ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2007/18 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2010/13

Karar Günü:3.3.2010

R.G. Tarih-Sayı:20.03.2010-27527

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Çağdaş Türkiye Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Çağdaş Türkiye Partisi'nin 2006 yılı kesinhesap cetvellerinin ilk incelemesi sonucunda, dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2006 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Çağdaş Türkiye Partisi'nin il örgütlerinin 2006 yılında herhangi bir gelir ve giderinin bulunmadığı, Genel Merkezinin 2006 yılı gelirlerinin 28.564,86 YTL., giderlerinin 28.559,46 YTL., 2007 yılına devreden nakit mevcudunun 5,40 YTL. olduğu, gelir toplamı ile gider ve nakit devir rakamlarının toplamının birbirine denk olduğu görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi gelirleri 28.564,86 YTL. olarak gösterilmiştir.

Bunun 7.959,86 YTL. si aidat gelirleri ve 20.605.- YTL. si bağış gelirlerinden oluşmaktadır.

Genel Merkezin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilen konu dışında, gelirlerinin 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. maddelerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

Çağdaş Türkiye Partisi'nin 2006 yılı defter kayıtları ve belgelerinin incelenmesi sonucunda tespit edilen bazı konular 21.10.2009 tarih ve 339-1303 sayılı yazıyla Parti Genel Başkanlığı'na sorulmuş, parti de bu konularla ilgili açıklamalarını 10.12.2009 tarihli yazısı ile bildirmiştir.

2820 sayılı Siyasi Partiler Yasasının 'Gelirlerin sağlanmasında usul' başlıklı 69. maddesinde;

'Bir siyasi partinin bütün gelirleri, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edilir.

Siyasi partilerin genel merkezlerinin ve teşkilat kademelerinin gelirleri, parti merkez karar ve yönetim kurulunca bastırılan makbuzlar karşılığında alınır. Bastırılan ve parti teşkilat kademelerine gönderilen gelir makbuzlarının seri ve sıra numaralarına ait kayıtlar parti genel merkezinde tutulur. Parti teşkilat kademeleri aldıkları ve kullandıkları makbuzlar dolayısıyla parti merkez karar ve yönetim kuruluna karşı mali sorumluluk taşırlar.

Sağlanan gelirin türü ve miktarıyla, gelirin sağlandığı kimsenin adı, soyadı ve adresi, makbuzu düzenleyenin sıfatı, adı, soyadı ve imzası, makbuzda ve dip koçanlarında yer alır.

Makbuzların asıl kısımlarıyla dip koçanlarında aynı sıra numarası bulunur. Makbuz dip koçanlarının saklama süresi, Anayasa Mahkemesinin ilk inceleme kararının ilgili partiye bildirilme tarihinden itibaren beş yıldır.', hükümlerine yer verilmiş olup,

Yasa'nın 'Hazinece elkoyma' başlıklı 76. maddesinde, Kanun'un 69. maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasi partinin tevsik edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığı anlaşılırsa, Anayasa Mahkemesi kararıyla bu gelirin Hazine'ye irat kaydedileceği kurala bağlanmıştır.

Partinin sunduğu işletme defterinin gelir kısmında kayıtlı olan ve aşağıda belirtilen toplam 250.- YTL. tutarında ki gelire ait belgelerin bulunmadığı görülmüştür. Konu Parti'ye sorulmuş ve verilen cevapta söz konusu makbuzların sehven dosyaya konmadığı belirtilmiş, ancak makbuzlar ibraz edilmemiştir. Parti'den sözlü olarak makbuzları ibraz etmesi istendiğinde ise bu makbuzların olmadığı belirtilmiştir.

Parti Genel Merkezi'nin 2006 yılında elde ettiği 250.- YTL. tutarındaki aidat gelirinin belgeye dayanması gerekir. Parti, söz konusu gelirlere ilişkin belgeleri Mahkemeye göndermediği için bu gelirlerin kaynağını tevsik etmiş sayılamaz.

2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'nın 76. maddesinde, Kanun'un 69. maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasi partinin tevsik edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığı anlaşılırsa, Anayasa Mahkemesi kararıyla bu gelir Hazine'ye irat kaydedilir denildiğinden, Partinin 2006 yılı içinde elde ettiği ve belgelendiremediği 250.- YTL. lik gelirin Hazine'ye gelir yazılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi giderleri 28.559,46 YTL. olarak gösterilmiştir.

