ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:2002/12 (Siyasî
Parti Malî Denetimi)
Karar Sayısı:2010/48
Karar Günü:16.12.2010
R.G.
Tarih-Sayı:31.12.2010-27802
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Büyük Birlik Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının
incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Büyük Birlik Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının
incelenmesi sonucunda;
1- 7.5.2010 günlü,
5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun uyarınca, 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve
Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmadan,
Mahkeme'nin çalışıp çalışamayacağına ilişkin ön meselenin incelenmesi
sonucunda; Mahkeme'nin çalışmasına bir engel bulunmadığına, Fulya KANTARCIOĞLU,
Mehmet ERTEN, Fettah OTO, Zehra Ayla PERKTAŞ ile Celal Mümtaz AKINCI'nın,
gerekçesi 2010/68 esas sayılı dosyada belirtilen karşıoyları ve OYÇOKLUĞUYLA,
2- Dosyada
eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, Osman Alifeyyaz PAKSÜT'ün
karşıoyu ve OYÇOKLUĞUYLA, 16.12.2010 gününde karar verildi.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2001 yılı
kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde
yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949
sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile
2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri
ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp
düşünüldü:
Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde
Büyük Birlik Partisi'nin Genel Merkezi ile il örgütlerinin 2001 yılı
gelirlerinin 443.758.321.997 lira, giderlerinin 436.291.684.664 lira, 2002
yılına devreden nakit mevcudunun 7.466.637.333 lira olduğu, gelir toplamı ile
gider ve nakit devir rakamları toplamının birbirine denk olduğu görülmüştür.
A- Gelirlerin
İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
Parti Genel Merkezi gelirleri 102.017.960.064 lira olarak
gösterilmiştir.
Bunun 98.650.000.000 lirası bağış gelirleri ve
3.367.960.064 lirası geçen yıldan devreden nakit mevcudundan oluşmaktadır.
Genel Merkezin defter kayıtları ve gelir belgeleri
üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak
sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Gelirleri
Parti'nin il örgütleri gelirleri 341.740.361.933 lira
olarak gösterilmiştir.
Bunun 126.035.625.975 lirası aidat gelirleri,
196.590.376.645 lirası bağış gelirleri, 13.335.106.000 lirası bayrak, flama,
rozet, yayın satış ve eğlence faaliyet gelirleri, 720.000.000 lirası alınan
yardımlar ve 5.059.253.313 lirası geçen yıldan devreden nakit mevcudundan
oluşmaktadır.
İl örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümünde
yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri
Parti Genel Merkezi giderleri 101.643.781.198 lira olarak
gösterilmiştir.
Bunun 13.551.308.600 lirası personel giderleri,
70.200.105.340 lirası büro genel giderleri, 15.832.892.029 lirası seyahat
giderleri, 200.000.000 lirası yayın giderleri, 1.859.475.229 diğer giderlerden
oluşmaktadır.
Parti Genel Merkezi'nin 2002 yılına devreden nakit
mevcudu 374.178.866 liradır.
Genel Merkezin 2001 yılı defter kayıtları ve gider
belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilen konular dışında,
giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna
varılmıştır.
AÇIKLAMA
2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'nın 70. maddesinin
üçüncü fıkrasına göre beş milyon liraya (2001 yılı için 11.863.800 lira) kadar
olan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu
olmadığından, bu miktarı geçen harcamaların geçerli bir kanıtlayıcı belgeye
dayanması gerekmektedir.
2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinin bir ve ikinci
fıkralarında; 'Siyasi partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz.
Bir siyasî partinin bütün giderleri, o siyasi parti
tüzelkişiliği adına yapılır' ve aynı
Yasa'nın 75. maddesinde, 'Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi
partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna
uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir
kaydedilmesine karar verir' ve 76. maddesinde de, 'Belgelendirilmesi
gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı,
Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir' hükümleri yer
almıştır.
