ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2007/10 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2010/21

Karar Günü:29.4.2010

R.G. Tarih-Sayı:24.06.2010-27621

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Milliyetçi Hareket Partisi 2006 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Milliyetçi Hareket Partisi 2006 yılı kesinhesabının ilk incelemesi sonucunda;

'Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine OYBİRLİĞİYLE' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2006 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Milliyetçi Hareket Partisi 2006 yılı gelirleri toplamının 14.709.257,91 YTL, borç toplamının 798.297,78 YTL ve giderleri toplamının 15.083.592,67 YTL olduğu, 423.963,02 YTL nakit mevcudunun 2007 yılına devrettiği anlaşılmıştır.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin 2006 yılı gelirleri 10.590.799,24 YTL olarak gösterilmiştir.

Bunun 13.500.- YTL.si demirbaş satış gelirleri, 9.764.024.- YTL.si Hazine yardımı, 585.151,30 YTL.si banka geliri, 228.123,94 YTL.si ise 2005 yılından devreden kasa mevcudundan oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezi'nin 2006 yılı defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerinin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti il örgütlerinin 2006 yılı gelirleri 4.118.458,67 YTL olarak gösterilmiştir.

Bunun 822.374,07 YTL.si aidat gelirleri, 11.780.- YTL.si satış gelirleri, 43.600.-YTL.si eğlence şölen gelirleri, 10.080.- YTL.si demirbaş satış gelirleri 3.032.742,95 YTL.si bağış gelirleri, 4,83 YTL.si banka gelirleri, 197.876,82 YTL.si ise 2005 yılından devreden nakit mevcudundan oluşmaktadır.

İl örgütlerinin 2006 yılı kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 2006 yılı giderleri 11.051.558,24 YTL olarak gösterilmiştir.

Bunun 522.839,13 YTL.si demirbaş giderleri, 2.944.705,77 YTL.si genel giderleri, 1.743.334,52 YTL.si personel giderleri, 144.512,55 YTL.si seyahat giderleri, 4.258.058,08 YTL.si bayrak, rozet, afiş, yayın vb. giderleri, 483.040,53 YTL.si şölen eğlence giderleri, 955.067,66 YTL.si 2005 yılı borçlarından oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezi'nin 2007 yılına devreden kasa mevcudu 337.538,78 YTL.dir.

Milliyetçi Hareket Partisi Genel Merkezi'nin 2006 yılı defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

Muhasebe biliminin genel kabul görmüş temel kavramlarından biri 'Belgelendirme' kavramıdır. Vergi Usul Kanunu'nun 229. maddesinde 'Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır' şeklinde tarif yapılmış ve 'Fatura Kullanma Mecburiyeti' başlıklı 232. maddesindeki hükmüne göre de, faturanın hangi hallerde ve kimler tarafından alınması ve verilmesinin gerektiği ifade edilmiştir. Bu bağlamda mal ve hizmet alımlarında bu işlemlerin fatura ile belgelendirilmesi zorunlu tutulmuş ve gerekli muhasebe kayıtlarının tutulmasında da faturanın tevsik edici belge olarak kullanılması gerektiği ifade edilmiştir.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinin üçüncü fıkrasına göre beş bin liraya kadar olan (2006 yılı için 45,33 YTL) harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığından, bu miktarı geçen harcamaların geçerli ve kanıtlayıcı bir belgeye dayanması gerekmektedir.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 70. maddesinde,

'Bir siyasî partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır' ve aynı Kanun'un 75. maddesinde, 'Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir' ve 76. maddesinde de, 'Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir' hükümleri yer almıştır.

1- Parti görevlilerinin vergi ve sigorta ve ile ilgili yükümlülüklerini zamanında yapmamaları sonucu oluşan gecikme zammı, faiz ve cezalar Parti bütçesinden ödenmiştir.

Parti sorumluları, '2005 Yılı son aylarına ait gelir vergisi stopajlarının, ssk primlerinin ödemeleri nakit akış programına bağlı olarak 2006 yılında ödenmesi sonucunda ödenen gecikme zammı ve faizler toplamı 33.080,23 liradır.