Bunun 2.269,50 YTL. si seyahat ve konaklama giderleri, 10.060.- YTL. si kira ve aidat giderleri, 1.020,61 YTL. si elektrik, su, telefon giderleri, 2.337,26 YTL. si kırtasiye giderleri, 10.620.- YTL. si propaganda-tanıtım giderleri ve 2.252,09 YTL. si genel giderlerden oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezi'nin 2007 yılına devreden nakit mevcudu 5,40 YTL. dir.

Genel Merkezin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilen konular dışında, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

Parti'nin belgelerinin incelenmesi sonucunda tespit edilen bazı konular 21.10.2009 tarih ve 339-1303 sayılı yazıyla Parti Genel Başkanlığı'na sorulmuş, parti de bu konularla ilgili açıklamalarını 10.12.2009 tarihli yazısı ile bildirmiştir.

2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'nın 70. maddesinin üçüncü fıkrasına göre beş milyon liraya (2006 yılı için 45,33 YTL.) kadar olan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığından, bu miktarı geçen harcamaların geçerli bir kanıtlayıcı belgeye dayanması gerekmektedir.

Aynı Yasa'nın 70. maddesinde, 'Bir siyasî partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır', 75. maddesinde, 'Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir' ve 76. maddesinde de, 'Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir' hükümleri yer almıştır.

1- 10.5.2006 tarihinde uçak biletleri olarak gider yazıldığı halde belgeye dayanmadığı tespit edilen 216.- YTL. tutarındaki harcama ile ilgili belgelerin ibraz edilmemesi nedeni partiye sorulmuş, parti yetkilileri bu harcamanın yönetim kurulu üyelerine ait uçak bilet bedeli olduğunu belirtmişler ancak herhangi bir gider belgesi sunmamışlardır.

Herhangi bir kanıtlayıcı belgesi bulunmayan 216.- YTL. tutarındaki giderin Yasa'nın öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğu kabul edilmemiştir.

2- Parti tüzelkişiliği adına yapılmayan toplam 447,14 YTL tutarındaki harcamanın gider yazılmasının nedeni partiye sorulmuş, parti yetkilileri söz konusu ödemelerin parti yetkilileri tarafından parti işleri için yapılan harcamalar olduğunu belirtmişlerdir.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde, siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasî partinin bütün giderlerinin o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

Buna göre, parti giderlerine ilişkin belgelerin parti tüzelkişiliği adına düzenlenmiş olması gerekmektedir.

Ayrıntısı aşağıda gösterilen, kişiler adına düzenlenen ve Parti tüzelkişiliği adına olmayan 447,14 YTL. tutarındaki harcamanın, Parti adına yapıldığını gösteren herhangi bir belge (görev yazısı, olur vb.) ibraz edilmediğinden bu harcamaların Yasa'nın öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğu kabul edilmemiştir.

Yukarıdaki açıklamalara göre, Siyasî Partiler Yasası'na uygun olarak yapılmayan toplam 663,14 YTL. gider karşılığı parti malvarlığının 2820 sayılı Yasa'nın 75. ve 76. maddeleri uyarınca Hazine'ye irad kaydedilmesine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

C- Parti Malları

Çağdaş Türkiye Partisi'nin 2006 yılı kayıt ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede, Parti'nin 2006 yılında herhangi bir taşınmaz mal ve değeri yüz YTL. yi aşan taşınır mal ve menkul kıymet ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.

IV- SONUÇ

Çağdaş Türkiye Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda,

1- Kesinhesapta gösterilen gelirlerden belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilemeyen 250.- YTL. ile giderlerden Parti tüzelkişiliği adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen 663,14 YTL. olmak üzere, toplam 913,14 YTL. karşılığı Parti malvarlığının 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 75. ve 76. maddeleri gereğince Hazine'ye gelir kaydedilmesine,

2- Parti'nin 2006 yılı kesinhesabında gösterilen 28.564,86 YTL. geliri, 28.559,46 YTL. gideri ile 5,40 YTL. nakit devrinin Hazine'ye irat kaydedilenler dışında kalan bölümünün eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'na uygun olduğuna,

3.3.2010 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.