Büyük Birlik Partisi Genel Merkezi'nin 2001 yılı defter
kayıtları ve gider belgelerinin incelenmesi sonucunda tespit edilen bazı
konular 24.6.2010 tarih ve 109-1666 sayılı yazıyla Parti Genel Başkanlığı'na
sorulmuş, söz konusu yazıya parti tarafından 19.7.2010 tarih ve 6224 sayılı
yazıyla cevap verilmiştir.
1- Aşağıda
ayrıntısı gösterilen 688.925.036 lira telefon gecikme bedellerinin gider
yazılması nedeni partiye sorulmuş; parti yetkilileri gecikme zammının telefon
giderlerine ait olduğunu ve bu telefonların partiye ait olduğunu, bu nedenle
zamanında ödenemeyen telefon giderlerine ait gecikme zamlarının da parti kasasından
ödendiği için gider yazıldığını bildirmişlerdir.
Parti görevlilerinin yükümlülüklerini zamanında
yapmamaları ve gerekli özeni göstermemeleri sonucu oluşan gecikme zammı ve
faizlerinden Parti tüzel kişiliğini sorumlu tutmak mümkün değildir. Bu ödemelerin
kişisel sorumluluk kapsamında değerlendirilmesi gerekir.
Bu nedenle, aşağıda ayrıntısı gösterilen toplam 688.925.036
lira (688,92 YTL.) tutarındaki telefon faturası gecikme bedellerinin parti
tüzel kişiliği adına ve parti amaçlarına uygun yapılmış bir harcama olarak
kabul edilmemiştir.
|
Yevmiye
tarih ve no
|
Alındı-fatura
/ tarih ve no
|
Mahiyeti
|
Tutarı
|
|
22.2.2001/7
|
5.2.2001/1010832818
|
Telefon
gecikme bedeli
|
16.827.000
|
|
28.2.2001/8
|
5.2.2001/1010828408
|
' '
|
17.445.000
|
|
' '
|
5.2.2001/1010828409
|
' '
|
3.021.000
|
|
' '
|
5.2.2001/1010860739
|
' '
|
1.577.340
|
|
' '
|
2.2.2001/1024401083
|
' '
|
1.300.000
|
|
20.3.2001/10
|
2.3.2001/1020893323
|
' '
|
14.529.000
|
|
' '
|
2.3.2001/1020893322
|
' '
|
12.639.000
|
|
' '
|
2.3.2001/1020872416
|
' '
|
14.859.000
|
|
' '
|
2.3.2001/1020893321
|
' '
|
1.746.000
|
|
' '
|
2.3.2001/1020893324
|
' '
|
13.944.000
|
|
30.3.2001/11
|
2.3.2001/1020867715
|
' '
|
15.477.000
|
|
' '
|
2.3.2001/1020867713
|
' '
|
4.824.000
|
|
' '
|
2.3.2001/1020867714
|
' '
|
2.772.000
|
|
20.4.2001/13
|
5.4.2001/1030858637
|
' '
|
1.221.000
|
|
' '
|
5.4.2001/1030858639
|
' '
|
11.349.000
|
|
' '
|
5.4.2001/1030858640
|
' '
|
40.869.000
|
|
30.4.2001/14
|
5.4.2001/1030858641
|
' '
|
39.273.000
|
|
' '
|
5.4.2001/1030858643
|
' '
|
10.974.000
|
|
' '
|
5.4.2001/1030858642
|
' '
|
38.076.000
|
|
11.6.2001/18
|
5.6.2001/1050852994
|
' '
|
27.536.000
|
|
' '
|
5.6.2001/1050878032
|
' '
|
6.746.080
|
|
' '
|
5.6.2001/1050852993
|
' '
|
5.680.000
|
|
' '
|
5.6.2001/1050878031
|
' '
|
6.729.920
|
|
' '
|
5.6.2001/1050852995
|
' '
|
13.008.000
|
|
' '
|
5.6.2001/1050886314
|
' '
|
4.872.000
|
|
30.8.2001/26
|
