" "

" "

54500000

10.2.2001/39

2 adet otobüs bileti

10000000

20.2.2001/55

Faruk Alkaya

Uçak bileti

28500000

" "

Kazım Can

" "

54500000

" "

Aydın Ay

" "

54500000

" "

Kazım Can

" "

54500000

" "

Aydın Ay

" "

54500000

20.2.2001/66

Ahmet Erten

" "

136000000

" "

Otobüs bileti

4500000

10.3.2001/81

Harun Kaya

Uçak bileti

82500000

" "

Aydın Ay

" "

82500000

" "

" "

" "

82500000

" "

Harun Kaya

" "

82500000

" "

Otobüs bileti

8000000

10.3.2001/92

" "

7000000

20.3.2001/94

Ramazan Gürsoy

Uçak bileti

31000000

" "

Faruk Alkaya

" "

31000000

31.3.2001/118

4 adet otobüs bileti

30000000

10.4.2001/131

Faruk Alkaya

Uçak bileti

150000000

" "

Ramazan Gürsoy

Uçak bileti

150000000

" "

Otobüs bileti

1400000

20.4.2001/148

Faruk Alkaya

" "

10000000

30.4.2001/160

Faruk Alkaya

Uçak bileti

61500000

30.4.2001/166

Ramazan Gürsoy

" "

145000000

10.5.2001/177

Mesut Türkoğlu

" "

80500000

10.5.2001/178

Mesut Türkoğlu

% 30 ceza tutarı

44000000

" "

Faruk Alkaya

Otobüs bileti

20000000

" "

Aydın Alp

" "

30000000

20.5.2001/189

3 adet otobüs bileti

49000000

" "

Recep Sırrı ..Deviren

Uçak bileti

109500000

" "

" "

" "

109500000

31.5.2001/206

Otobüs bileti

12000000

20.7.2001/258

" "

35400000

" "

" "

5 adet tren bileti

87500000

31.7.2001/264

Faldı Ağaoğlu

Uçak bileti

153000000

" "

Mustafa ilimen

" "

121000000

" "

Zeki Eker

" "

121000000

" "

Halil Dikmen

" "

121000000

" "

Cahit Savaş Yazıcı

" "

121000000

" "

Numan Gültekin

" "

121000000

" "

Evliya Parlak

" "

121000000

" "

Ayşe Gürocak

" "

121000000

" "

Yekta Açıkgöz

Otobüs bileti

10000000

" "

Hasan Erçelebi

Uçak bileti

121000000

" "

Hüseyin Mert

" "

121000000

" "

Mehmet Kocabatmaz

" "

121000000

" "

Ziya Aktaş

" "

121000000

" "

Osman Kılıç

" "

71500000

" "

2 adet otobüs bileti

17350000

" "

Masum Türker

Uçak bileti

153000000

20.8.2001/276

M.Cahit Bayram

2 adet otobüs bileti

45000000

31.8.2001/287

Hayri Diri

Uçak bileti

150000000

" "

İbrahim Kürküoğlu

" "

56500000

" "

Erdal Çerkezoğlu

" "

113000000

10.9.2001/301

Hayrettin Diri

" "

75500000

" "

Hayri Diri

" "

150000000

20.9.2001/309

Otobüs bileti

14000000

10.11.2001/347

Tren bileti

62000000

" "

" "

62000000

10.12.2001/366

Zeynel Ekinci

Uçak bileti

64500000

20.12.2001/371

Ahmet Erten

" "

113500000

" "

Mesut Türkoğlu

" "

113500000

" "

Zeynel Ekinci

" "

95500000

Toplam: 5.343.150.000.-TL

2- Parti'nin 2001 yılında gönderdiği tebrik, mektup ve benzeri gönderilerde, gönderinin ve paranın PTT görevlilerince alındığına dair herhangi bir belge olmadan sadece partide görevli kişilerin düzenlediği tutanak eklenmiştir.