Parti faaliyetlerinin aksamaması için öncelikli giderlerin (telefon, elektrik, su, ücret vb öncelikli harcamalar) dışındaki piyasalara olan borçlar ve vergi dairesi-ssk borçları 2006 yılma ertelenmiştir. Bu ödemelerin yapılmadığı tarihlerde, parti kasasında ve banka hesaplarında para yoktur.' şeklinde cevap vermişlerdir.

Parti yetkililerinin kanuni yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve ödemelerin zamanında yapılması için gerekli tedbirleri almaları gerekir. Aksi halde bu tedbirlerin alınmaması sonucu oluşacak gecikme zamları parti bütçesinden ödenecektir ki bunu kabul etmek mümkün değildir. Kaldı ki Hazine yardımı alan bir Parti için paranın olmadığı şeklinde yapılan savunma da yerinde değildir.

Parti görevlilerinin vergi ve sigorta ile ilgili yükümlülüklerini zamanında yapmamaları sonucu oluşan gecikme zammı ve cezalardan parti tüzel kişiliğini sorumlu tutma imkanı bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel sorumluluk kapsamında olduğu açıktır.

Gecikme Zammı ve Cezalara İlişkin Liste

33.080,23

2- Telefon gecikme bedelleri Parti bütçesinden ödenmiştir.

Parti sorumluları, 'çok sayıda abonesi olduğumuz telefonlara ait faturaların süresinde partimize intikal etmemesi sebebi ile geç ödenen toplam 58,34 gecikme zamlarıdır.' şeklinde cevap vermişlerdir.

Parti yetkililerinin ödemelerin zamanında yapılması için gerekli tedbirleri almaları gerekir. Aksi halde bu tedbirlerin alınmaması sonucu oluşacak gecikme bedelleri parti bütçesinden ödenecektir ki bunu kabul etmek mümkün değildir.

Parti görevlilerinin yükümlülüklerini zamanında yapmamaları sonucu oluşan gecikme bedellerinden parti tüzel kişiliğini sorumlu tutma imkanı bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel sorumluluk kapsamında olduğu açıktır.

Telefon Gecikme Bedelleri

58,34

3- 29.5.2006 tarih ve 143 numaralı yevmiyede Samsun il teşkilatı adına Ulus Telekom Müdürlüğü Hukuk bürosuna yapılan 16.720.- YTL.lik ödeme içinde yer alan 9.644,15.- YTL faiz ve diğer masraflar Parti bütçesinden karşılanmıştır.

Samsun İl Teşkilatına Ait Telefonların Ödeme Listesi

Parti sorumluları, 'Samsun İl teşkilatı telefon borçlarını süresinde ödemediği için, müteselsil sorumluluk sebebiyle ve mahkeme karan ile genel merkez tarafından ödenen (haciz yolu ile) parti giderleridir. 7.075,85 anapara 9.644,15 gecikme ve faiz olmak üzere toplam 16.720 lira tutmaktadır.' şeklinde cevap vermişlerdir.

Parti yetkililerinin ödemelerin zamanında yapılması için gerekli tedbirleri almaları gerekir. Aksi halde bu tedbirlerin alınmaması sonucu oluşacak faiz ve diğer giderler parti bütçesinden ödenecektir ki bunu kabul etmek mümkün değildir.

Parti görevlilerinin yükümlülüklerini zamanında yapmamaları sonucu oluşan faiz ve diğer giderlerden parti tüzel kişiliğini sorumlu tutma imkanı bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel sorumluluk kapsamında olduğu açıktır.

4- 30.11.2006/48 numaralı mahsup fişi ile İnterum Ltd.Şti.ne ait 566,73.-YTL tutarındaki 30.11.2006 tarih ve 919978 numaralı fatura aslı olmadan firma tasdikli fotokopi faturaya istinaden ödeme yapılmıştır.