6.8.2001/1070865379
|
' '
|
11.621.607
|
|
' '
|
6.8.2001/1070865380
|
' '
|
10.724.314
|
|
' '
|
6.8.2001/1070841041
|
' '
|
11.505.600
|
|
' '
|
6.8.2001/1070841042
|
' '
|
38.573.120
|
|
19.10.2001/31
|
5.10.2001/1090860334
|
' '
|
60.768.000
|
|
' '
|
5.10.2001/1090879975
|
' '
|
27.584.000
|
|
' '
|
5.10.2001/1090879977
|
' '
|
12.960.000
|
|
30.10.2001/32
|
5.10.2001/1090855770
|
' '
|
12.352.000
|
|
' '
|
5.10.2001/1090879978
|
' '
|
13.872.000
|
|
' '
|
5.10.2001/1090879979
|
' '
|
13.528.000
|
|
' '
|
5.10.2001/1090879980
|
' '
|
12.680.000
|
|
' '
|
5.10.2001/1090879981
|
' '
|
13.520.000
|
|
' '
|
5.10.2001/1090879982
|
' '
|
27.670.055
|
|
' '
|
5.10.2001/1090888361
|
' '
|
4.264.000
|
|
20.12.2001/37
|
4.12.2001/1110910611
|
' '
|
8.456.000
|
|
' '
|
4.12.2001/1110910609
|
' '
|
12.544.000
|
|
' '
|
4.12.2001/1110889993
|
' '
|
20.528.000
|
|
31.12.2001/38
|
4.12.2001/1110910615
|
' '
|
12.624.000
|
|
' '
|
4.12.2001/1124404167
|
' '
|
2.000.000
|
|
' '
|
4.12.2001/1110919171
|
' '
|
8.480.000
|
|
' '
|
4.12.2001/1110910616
|
' '
|
13.168.000
|
|
' '
|
4.12.2001/1110910614
|
' '
|
12.208.000
|
|
|
Toplam
|
688.925.036
|
2- Aşağıda
ayrıntısı gösterilen toplam 2.331.400.000 lira tutarındaki telefon
faturalarının, bildirim belgesi ve ödeme belgesi ayrı ayrı kullanılarak iki kez
gider yazıldığı görülmüştür.
Aynı telefon faturalarının kasadan çıkış yapılmış gibi
gösterilerek mükerrer gider yazılması nedeni partiye sorulmuş, parti
yetkilileri profesyonel muhasebe hizmeti alınamadığından sehven muhasebe hatası
olarak hatalı işlem yapıldığını bildirmişlerdir.
Mükerrer olarak gider yazılan 2.331.400.000 liranın
(2.331,40 YTL.) Yasa'nın öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğu
kabul edilmemiştir.
Mükerrer Gider Yazılan Telefon Faturalarına Ait Tablo
|
Ödemenin
yapıldığı belgenin yevmiye tarih ve no
|
Fatura tarih - no ve
kimden
alındığı
|
Tutar
|
Bildirim
ile ikinci kez gider yazıldığı yevmiye tarih ve no
|
|
20.8.2001/25
|
5.7.2001/1060903425
- Türk Telekom
|
154.400.000
|
30.7.2001/23
|
|
' '
|
5.7.2001/1060903424
- ' '
|
299.400.000
|
' '
|
|
' '
|
5.7.2001/1060903426
- ' '
|
621.300.000
|
' '
|
|
' '
|
6.8.2001/1070841040
- ' '
|
623.800.000
|
30.8.2001/26
|
|
30.8.2001/26
|
6.8.2001/1070841041
- ' '
|
27.600.000
|
' '
|
|
' '
|
6.8.2001/1070841042
- ' '
|
604.900.000
|
' '
|
|
Toplam
|
2.331.400.000
|
|
3- Aşağıda
ayrıntısı gösterilen toplam 967.720.000 lira tutarındaki elektrik
faturalarının, elektrik fatura bildirimi ve ödeme belgesi ayrı ayrı
kullanılarak iki kez gider yazıldığı görülmüştür.