Parti sorumluları, 'Özellikle Partimizin iktidarda olduğu 2000 ve 2001 yıllarında Türkiye genelindeki yaklaşık 40.000 muhtar dahil bir çok kişi ve kuruma posta gönderileri yapılmıştır. İlgili kişi ve kuruluşlara çıkan kanun, tebliğ ve yönetmeliklerle ilgili uygulama genelgeleri gönderilerek kamuoyunun aydınlatılması amaçlanmıştır. Fakat söz konusu dönemlerde PTT kurumundan herhangi bir belge ve evrak alınamamıştır. PTT bir kamu kurumudur ve herhangi bir belge düzenlememiştir. Bu defa parti olarak söz konusu ayda gönderilen tüm posta giderleri bir defada muhasebeleştirilmiştir. Bir Kamu Kurumunun düzenleyemediği belgeden ötürü fiili olarak yüzbinlerce posta gönderimizin usulsüz bir işlem gibi anılması da somut gerçeklikten uzaktır. İlgili dönem fiili olarak incelendiği takdirde söz konusu posta gönderilerinin Partimiz tarafından yapıldığı tespit edilebilecektir. Aksi takdirde bir uygulama; söz konusu dönemlerde Partinin hiçbir posta gönderisi yapmadığı, hayali bir işlem tesis ettiği sonucunu doğuracaktır ki bu durum Partimizin kamuoyu nezdinde haksız yere rencide olmasına neden olacaktır.

İlgili dönemlerde PTT tarafından posta gönderilerine ilişkin belge alınamamıştır. Her ay sonunda o ayda gönderilen posta gönderileri tek seferde muhasebeleştirilmiştir. Fiili olarak posta gönderileri gönderilmiş ve harcama fiili olarak yapılmıştır.'

şeklinde cevap vermişlerdir.

Parti'nin 2001 yılında gönderdiği tebrik, mektup ve benzeri gönderileri için sadece partide görevli kişilerin düzenlediği tutanak eklenmiştir. Gönderilerin postanece alındığına dair bir belge olmadığı gibi alınan para miktarını belirten belge de bulunmamaktadır. Bu tür gönderiler için Posta İşletmesi Genel Müdürlüğüne ait postanelerde kayıtsız (adi) posta gönderisi teslim belgesi düzenlenmektedir. Aşağıdaki tabloda belirtilenlerin hiçbirisinde kayıtsız (adi) posta gönderisi teslim belgesi düzenlenmemiştir. Kayıtsız (adi) posta gönderisi teslim belgesi düzenlenmeden veya gönderilerin ve paranın alındığına dair herhangi bir belge olmadan sadece parti görevlilerinin imzasına dayanılarak gider yapılması ve bunun parti gideri olarak kabul edilmesi mümkün görülmemiştir.

Posta Giderlerine Ait Tablo

 

Yevmiye Tarih ve No

Açıklama

Tutar

30.4.2001/164

1.2.2001-30.4.2000 tarihleri arası muhtelif posta gideri

10.141.183.158

31.12.2001/382

1.5.2001-31.12.2001 tarihleri arası muhtelif posta gideri

12.738.482.501

Toplam 22.879.665.659.-

3- Aşağıdaki tabloda belirtilen Parti adına yapılmayan konaklama ve yemek bedellerinin parti bütçesinden karşılanmıştır.

Parti sorumluları, 'Yapılan seyahatler parti adına yapılmış olup parti ile ilgili toplantılara ve etkinliklere katılmak amacıyla parti yöneticileri ve parti görevlileri adına belgeler düzenlenmiştir.' şeklinde cevap vermişlerdir.

Konaklama ve yemek harcamalarının parti adına yapıldığına ilişkin bilgi ve belge bulunmadığından dolayı parti adına yapılmayan bu giderler parti amaçlarına uygun ve parti tüzel kişiliği adına yapılmış bir harcama olarak kabul edilmemiştir.

Yevmiye tarih ve no

Gider yapılan kişi

Açıklama

Tutar

31.7.2001/264

Cahit Savaş Yazıcı

Konaklama bedeli

25517500

' '

' '

Yemek bedeli

151500000

' '

Numan Gültekin

Konaklama ve yemek bedeli

25517500

' '

Evliya Parlak

Konaklama ve yemek bedeli

25517500

' '

Aydın Tünen

Konaklama bedeli

384500000

' '

Fikret Tecer

Akaryakıt

50000000

' '

Orhan Ocak

Akaryakıt

150500000

' '

Orhan Ocak

Konaklama ve yemek bedeli

18500000

' '

Yekta Açıkgöz

Konaklama ve yemek bedeli

18500000

' '

Necdet Saruhan

Konaklama ve yemek bedeli

18500000

' '

Orhan Ocak

Konaklama bedeli

45000000

' '

H.Erçelebi'.