Parti sorumluları 'İnterum Ltd Şti nin 566,73 TL lik faturası postada kaybolduğu için sureti firmaya tasdik ettirilmiş ve kayıtlara girmiştir. Bu fatura ile ilgili mükerrer kayıt yoktur.' şeklinde cevap vermişlerdir.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde beş milyon (2006 yılı için 45,33 YTL) liraya kadar olan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığı belirtildiğinden bu miktarı aşan harcamaların makbuz veya fatura gibi geçerli bir kanıtlayıcı belgeye dayanması gerekmektedir. Bu nedenle fatura aslı olmadan firma tasdikli fotokopiye dayanılarak kaydedilen giderin, Kanun'un öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğunun kabul edilmesi mümkün değildir.

5- Aşağıdaki tabloda gösterilen icra ödemelerinde ki faiz ve diğer masraflar toplamı olan 8.360,69 YTL parti bütçesinden ödenmiştir.

İcra Ödemeleri

Parti yetkilileri, 'Dokuzuncu maddedeki ödemeler parti genel merkezine muhtelif teşkilatlardan gelen icra takiplerinden doğmaktadır.

Samsun 2. icra müdürlüğü 2005/4233 sayılı dosyada 6.640 liralık ödemenin:

3.110 lirası ana para 3.530 lirası faiz ve gecikme

Ankara 23. icra müdürlüğü 2005/1521 sayılı dosyada 1.087 liralık ödemenin tamamı çiçek bedelidir. Nur Çiçekçilik firmasından 2000 yılında alınan çiçeklerin bedeline itiraz edilmiş ve fatura Nur Çiçekçiliğe iade edilmiştir. Nur Çiçekçilik yargıya gitmiş ve bilirkişi çiçek bedelini 1.087 lira olarak tespit etmiştir. Nur Çiçekçiliğe 2000 yılında ödenmeyen ve faturası iade edilerek gider kaydedilmeyen 1.087 lira çiçek bedeli mahkeme karan ile ödenmiştir.

Ek.4. Mahkeme Karan, 2000 tarihli fatura, ödeme belgesi

Aynı maddede toplam 16.680 liranın 8.319,31 lirası ana para 8.360,69 lirası faizdir.' şeklinde cevap vermişlerdir.

Parti yetkililerinin ödemelerin zamanında yapılması için gerekli tedbirleri almaları gerekir. Aksi halde bu tedbirlerin alınmaması sonucu oluşacak faiz ve diğer masraflar parti bütçesinden ödenecektir ki bunu kabul etmek mümkün değildir.

Parti görevlilerinin yükümlülüklerini zamanında yapmamaları sonucu oluşan faiz ve diğer masraflardan parti tüzel kişiliğini sorumlu tutma imkanı bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel sorumluluk kapsamında olduğu açıktır.

6- Işık Televizyonuna 10.11.2006/301 yevmiye ile 'Genel Kurul Konsepti Oluşturulması' hizmeti karşılığı 188.000.- YTL, 16.112006/306 yevmiye ile 271.197.- YTL ve 20.11.2006/308 yevmiye ile 90.000.- YTL karşılığı 'Kurumsal kimlik oluşturma, medya planlama ve kongre konsepti' karşılığı yaptırılan hizmetlerin sözleşmeleri ile söz konusu Işık Televizyonunun bu hizmetler karşılığında Parti'ye verdiği dökümanların (cd, materyal vb.) gönderilmesi istenmiştir.

Parti yetkilileri, 'Demokrasinin vazgeçilmez unsuru olan siyasi partiler, ülkeye hizmet etmek için iktidar hedefine matuf siyasi çalışmalarım reklam ajansları, medya kuruluşları gibi firmalardan profesyonel destekler alarak gerçekleştirmektedir.

Partilerin siyasal pazarlamada kullandıkları en önemli vasıtalar radyo, televizyon, gazete gibi yazılı ve görüntülü medya, bayrak afiş, açık hava reklamcılığı, billboard vb. giderlerdir.

Bu firmalardan pazarlık usulü ile doğrudan mal ve hizmet satın alınabileceği, gibi, yazılı ve sözlü mukavelelerle de mal ve hizmet satın alınabilmektedir.

Işık A.Ş bu anlamda medya ve ajans hizmetleri veren parti genel merkezimizin çalıştığı şirketlerden birisidir.

