ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2008/14 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2010/14

Karar Günü:10.3.2010

R.G. Tarih-Sayı:27.03.2010-27534

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Emek Partisi'nin 2007 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca, Haşim KILIÇ, Sacit ADALI, Fulya KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALÇIN, Mehmet ERTEN, Mustafa YILDIRIM, A. Necmi ÖZLER, Serdar ÖZGÜLDÜR, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve Zehra Ayla PERKTAŞ'ın katılmalarıyla 16.7.2009 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında;

Emek Partisi'nin 2007 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

'1- Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine,

2- Parti Genel Merkez kesinhesabının dayanağını oluşturan defterler ile gelir ve gider belgelerinin asıllarının, Anayasa Mahkemesi'ne verilmesi için Parti'ye 30 gün süre verilmesine,

16.7.2009 gününde OYBİRLİĞİYLE' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2007 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Emek Partisi'nin Genel Merkezi ile 63 il ve il - ilçe örgütü bulunmayan 1 belde (Kırıkkale-Merkez-Hacılar) örgütünün 2007 yılı gelirlerinin 227.982,17 lira, giderlerinin 220.336,57 lira, gelir fazlası nakit devrinin 7.645,60 lira olduğu, gelir ile gider ve nakit devir rakamlarının toplamının birbirine denk olduğu görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin gelirleri 44.383,59 lira olarak gösterilmiştir. Bunun 3.197,58 lirası önceki yıldan devreden nakit, 24.436,01 lirası il ödentileri, 16.750.- lirası ise bağış gelirlerinden oluşmaktadır.

Genel Merkezin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

Ancak, Parti Genel Merkezinin 2007 yılı muhasebe kayıtlarının tutulduğu işletme hesabı defteri mevcut olmakla beraber, defterin Ankara 25. Noteri tarafından 25/12/2006 tarih ve 53861 yevmiye numarası ile mühürlenip onaylandığı, 2820 sayılı Yasa'nın 60. maddesi gereğince Seçim Kurulu Başkanı tarafından mühürlenip onaylanmadığı görülmüştür.

2820 sayılı Yasa'nın 60. maddesinin altıncı fıkrasında 'Bütün defterlerin sayfaları ve kaç sayfadan ibaret oldukları teşkilatın bulunduğu ilgili seçim kurulu başkanı tarafından mühürlenir ve tasdik edilir.' denilmek suretiyle, Parti defterlerinin ilgili seçim kurulu başkanı tarafından mühürlenip tasdik edilmesi gerektiği belirtilmiştir.

2820 sayılı Yasa'nın 113. maddesinde de 'Bu Kanunun 60 ıncı maddesinde yazılı defter ve kayıtları tutmayanlar, altı aydan bir yıla, bu defter ve kayıtları tahrif veya yok edenler veya gizleyenler, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.' denilmiştir.

Açıklanan nedenlerle, defterleri ilgili seçim kurulu başkanı yerine, notere tasdik ettiren Parti sorumluları hakkında, 2820 sayılı Yasa'nın 60. ve 113. maddelerine istinaden Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulması gerektiği sonucuna varılmıştır. Haşim KILIÇ, Osman Alifeyyaz PAKSÜT ve Fulya KANTARCIOĞLU bu görüşe katılmamışlardır.

2- İl, İlçe ve Belde Örgütleri Gelirleri

Parti'nin il, ilçe ve belde örgütlerinin gelirleri 183.598,58 lira olarak gösterilmiştir. Bunun 7.235,21 lirası önceki yıldan devreden nakit, 125.796,45 lirası ilçe ödentileri, 5.443,85 lirası sosyal etkinlik, 1.195,45 lirası yayın, 770.-lirası rozet, bayrak v.b. satış, 43.157,62 lirası ise bağış gelirleridir.

İl, ilçe ve belde örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin giderleri 41.212,25 lira olarak gösterilmiştir. Bunun 30.157,50 lirası kira ve bina, 6.304,33 lirası PTT ve kargo, 808,30 lirası tanıtım, temsil ve propaganda, 118.- lirası basın, yayın ve ilan, 264,32 lirası kırtasiye, 235.- lirası demirbaş, 3.324,80 lirası ise genel giderlerden oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezi'nin 2008 yılına devreden nakit mevcudu 3.171,34 liradır.

Genel Merkezin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

2- İl, İlçe ve Belde Örgütleri Giderleri

Parti'nin İl, ilçe ve belde örgütleri giderleri 179.124,32 lira olarak gösterilmiştir. Bunun 108.468,56 lirası kira ve bina, 12.961,15 lirası PTT ve kargo, 9.255,37 lirası tanıtım, temsil ve propaganda, 1.706,50 lirası basın, yayın ve ilan, 4.544.- lirası kırtasiye, 4.727.-lirası kongre, 24.436,01 lirası genel merkez payı, 13.025,73 lirası ise genel giderlerden oluşmaktadır.

Parti il, ilçe ve belde örgütleri'nin 2008 yılına devreden nakit mevcudu 4.474,26 liradır.

İl ve ilçe örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

C- Parti Malları

Parti'nin kesinhesabı, defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede, Parti Genel Merkezi'nin 2007 yılında satınalma yoluyla değeri yüz liranın üzerinde 1 adet bilgisayar yazıcısı ediniminin olduğu, bunun dışında taşınmaz ve değeri yüz lirayı aşan taşınır mal, menkul kıymet ve hak ediniminin bulunmadığı anlaşılmıştır.