Akaryakıt

85000000

' '

Hasan Erçelebi

Konaklama ve yemek bedeli

26800000

' '

Hüseyin Mert

Konaklama ve yemek bedeli

26800000

' '

Mehmet Kocabatmaz

Konaklama ve yemek bedeli

26800000

' '

Ziya Aktaş

Konaklama ve yemek bedeli

26800000

' '

Akif Serin

Konaklama bedeli

20000000

' '

Masum Türker

Konaklama bedeli

20000000

' '

Ali Günay

Konaklama bedeli

20000000

10.9.2001/301

Hayri Diri

Konaklama ve yemek bedeli

79046350

Toplam: 1.244.798.850.-TL

4- Aşağıda gösterilen 676.122.000.- TL tutarındaki gider fatura aslı olmaksızın yapılmıştır.

Parti sorumluları, 'İlgili dönemlerde evrak yoğunluğundan ötürü bazı evrak asılları postada veya kargoda kaybolmaktadır. Ve ilgili firmalardan aslı gibidir onaylı belge suretleri alınmaktadır. Harcama parti adına yapıldığından ötürü ilgili firmalara söz konusu bedeller ödenmiştir. Parti olarak söz konusu mal veya hizmetin ilgili firmadan alındığını bilmekteyiz. Ve söz konusu harcamalar ise ilgili firmalar tarafından kendi kayıtlarında gelir olarak gözükmektedir. Fatura aslı kaybolduğunda ilgili firmaya ödeme yapabilmek için firmadan tekrar fatura kesmesi istenilmesi durumunda şüphesiz ki ilgili firma aleyhine bir durum oluşmaktadır. Çünkü Vergi Kanununa göre bu defa ilgili firma olmayan bir işleme 2. kez mükerrer olarak fatura kesmek zorunda kalacaktır. Buda yasal olarak mümkün değildir. Belge aslının kaybolması doğal bir süreçtir. Aslolan işlemin gerçek mahiyetidir. Yani söz konusu harcamanın fiilen partimiz tarafından yapıldığının bilindiğidir.

Mal ve hizmet alımında fiili durum mal ve hizmetin alan lehine el değiştirmesidir. Mal ve hizmeti satan firma tarafından işlem gelir işlemi, alan firma tarafından gider işlemidir. Örneğin 100.000 TL bedelinde bir araç alınması durumunda fatura aslının kaybedilmesi halinde söz konusu bedel hazineye irat kaydedilmek istenmektedir. Fakat fiziki olarak araç partinin demirbaşı olarak kayıtlarda yer almaktadır. Ve amaca uygun bir giderdir. Fatura aslının kaybolması halinde tekrar aynı bedelin hazineye irat kaydedilerek Partilerin cezalandırılması uygulamasının hukuka uygun olmadığını belirtmek isteriz. Kaldı ki Siyasi Partilerin mali işlemlerini düzenleyen Siyasi Partiler Kanununda fatura aslı olmadan gider işlemi yapılamayacağına ilişkin bir hüküm de yoktur. Danıştay'ında tezimizi savunan nitelikte kararları mevcuttur.

Fatura asılları yoktur. 476.122.000.- TL tutarındaki kalem faturası firma tarafından aslı gibidir onaylı tasdik edilmiştir.' şeklinde cevap vermişlerdir.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde beş milyon (2001 yılı için 11.863.800.- TL.) liraya kadar olan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığı belirtildiğinden bu miktarı aşan harcamaların makbuz veya fatura gibi geçerli ve kanıtlayıcı belgeye dayanması gerekmektedir. Bu nedenle fatura olmaksızın veya fatura fotokopisine dayanılarak kaydedilen giderin, Kanun'un öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğunun kabul edilmesi mümkün değildir.