Ajanslara yaptırılan çalışmaların bir kısmı parti içi çalışmalara (kongre, istişari toplantı gibi) bir kısmı da vatandaşlara yöneliktir. (Medya planlaması, film çekilmesi ve yayınlanması, canlı yayınlar vs.)

Bir kısım çalışmalar da sadece partimizin siyasi programlarını ve hedeflerini belirlemek üzere tamamen partiyi ilgilendiren, açıklanmaması gereken (anket, alan araştırmaları gibi) hizmetlerdir.

Bu çalışmalarla ilgili materyaller partimizin dışına çıkarılmamaktadır.

Işık A.Ş ye yapılan ödemeler de bu çerçevede alman hizmetlerin karşılığıdır.' şeklinde cevap vermişlerdir.

Işık İletişim Televizyon ve Yayıncılık A.Ş. tarafından 'Genel Kurul Konsepti Oluşturulması Hizmeti' karşılığı 188.800.- YTL tutarında 10.11.2006 tarih ve 181819 numaralı, 'Kurumsal kimlik oluşturma, medya planlama ve kongre konsepti' karşılığı 271.197.- YTL tutarında 16.11.2006 tarih ve 181821 numaralı, 'Kurumsal kimlik oluşturma, medya planlama ve kongre konsepti' karşılığı 90.000.- YTL tutarında 18.11.2006 tarih ve 181823 numaralı faturalar düzenlenmiştir.

Faturaların düzenlenmiş olması nedeniyle söz konusu firmaya yapılan ödemelerin Hazine'ye irad kaydedilmemesi gerektiğine Haşim KILIÇ, Fulya KANTARCIOĞLU, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve Engin YILDIRIM'ın karşı oyu ve OYÇOKLUĞUYLA karar verilmiştir.

Sonuç olarak, parti adına ve amaçlarına uygun olarak yapılmayan giderlerin parti tüzel kişiliği adına yapılmış bir harcama olarak kabul edilmesi mümkün görülmediğinden 2820 sayılı Kanun'un 70. maddesine aykırı olarak yapılan toplam 51.710,14.- YTL ödemenin, aynı Kanun'un 75. maddesi hükmü uyarınca Hazine'ye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti il örgütlerinin 2006 yılı giderleri 4.032.034,43- YTL. olarak gösterilmiştir.

Bunun 169.460,11 YTL.si demirbaş giderleri, 25.960,57 YTL.si araştırma geliştirme ve eğitim giderleri, 3.029.077,67 YTL.si genel giderleri, 207.271,34 YTL.si personel giderleri, 105.209,10 YTL.si seyahat giderleri, 251.470,70 YTL.si bayrak, rozet, afiş, yayın vb. giderleri, 243.584,94 YTL.si şölen eğlence giderlerinden oluşmaktadır.

Parti'nin il örgütlerinin 2006 yılı kesinhesap çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

C- Parti Mallarının İncelenmesi

Parti'nin 2006 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede, Parti'nin 2006 yılı içinde edindiği 692.299,24 YTL tutarındaki taşınır malın (demirbaş) Kanun'a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Milliyetçi Hareket Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- 2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesine aykırı olarak partinin amaçlarına uygun olmayan ve parti tüzel kişiliği adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen 51.710,14 YTL karşılığı Parti malvarlığının, 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir kaydedilmesine OYBİRLİĞİYLE,

2- Parti'nin 2006 yılı kesinhesabında gösterilen 14.709.257,91 YTL gelir, 798.297,78 YTL borç, 15.083.592,67 YTL. gider ile 423.963,02 YTL nakit devrinin Hazine'ye irad kaydedilenler dışında kalan bölümünün eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna OYBİRLİĞİYLE,

3- Işık İletişim Televizyon ve Yayıncılık A.Ş.'ye yapılan toplam 549.197.- YTL tutarındaki Parti mal varlığının Hazine'ye irad kaydedilmemesine, Haşim KILIÇ, Fulya KANTARCIOĞLU, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve Engin YILDIRIM'ın karşıoyu ve OYÇOKLUĞUYLA

29.4.2010 gününde karar verilmiştir.