Aynı elektrik faturalarının kasadan çıkış yapılmış gibi
gösterilerek mükerrer gider yazılması nedeni partiye sorulmuş, parti
yetkilileri profesyonel muhasebe hizmeti alınamadığından sehven muhasebe hatası
olarak hatalı işlem yapıldığını bildirmişlerdir.
Mükerrer olarak gider yazılan 967.720.000 liranın
(967,72 YTL.) Yasa'nın öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğu kabul
edilmemiştir.
Mükerrer Gider Yazılan Elektrik Faturalarına Ait Tablo
|
Ödemenin
yapıldığı belgenin yevmiye tarih ve no
|
Fatura tarih - no ve
kimden
alındığı
|
Tutar
|
Bildirim
ile ikinci kez gider yazıldığı yevmiye tarih ve no
|
|
19.10.2001/31
|
10.9.2001/398076
' Başkent Elek.AŞ.
|
8.150.000
|
10.9.2001/25
|
|
' '
|
10.9.2001/398075
' ' '
|
12.120.000
|
' '
|
|
' '
|
10.9.2001/398074
' ' '
|
29.260.000
|
' '
|
|
' '
|
10.9.2001/398073
' ' '
|
79.240.000
|
' '
|
|
' '
|
10.9.2001/398077
' ' '
|
50.940.000
|
' '
|
|
' '
|
10.9.2001/398079
' ' '
|
21.340.000
|
' '
|
|
' '
|
10.9.2001/398080
' ' '
|
17.960.000
|
' '
|
|
' '
|
10.9.2001/398071
' ' '
|
63.920.000
|
' '
|
|
' '
|
10.9.2001/398072
' ' '
|
13.810.000
|
' '
|
|
' '
|
10.9.2001/398082
' ' '
|
46.790.000
|
' '
|
|
' '
|
10.9.2001/398070
' ' '
|
13.420.000
|
' '
|
|
' '
|
10.9.2001/398078
' ' '
|
85.750.000
|
20.9.2001/26
|
|
10.12.2001/36
|
12.11.2001/398075
' ' '
|
14.480.000
|
9.11.2001/33
|
|
' '
|
12.11.2001/398081
' ' '
|
4.860.000
|
' '
|
|
' '
|
12.11.2001/398077
' ' '
|
64.620.000
|
' '
|
|
' '
|
12.11.2001/398079
' ' '
|
23.520.000
|
' '
|
|
' '
|
12.11.2001/398072
' ' '
|
25.270.000
|
' '
|
|
' '
|
12.11.2001/398080
' ' '
|
16.380.000
|
' '
|
|
' '
|
12.11.2001/398070
' ' '
|
17.400.000
|
' '
|
|
' '
|
12.11.2001/398082
' ' '
|
66.800.000
|
' '
|
|
' '
|
12.11.2001/398076
' ' '
|
13.030.000
|
' '
|
|
' '
|
12.11.2001/398073
' ' '
|
63.740.000
|
' '
|
|
' '
|
12.11.2001/398074
' ' '
|
42.470.000
|
' '
|
|
' '
|
12.11.2001/398071
' ' '
|
58.640.000
|
' '
|
|
' '
|
12.11.2001/398078
' ' '
|
113.810.000
|
' '
|
|
Toplam
|
967.720.000
|
|
Yukarıdaki açıklamalara göre, Parti adına ve amaçlarına
uygun olarak yapılmayan toplam 3.988.045.036 lira (3.988,04 YTL.) gider
karşılığı parti malvarlığının 2820 sayılı Yasa'nın 75. ve 76. maddeleri
uyarınca Hazineye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Giderleri
Parti il örgütlerinin giderleri 334.647.903.466 lira
olarak gösterilmiştir.
Bunun 16.116.800.000 lirası personel giderleri,
259.949.727.668 lirası büro genel giderleri, 11.695.060.000 lirası seyahat
giderleri, 13.164.360.000 lirası bayrak, flama, rozet, yayın ve eğlence
giderleri, 2.265.463.880 lirası seçim giderleri, 1.296.950.000 lirası demirbaş
eşya giderleri, 29.439.541.918 lirası diğer giderler ve 720.000.000 lirası
teşkilatlara yapılan yardımlardan oluşmaktadır.