Fatura Olmadan Ödenen Giderlere Ait Tablo

Yevmiye Tarih ve No

Kimden alındığı

İçerik

Tutar

31.8.2001/287

Scrikss A.Ş

1adet firma tasdikli fotokopi fatura

476.122.000

20.10.2001/331

Palmiye Çiçekcilik

Fatura olmamasına karşın yevmiyeye gider yazılması

200.000.000

Toplam: 676.122.000.-

5- Vergi ve sigorta ile ilgili yükümlülüklerin zamanında yapılmaması sonucu oluşan gecikme zammı ile trafik para cezaları parti bütçesinden ödenmiştir.

Parti sorumluları, 'Toplantılara ve programlara yetişebilmek amacıyla zaman zaman hız sınırı aşılmıştır. SSK ve MTV Gecikme zamları zamanında yatırılamamıştır. Fakat para vadede faiz geliri getirdiğinden ortada bir kamu zararı yoktur.'

şeklinde cevap vermişlerdir.

Siyasi partinin veya Hazine'nin zarara uğrayıp uğramadığı konusunda bir denetim yapılmadığı gibi, parti bütçesi ile hazine arasında doğrudan bir ilişki de bulunmamaktadır. Kaldı ki kanuna aykırı gelir ve giderlerin Hazine'ye gelir kaydedilmesi Hazine'nin zararını tazmin amacıyla değil ortaya çıkan hukuka aykırılığa bir yaptırım olması amacıyla düzenlenmiştir.

Parti yetkililerinin kanuni yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve ödemelerin zamanında yapılması için gerekli tedbirleri almaları gerekir. Aksi halde bu tedbirlerin alınmaması sonucu oluşacak gecikme zamları parti bütçesinden ödenecektir ki bunu kabul etmek mümkün değildir. Kaldı ki Hazine yardımı alan bir Parti için kanuni yükümlülüklerin zamanında yapılmamasından kaynaklanan gecikme zamlarının ödenmesi hiçbir şekilde kabul edilemez.

Parti görevlilerinin vergi ile ilgili yükümlülüklerini zamanında yapmamaları sonucu oluşan gecikme zammı ile trafik para cezalarından parti tüzel kişiliğini sorumlu tutma imkanı bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel sorumluluk kapsamında olduğu açıktır.

Gecikme Zammı ve Cezalara İlişkin Liste

Yevmiye tarih ve no

Alındının Tarih ve Nosu

Mahiyeti

Tutarı

10.10.2001/324

2.10.2001/144

8/2001 dönemi SSK primi gecikme zammı

8/2001 dönemi Eğitime katlı ve özel işlem vergisi gecikme zammı

8/2001 dönemi işsizlik sigortası gecikme zammı

749.222.521

1.000.000

111.913.809

862.136.000

30.11.2001/358

21.11.2001/289

06 P 7878 Motorlu Taşıtlar Vergisi 96/1 gecikme zammı

14.960.000

' '

21.11.2001/290

06 P 7878 Motorlu Taşıtlar Vergisi 96/2 gecikme zammı

13.410.000

' '

21.11.2001/291

06 P 7878 Motorlu Taşıtlar Vergisi 97/1 gecikme zammı

20.380.000

31.1.2001/22

25.1.2001/516

06 TNH 59 plakalı aracın trafik cezası

51.300.000

10.2.2001/38

9.2.2001/043267

06 GP 497 plakalı aracın trafik cezası

26.600.000

20.2.2001/53

16.2.2001/155

06 GP 497 plakalı aracın trafik cezası

26.600.000

31.5.2001/201

29.5.2001/343

06 RE 286 plakalı aracın trafik cezası

26.400.000

Toplam: 1.041.786.000.-TL

6- 10.4.2001 tarih ve 122 yevmiyede Girişim firmasının (Mithatpaşa VD.3960034169) 9.4.2001 tarih ve 010032 numaralı 51.480.000.-liralık faturası olduğu halde 451.480.000.- lira ödemiştir.

Parti sorumluları, Faturanın sehven 400.000.000.- TL fazla ödendiğini belirtmişlerdir.

Fazla ödenen 400.000.000.- TL.nin Hazine'ye irad kaydedilmesine karar verilmiştir.

7- 10.2.2001 tarih ve 36 nolu yevmiyede Taşova İcra Müdürlüğüne 351.800.000.- lira ödenmiş iken 351.800.000.- lira fazlası ile 703.600.000.- TL. gider yazılmıştır.