Parti'nin satınalma yoluyla yaptığı edinimin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Emek Partisi'nin 2007 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti'nin kesinhesabında gösterilen 227.982,17 lira gelirin, 220.336,57 lira giderin ve 7.645,60 lira nakit devrinin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna OYBİRLİĞİYLE,

2- Parti Defterinin ilgili seçim kurulu başkanı yerine notere tasdik ettirilmesi nedeniyle 2820 sayılı Kanun'un 60. ve 113. maddelerine istinaden Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulmasına Haşim KILIÇ, Osman Alifeyyaz PAKSÜT ve Fulya KANTARCIOĞLU'nun karşıoyu ve OYÇOKLUĞUYLA,

10.3.2010 gününde karar verildi.

KARŞIOY YAZISI

Siyasî Partiler Kanunu'nun 60. maddesine göre usulüne uygun olarak İlçe Seçim Kurulu'na tasdik edilmeyen defterler nedeniyle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulmasına ilişkin Fulya KANTARCIOĞLU'nun karşıoyuna katılıyorum.

KARŞIOY YAZISI

Emek Partisi'nin 2007 yılı hesaplarının incelenmesinde, Parti'nin tutması gereken defterleri ilçe seçim kurulu başkanlığı yerine notere tasdik ettirmesinin Siyasî Partiler Kanunu'nun (SPK) 113. maddesinde düzenlenen suçu oluşturduğu düşüncesiyle anılan Parti yetkilileri hakkında suç duyurusunda bulunulmasına ilişkin karara aşağıdaki nedenlerle katılmamaktayım:

SPK'nun 113. maddesindeki suç, genel kastla işlenebilecek bir suçtur. Bu nedenle, suçun oluştuğundan söz edebilmek için defter tutmama kastının varlığını aramak zorunludur. Parti yöneticileri, genel olarak tasdike yetkili bir mercide defterlerini tasdik ettirmiş olduklarından, olayda artık kastın varlığına hükmedilemez. Zira defterlerin noterde tasdik ettirilmiş olması, defter kayıtları üzerinde yasaya aykırı işlemler yapma olanağını ortadan kaldırmakta ve ceza yaptırımı altına alınan hukuki yarar gerçekleşmektedir.

Suçun unsurlarının yasalarda açıkça belirtilmiş olması, ceza hukukunun temel ilkelerindendir. SPK'nun 60. maddesinde belirtilen defterleri tasdik ettirme yükümlülüğünün ihlali suçunun hangi eylemlerle oluşacağının SPK'da veya bu kanunun gönderme yaptığı diğer yasa hükümlerinde açıkça tanımlanmış olması gerekir. Siyasi parti defterlerinin özel görevli merciden başka bir mercie tasdik ettirilmesinin, diğer bir ifadeyle şekle uyulmamasının da suç oluşturacağı yasada açıkça belirtilmediğinden, noterde yapılan tasdik işleminin suç sayılması, ceza hukukunun temel ilkelerine aykırıdır. Hürriyeti bağlayıcı ceza gerektiren bir eylemin varlığına, ancak mevzuatta açıkça tanımlanan suç unsurlarının ve kastın varlığı halinde hükmedilebilir.

Bu nedenle suç duyurusunu gerektiren bir durum bulunmadığı düşüncesindeyim.

KARŞIOY GEREKÇESİ

Emek Partisi'nin 2007 yılı hesaplarının incelenmesinde gelir ve gider defterinin Noter tarafından onaylandığı saptanmıştır.

2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'nın 60. maddesinin ilk fıkrasında, 'Her kademedeki parti organları üye kayıt defteri, karar defteri, gelen ve giden evrak kayıt defteri, gelir ve gider defteri ile demirbaş eşya defteri tutmak zorundadırlar.'; altıncı fıkrasında da 'Bütün defterlerin sayfaları ve kaç sayfadan ibaret oldukları teşkilâtın bulunduğu ilgili seçim kurulu başkanı tarafından mühürlenir ve tasdik edilir' denilmiş, aynı Yasa'nın 113. maddesinde ise bu Kanun'un 60. maddesinde yazılı defter ve kayıtları tutmayanların, altı aydan bir yıla, bu defter ve kayıtları tahrif veya yok edenlerin veya gizleyenlerin, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacakları belirtilmiştir. 26.9.2004 günlü 5237 sayılı Ceza Yasası'nın 279. maddesinde de göreviyle ilgili olarak kamu adına soruşturma ve kovuşturma gerektiren bir suçun işlendiğini öğrenip de yetkili makamlara bildirmeyen kamu görevlilerinin cezalandırılmaları öngörülmüştür. Ceza Yasa'sında belirtilen söz konusu bildirimin yapılabilmesi için öncelikle bir suç işlenmesi gerektiği açıktır.

2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'nın 113. maddesine göre suç oluşabilmesi için Yasa'nın 60. maddesinde yazılı defter ve kayıtların hiç tutulmaması veya tahrif ya da yok edilmesi gerekmektedir. Oysa Parti defter tutmuş, ancak bunun onayını Yasa ile belirli mercilere değil notere yaptırmıştır. Bu nedenle bir suç işlendiğinin, kabulüne olanak bulunmadığından bunun duyurulması gibi bir yükümlülükten de söz edilemez.

Açıklanan nedenlerle suç duyurusunda bulunma koşulları oluşmadığından bu konudaki çoğunluk görüşüne katılmıyorum.