KARŞIOY GEREKÇESİ

2006 yılı mali denetimi yapılan Milliyetçi Hareket Partisi'nin genel merkez giderleri içinde, Işık A.Ş.'ne

10.11.2006 tarihinde 188.000.- YTL Genel Kurul konsepti oluşturmak,

16.11.2006 tarihinde 271.197.- YTL Kurumsal kimlik oluşturmak ve

20.11.2006 tarihinde 90.000.- YTL. Medya planlama ve kongre konsepti

içerikli faturalar karşılığı ödemeler yaptığı, Mahkemenin denetiminden de iş bu harcamanın amaca uygun mütalaası ile 6/5 oyçokluğu ile geçtiği görülmektedir.

Anılan çokluk görüşüne aşağıdaki nedenler ile katılınmamıştır.

Denetim sırasında bu faturalar karşılığı yaptırılan HİZMETLERİN sözleşmeleri ve hizmet karşılığı Parti'ye sağlanan yararlar ile ilgili dökümanter bilgi istenmiş ise de, Parti yetkililerince Mahkememize herhangi bir belge sunmadığı gibi açıklanmaması gereken bu hizmetler ile ilgili materyallerin parti dışına çıkarılamayacağı bildirilerek harcama içeriğinin denetimsiz bırakıldığı anlaşılmıştır.

Anayasa Mahkemesi 2949 sayılı Yasa'nın 18. maddesi uyarınca siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunu denetlerken, denetlenmeyecek bir istisnai alan bırakmadığı gibi Anayasa'nın 69. maddesi siyasi partilerin gelir ve giderlerinin amaca uygun olması gerektiğini ve Anayasa Mahkemesi'nin bu amaçla partilerin gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunu tespite memur olduğunu söylemektedir.

Siyasi partinin karşılığında faturası kesilmiş giderinin niteliğine ve dosya kapsamına verilen cevaplara baktığımızda, içerik itibari ile bir hizmet satın almaya yönelik olduğu, muhteviyatının soyut bir niteleme ile faturaya derc edildiği, hizmet karşılığı parti amacına uygun edinilen yararın kapsamı, zamanı, yeri, uygulama alanı, niteliği ya da niceliği, alınan hizmete ilişkin bir aktivasyon listesi, ne tür basın yayın organları ya da amaca uygun tüzelkişilik ya da gerçek şahıslardan yardım alındığı, neticeten fatura muhteviyatı soyut içerik karşılığı partiye sağlanan yararın ne olduğu konusunda bir açıklık, belirlilik, ölçü ya da aydınlatıcı bir bilginin yer almadığı görülmektedir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 3. maddesinin (B) bendine göre, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti esastır, bu hükme göre, usulüne uygun olarak düzenlenen belge ve kayıtlarla tevsik edilen hukuki muamelenin olayımızda fatura içeriğinin gerçek durumu yansıtması gerekli, dolayısıyla biçimsel uygunluk yeterli değildir. Bu kapsamda denetleyen siyasi parti ile Işık Televizyonu arasında bir hizmet ilişkisinin varlığını kanıtlayacak hukuki durumu yansıtan ve yeterli kanaat oluşmasına yarayacak evrak sunulmamış, sunulmaktan da kaçınılmış olduğu görülmüştür.

Mükelleflere Vergi Usul Kanunu'nun 256. maddesinde getirilen, yetkililerin istemi üzerine olayla ilişkili her türlü belgeyi ibraz zorunluluğu, biçimsel doğruluk karinesinin vergiyi doğuran olayın gerçek mahiyetiyle uygunluğunun ortaya çıkarılması amacı iledir. Olayımızda ihmal edilmeyecek büyüklükteki giderinin soyut içeriğini ıspat'a yarayacak belge sunulmamış olması harcamanın doğruluğunun ve amaca uygunluğunun kanıtı için yeterli değildir.