Parti sorumluları, 'Banka dekontunda borç ve alacak yevmiye toplamı olan 703.600.000.- TL sehven gider yazılmıştır. Fazladan 351.800.000.- TL gider yazılması söz konusudur.' şeklinde cevap vermişlerdir.

Fazla ödenen 351.800.000.- TL.nin Hazine'ye irad kaydedilmesine karar verilmiştir.

8- Aşağıdaki tabloda gösterilen ödemelerde ki ana para, faiz ve diğer masrafların ayrı ayrı belirtilmesi, bu ödemelere esas belgelerin gönderilmesi ile faiz ve diğer masrafların parti bütçesinden karşılanma nedeni sorulmuştur.

İCRA ÖDEMELERİ

Yevmiye No

Açıklama

Anapara

Faiz ve Diğer masraflar

Toplam tutar

31.1.2001/22

Ezine İcra Müd.Telefon borcu

217.680.000

148.970.000

366.650.000

31.1.2001/22

Sivas İcra Müd. Kira borcu

609.791.000

120.209.000

730.000.000

20.10.2001/331

Trabzon 1.İcra Müdürlüğü 2000/4310 nolu dosya

1.065.270.000

1.965.391.750

3.030.661.750

31.10.2001/338

Trabzon 1.İcra Müdürlüğü 2001/2069 nolu dosya

1.255.145.000

2.926.311.150

4.181.456.150

31.10.2001/338

Van 1.İcra Müdürlüğü 2001/2610 nolu dosya

67.679.400

110.586.600

178.266.000

10.12.2001/366

Çemişgezek İcra Müdürlüğü 2001/21 nolu dosya

355.000.000

118.000.000

473.000.000

Toplam 5.389.468.500

Parti sorumluları, 'Söz konusu dönemde Türkiye'nin her yerinde borçların yapılandırılması açısından bir çok icra dairesine ödemelerde bulunulmuştur. Gecikme cezaları ve sair masraflar borcun geç ödenmesinden kaynaklanmaktadır. Fakat para o esnada bankada faiz getirisi sağladığından ortada hazine zararı söz konusu değildir.' şeklinde cevap vermişlerdir.

Parti yetkililerinin ödemelerin zamanında yapılması için gerekli tedbirleri almaları gerekir. Aksi halde bu tedbirlerin alınmaması sonucu oluşacak faiz ve diğer masraflar parti bütçesinden ödenecektir ki bunu kabul etmek mümkün değildir.

Parti görevlilerinin yükümlülüklerini zamanında yapmamaları sonucu oluşan faiz ve diğer masraflardan parti tüzel kişiliğini sorumlu tutma imkanı bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel sorumluluk kapsamında olduğu açıktır.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti il örgütlerinin 2001 yılı giderleri 2.680.793.139.655.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun 273.539.373.417.- lirası personel giderleri, 1.917.817.735.016.- lirası yönetim giderleri, 44.977.935.440.- lirası yardımlar, 75.869.255.640.- lirası demirbaş alımı, 364.110.443.953.- lirası seçim propaganda ve tanıtım giderleri, 4.478.396.189.- lirası 2000 yılından devreden borçlardan oluşmaktadır.

Parti il örgütlerinin 2002 yılına devreden nakit mevcudu 214.708.472.311.- liradır.

Parti il örgütlerinin 2001 yılı kesinhesap çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasaya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

C- Parti Mallarının İncelenmesi

Parti'nin 2001 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede 747.181.250.000.- liraya taşınmaz satın alındığı anlaşılmıştır.

Parti'nin 2001 yılı içinde edindiği 912.102.686.512.- lira tutarındaki taşınır malın (demirbaş) Kanuna uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Demokratik Sol Parti'nin 2001 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda,

1- 7.5.2010 günlü, 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun uyarınca, 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmadan, Mahkeme'nin çalışıp çalışamayacağına ilişkin ön meselenin incelenmesi sonucunda; Mahkeme'nin çalışmasına bir engel bulunmadığına, Fulya KANTARCIOĞLU, Mehmet ERTEN, Fettah OTO, Zehra Ayla PERKTAŞ ile Celal Mümtaz AKINCI'nın, gerekçesi 2010/68 esas sayılı dosyada belirtilen karşıoyları ve OYÇOKLUĞUYLA,