İl örgütlerinin 2002 yılına devreden nakit mevcudu
7.092.458.467 liradır.
İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri
üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Kanun'a uygun olduğu
sonucuna varılmıştır.
C- Parti Malları
Büyük Birlik Partisi'nin 2001 yılı defter ve belgeleri
üzerinde yapılan incelemede, Parti'nin 2001 yılında herhangi bir taşınmaz mal
ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır mal ve menkul kıymet ediniminin
olmadığı anlaşılmıştır.
IV- SONUÇ
Büyük Birlik Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının
incelenmesi sonucunda;
1- 7.5.2010 günlü,
5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun uyarınca, 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve
Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmadan,
Mahkeme'nin çalışıp çalışamayacağına ilişkin ön meselenin incelenmesi
sonucunda; Mahkeme'nin çalışmasına bir engel bulunmadığına, Fulya KANTARCIOĞLU,
Mehmet ERTEN, Fettah OTO, Zehra Ayla PERKTAŞ ile Celal Mümtaz AKINCI'nın,
gerekçesi 2010/68 esas sayılı dosyada belirtilen karşıoyları ve OYÇOKLUĞUYLA,
2- Parti amacına
uygun ve Parti tüzel kişiliği adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün
görülmeyen 3.988.045.036.- lira (3.988,04 YTL) gider karşılığı Parti mal
varlığının 2820 sayılı Yasa'nın 75. ve 76. maddeleri uyarınca Hazine'ye gelir
kaydedilmesine, OYBİRLİĞİYLE,
3- Parti'nin 2001
yılı kesinhesabında gösterilen 443.758.321.997.- lira (443.758,32 YTL.) gelir
ve 436.291.684.664.-lira (436.291,68 YTL.) gider ile 7.466.637.333.- lira
(7.466,63 YTL.) nakit devrinin Hazine'ye irat kaydedilenler dışında kalan
bölümünün eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasî
Partiler Yasası'na uygun olduğuna, OYBİRLİĞİYLE,
16.12.2010 gününde karar verildi.
|
Başkan
Haşim KILIÇ
|
Başkanvekili
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
|
|
Üye
Ahmet AKYALÇIN
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
Üye
Fettah OTO
|
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
|
Üye
Alparslan ALTAN
|
Üye
Burhan ÜSTÜN
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
Üye
Hicabi DURSUN
|
Üye
Celal Mümtaz AKINCI
|
KARŞIOY YAZISI
Büyük Birlik Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının esas
incelemesine geçilmesine, 16.12.2010 günü karar verilmiştir.
Parti'nin 2001 yılına ait kesinhesap cetvelleri, Anayasa
Mahkemesi'ne 19.7.2002 tarihinde 2473 sayılı yazı ekinde sunulmuştur. Yazı
ekinde, hesap cetvellerinin dayanağı olan belgelerin ve defter kayıtlarının
bulunmadığı ve bunların da gönderilmesi Anayasa Mahkemesi'nin 11.5.2009 tarih
ve 130-673 sayılı yazısı ile istenmiştir.
Buna göre, partiden belge ve defterlerinin istenmesi için
Anayasa Mahkemesi'de 7 yıla yakın bir süreyle işlem yapılmadan beklemiştir.
Siyasi partilerin mali denetimi, Anayasa Mahkemesi'ne
T.C. Anayasası'nın 69. maddesi ile verilen, yapısal bir görevdir. Bu nedenle,
T.C. Anayasası'nın 36. maddesinde ifadesini bulan adil yargılanma ilkesinin
burada da geçerli olduğunda duraksama yoktur.
Bu nedenle dosyanın işlemden kaldırılması hakkaniyet
gereği olduğu halde esas incelemeye geçilmesine karşıyım.
|
|
|
|
|
Başkanvekili
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