KARŞIOY GEREKÇESİ

Milliyetçi Hareket Partisi'nin 2006 yılı kesin hesabının incelenmesinden Genel Merkez giderleri arasında gösterilen Işık Televizyonu'na 10.11.2006/301 yevmiye ile 'Genel Kurul Konsepti Oluşturulması' hizmeti karşılığı 188.000. YTL, 16.11.2006/306 yevmiye ile 271.197. YTL ve 20.11.2006/308 yevmiye ile 90.000. YTL karşılığı 'Kurumsal kimlik oluşturma, medya plânlama ve kongre konsepti' karşılığı yaptırılan hizmetlerin, sözleşmeleri ile söz konusu Işık Televizyonu'nun bu hizmetlerinin içeriğinin belirlenebilmesine yarayacak dokümanlar Partiden istenmiş, ancak bu dokümanlar, bir kısmının gizli olduğu ve Parti dışına çıkarılmadığı belirtilerek gönderilmemiştir.

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun; 70. maddesinin ilk fıkrasında, 'Siyasi partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz' ikinci fıkrasında 'Bir siyasi partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzel kişiliği adına yapılır.', üçüncü fıkrasında, 'Beş milyon liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu değildir' 75. maddesinin ilk fıkrasında, 'Anayasa Mahkemesi kesin hesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini siyasi partilerden her zaman isteyebilir.' dördüncü fıkrasında, 'Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların hazineye gelir kaydedilmesine karar verir' denilmektedir. Siyasi Partiler Kanunu'nun bu kurallarına göre siyasi partilerin, beş bin lirayı aşan giderlerinin, makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilip edilmediğinin ve giderlerinin amaçlarına aykırı olup, olmadığının denetlenmesi, belirtilen hususlarda aykırılık saptanması halinde, söz konusu giderlerin hazineye gelir kaydedilmesi gerekmektedir.

Parti'nin genel merkez giderleri arasında gösterilen Işık Televizyonu'nun verdiği hizmetlere ilişkin fatura karşılığı yapılan harcamaların, Parti'nin amacına uygunluğunun denetlenebilmesi için Parti'den istenen dokümanlar gönderilmediğinden, bu harcamaların, Siyasi Partiler Kanunu'na uygun olarak yapıldığının kabulüne olanak bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle Parti'nin amacına uygun olarak yapıldığı saptanamayan Işık Televizyonu'nun verdiği hizmetlere ilişkin toplam 549.197 YTL. karşılığı Parti mal varlığının, 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesi uyarınca, Hazine'ye gelir kaydedilmesi gerektiği düşüncesiyle bu konuya ilişkin çoğunluk görüşüne katılmıyorum.

AZLIK OYU

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 70. maddesinde 'Siyasi Partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz' Beşmilyon liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu değildir', 75. maddesinde de 'Anayasa Mahkemesi kesin hesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini siyasi partilerden her zaman isteyebilir' Anayasa Mahkemesi, ilgili siyasi partinin başkanından veya temsilcisinden yazılı mütalâa isteyebilir; gerekli görürse sorumlu uzman muhasipler de dahil ilgililerin sözlü açıklamalarını dinleyebilir...' kuralları öngörülmüştür.

Öte yandan, Vergi Usul Kanunu'nun 229. maddesinde 'Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır' şeklinde tanımlanmış ve 'Fatura Kullanma Mecburiyeti' başlıklı 232. maddesindeki kurala göre de, faturanın hangi hallerde ve kimler tarafından alınması ve verilmesinin gerektirdiği belirtilmiştir. Bu bakımdan mal ve hizmet alımlarında bu işlemlerin fatura ile belgelendirilmesi zorunlu tutulmuş ve gerekli muhasebe kayıtlarının tutulmasında da faturanın belgelendirici belge olarak kullanılması gerektiği açıklanmıştır.

Harcamaların fatura veya makbuzla belgelendirilmesinde amaç, bunların gerçek ve tartışılmaz giderler olduğunun saptanmasıdır. Bu gerekliliğin somut olguya yansıması da siyasi partilerin harcamaların doğru ve amaçlarına uygun olmasındaki kaçınılmazlıktır. Bu bakımdan harcamaların denetiminde gider belgelerinin özleri de değerlendirilmektedir. Böylece belgelerin, muhasebe verileriyle ilgili yasal metinlerle uyumu sağlanmış olmaktadır.