2- Parti'nin 2001 yılı kesinhesabında gösterilen 30.976.544.230.975.- lira gelir, 272.507.489.800.- lira borç, 6.293.728.846.085.- lira gider ile 24.955.322.874.690.- lira nakit devrinin Hazine'ye irad kaydedilenler dışında kalan bölümünün eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna OYBİRLİĞİYLE,

3- 2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesine aykırı olarak partinin amaçlarına uygun olmayan ve parti tüzel kişiliği adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen 37.326.791.009.- lira (37.326,79.- YTL) karşılığı Parti malvarlığının, 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir kaydedilmesine Osman Alifeyyaz PAKSÜT'ün karşıoyu ve OYÇOKLUĞUYLA,

22.12.2010 gününde karar verildi.

Başkan

Haşim KILIÇ

Başkanvekili

Osman Alifeyyaz PAKSÜT

Üye

Fulya KANTARCIOĞLU

 

Üye

Ahmet AKYALÇIN

Üye

Mehmet ERTEN

Üye

Fettah OTO

 

Üye

Serdar ÖZGÜLDÜR

Üye

Zehra Ayla PERKTAŞ

Üye

Recep KÖMÜRCÜ

 

Üye

Alparslan ALTAN

Üye

Burhan ÜSTÜN

Üye

Engin YILDIRIM

 

 

Üye

Nuri NECİPOĞLU

Üye

Hicabi DURSUN

Üye

Celal Mümtaz AKINCI

 

KARŞIOY YAZISI

Demokratik Sol Parti'nin 2001 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda 37.326,79 TL'nin Hazine'ye irat kaydedilmesine ilişkin Anayasa Mahkemesi kararı 22.12.2010 tarihlidir.

Parti'nin 2001 yılı kesinhesabının ilk incelemesi yapılarak esasının incelenmesine geçilmesine ilişkin Anayasa Mahkemesi kararı 17.12.2002 tarihlidir.

Buna göre esas inceleme, herhangi bir haklı neden bulunmaksızın 8 yıl bekletildikten sonra karara bağlanmıştır.

Siyasî partilerin malî denetimi, Anayasa'nın 69. maddesine göre yerine getirilen yargısal bir işlemdir. Bu nedenle Anayasa'nın 2. maddesindeki demokratik hukuk devleti ve 36. maddesindeki adil yargılama ilkelerine de uygun olmak zorundadır.

Yargısal bir görevin 8 yıl gecikmeyle yerine getirilmesi ve bu gecikmenin hiçbir haklı nedene dayanmaması, Anayasa'nın 2. ve 36. maddeleriyle bağdaşmaz. Siyasî partilerin gelir ve giderlerine ilişkin belgeleri saklama süresi mevzuatımıza göre 5 yıldır. Hal böyle iken 8 yıl sonra partinin mali denetiminde amaçlara uygun yapılmış kabul edilmeyen harcamaların sürpriz bir şekilde karara bağlanması hukuk güvenliği ilkesiyle de bağdaşmamaktadır.

Karar her ne kadar kanuna uygunsa da hukuka ve adalet duygusuna aykırı bulduğumdan çoğunluğa katılmıyorum.

 

 

 

 

Başkanvekili

Osman Alifeyyaz PAKSÜT

 

I. KARAR KİMLİK BİLGİLERİ

Karar No 2010/66
Esas No 2002/16
Karar Tarihi 22/12/2010
Künye (AYM, E.2002/16, K.2010/66, 22/12/2010, § …)    
Karar Türü (Dosya Sonucu) Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna
Karar Türü Siyasi Parti Mali Denetim
Davacı - Davalı Yok - Demokratik Sol Parti
Resmi Gazete 31/12/2010 - 27802
Karşı Oy Var
Üyeler Haşim KILIÇ
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
Fulya KANTARCIOĞLU
Ahmet AKYALÇIN
Mehmet ERTEN
Fettah OTO
Serdar ÖZGÜLDÜR
Zehra Ayla PERKTAŞ
Recep KÖMÜRCÜ
Alparslan ALTAN
Burhan ÜSTÜN
Engin YILDIRIM
Nuri NECİPOĞLU
Hicabi DURSUN
Celal Mümtaz AKINCI
Raportör Yok

T.C. Anayasa Mahkemesi