İncelenen harcamalardan 'genel kurul konsepti, kamusal kimlik oluşturma, planlama ve kongre konsepti' ile ilgili giderler denetim kapsamında incelenmiş ve ilgili Partiden belgeler istenmiştir. Ancak, istenen belgelerin verilmediği anlaşılmaktadır. Bu gelişim karşısında değinilen giderlerle ilgili hizmet kuşkuya yer bırakmayacak şekilde belirlenemediğinden, sözü edilen harcamaların Hazine'ye kaydı gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Bu nedenle, kararın üç nolu bölümüne karşıyım.

KARŞIOY GEREKÇESİ

Siyasi partilerin hedeflerine ulaşabilmek için gerçekleştirdikleri siyasi çalışmaların bir kısmının doğrudan veya yazılı ve sözlü mukaveleye dayalı olarak mal ve hizmet alımı şeklinde alanında uzmanlaşmış firmalardan temin etmeleri, gerek dünyada gerekse de ülkemizde kabul görmüş bir uygulamadır. Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Işık Televizyonu A.Ş. adlı firmadan 10.11.2006/301 yevmiye ile 'Genel Kurul Konsepti Oluşturulması' hizmeti karşılığı 188.000-YTL, 16.11.2006/306 yevmiye ile 271.197 YTL ve 20.11.2006/308 yevmiye ile 90.000 YTL karşılığı 'Kurumsal Kimlik Oluşturma, Medya Planlama ve Kongre Konsepti' karşılığı hizmet alımı yapmıştır. MHP, söz konusu firmadan medya ve ajans hizmetleri alımı yapıldığını, bunların bir kısmının parti içi çalışmalara '(kongre, istişari toplantı gibi)', bir kısmının da yurttaşlara yönelik olduğunu, bazılarının da 'partiyi ilgilendiren ve açıklanmaması gereken (anket, alan araştırmaları gibi)' hizmetler olduğunu belirtmiştir. 2820 Sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 61. Maddesinin j bendi (Ek: 3032 - 27.6.1984) siyasi partileri gelirleri ve kaynakları arasında devletçe yapılan yardımları da saymıştır. Son milletvekilliği seçim sonuçlarına göre MHP devlet yardımı almaya hak kazanmıştır.

Yapılan mali denetimde parti yetkilileri hizmet olarak alındığı söylenen yukarıda belirtilen işlerle ilgili belgeleri Anayasa Mahkemesine sunmamıştır. Parti tarafından yapılan savunmada 'siyasi partilerin hangi tür hizmetleri alacağı, hangi tür hizmetleri alamayacağına ilişkin bir kriter düzenlemesinin kanunda' olmadığı; alınan hizmetin materyallerinin veya hizmetin içeriği ve neden alındığı sorularının değerlendirilmesinin mevcut objektif hukuk kurallarına göre yapmanın mümkün olmadığını' belirtmiştir. Halbuki, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 75. maddesine göre 'Anayasa Mahkemesi, kesin hesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini siyasi partilerden her zaman isteyebilir. Anayasa Mahkemesi denetimini evrak üzerinde yapar. (Değişik ikinci cümle: 12/8/1999- 4445/11 md.).' Mevcut mevzuat çerçevesinde Parti'den istenen, alındığı iddia edilen hizmetin gerçekten alınıp, alınmadığını tespit etmeye yönelik, partinin sunduğu faturanın devamı niteliğindeki belgelerdir. Bunların sunul(a)maması bir eksikliktir. Bu da ilgili yasada yer alan bir hükmün açıkça yerine getirilmemesi anlamına gelmektedir. Sonuç olarak, yukarıda belirtilen hizmet alımlarının toplam miktarı olan 549.197-YTL'nin Hazine'ye irad kaydedilmesi doğru olacaktır.

Yukarıda açıklanan nedenden dolayı çoğunluk görüşüne katılmıyorum.