ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas Sayısı:2005/29 (Siyasî
Parti Malî Denetimi)
Karar Sayısı:2009/45
Karar Günü:10.11.2009
R.G.
Tarih-Sayı:26.11.2009-mükerrer 27418
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Bağımsız Türkiye Partisi 2004 yılı kesinhesabının
incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca,
Tülay TUĞCU, Haşim KILIÇ, Sacit ADALI, Fulya KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALÇIN,
Mehmet ERTEN, A.Necmi ÖZLER, Serdar ÖZGÜLDÜR, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve
Osman Alifeyyaz PAKSÜT'ün katılımıyla 27.01.2006 gününde yapılan ilk inceleme
toplantısında;
'Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının
incelenmesine oybirliğiyle' karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2004 yılı
kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde
yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949
sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile
2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri
ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp
düşünüldü:
Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde
Bağımsız Türkiye Partisi 2004 yılı gelirleri toplamının 136.983.900.000.- lira,
giderleri toplamının 158.606.710.000.- lira olduğu ve 27.795.370.000.- lira
borç ile 6.172.560.000.- lira nakit mevcudunun 2005 yılına devrettiği
anlaşılmaktadır.
A- Gelirlerin
İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
Parti Genel Merkezi'nin 2004 yılı gelirleri
52.321.040.000.- lira olarak gösterilmiştir.
Bunun 52.200.000.000.- lirası bağış ve yardımlar,
121.040.000.- lirası ise 2003 yılından devreden nakit mevcudundan oluşmaktadır.
Parti Genel Merkezi'nin 2004 yılı defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerinin 2820 sayılı Yasa'ya uygun
olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Gelirleri
Parti il örgütlerinin gelirleri toplamı 84.662.860.000.-
liranın tamamı bağış, aidat ve diğer gelirlerden oluşmaktadır.
İl örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümünde
yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak sağlandığı
sonucuna varılmıştır.
B- Giderlerin
İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri
Parti Genel Merkezi'nin giderleri 79.905.420.000.- lira
olarak gösterilmiştir.
Bunun 65.822.800.000.- lirası genel yönetim giderleri,
11.215.330.000.- lirası 2003 yılından devreden borç ve 2.867.290.000.- lirası
çeşitli giderlerden oluşmaktadır.
Parti Genel Merkezi'nin 2005 yılına devreden nakit
mevcudu 210.990.000.- liradır.
Genel Merkezin defter kayıtları ve gider belgeleri
üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak
gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Giderleri
Parti il örgütlerinin giderleri toplamı 78.701.290.000.-
liranın tamamı genel yönetim giderlerinden oluşmaktadır.
Parti il örgütlerinin 2005 yılına devreden nakit mevcudu
5.961.570.000.- liradır.
İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümü
üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu
sonucuna varılmıştır.
C- Parti Mallarının İncelenmesi
Bağımsız Türkiye Partisi'nin 2004 yılı defter ve
belgeleri üzerinde yapılan incelemede,
Parti'nin 2004 yılında herhangi bir taşınmaz mal ve
değeri 100.000.000.- lirayı aşan taşınır mal ve menkul kıymet ediniminin
olmadığı anlaşılmıştır.
D- İNCELEME
Parti'nin 2004 yılı hesabının incelenmesi neticesi
düzenlenen esas inceleme raporunun görüşülmesi sonucu Mahkeme,
'Bağımsız Türkiye Partisi'nin
2004 yılı kesinhesabı ile ilgili olarak;
1- Parti'nin 2004 yılı kesinhesabında gösterilmeyen 2.
Olağan Büyük Kongre harcamaları ve karşılığı gelirler ile ilgili hususun
açıklığa kavuşturulması ve herhangi bir gelir ya da gider tespiti halinde buna
uygun kesinhesabın ve diğer belgelerin gönderilmesinin, 2820 sayılı Siyasî
Partiler Yasası'nın 74. maddesi hükmü gereğince Parti'den istenmesine,
2- Kararın yerine
getirilmesi için Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca, Parti'ye
bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine,
3- Gerekli bildirimin
yapılması için karar örneğinin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na
gönderilmesine,
27.2.2007 gününde OYBİRLİĞİYLE' karar vermiştir.
Mahkeme'nin 27.2.2007 günlü kararına Parti 12.4.2007
tarihinde,
'İlgili yazı gereği Partimiz Genel Muhasipliği'nce
yapılan araştırmada; 19.12.2004 tarihinde Büyük Anadolu Hoteli Esenboğa
Havaalanı Yolu 27. km. Akyurt ANKARA adresinde yapılan Partimizin 2.Olağan
Büyük Kongresi'ne ait, Metal Sosyal Kültür ve Eğitim Vakfı İktisadi İşletmesi
Büyük Anadolu HoteH (Maltepe V.D. 619 030 3849) tarafından Partimize kesilen
fatura ile karşılığı gelirlere ait gelir makbuzlarının bulunduğu; sehven
hesaplara eklenmediği tespit edilmiştir.
2. Olağan Büyük Kongrede 1.000.000.000 TL yemek,
4.500.000.000 TL salon kirası, 200.000.000 TL Genel Başkan Konaklama giderleri
olmuştur. 2.Olağan Büyük Kongre ile ilgili başka bir gelir giderimiz
olmamıştır.
Kongrede; delegelerin daveti telefonla ve teşkilatımız
vasıtasıyla yapılmış, Partimiz tarafından taşıma yapılmadığından kongreye
katılan delegelerimiz salona kendi imkanlanyla gelmişlerdir. Partimiz, Genel
Başkan dışında hiçbir delegemize konaklama imkanı sunmadığı için ayrıca konaklama
giderimiz olmamıştır.
Partimizin 2004 yılı kesinhesabına 5.700.000.000 TL (Beş
milyar yedi yüz milyon TL) gider ile aynı tutarda gelirin eklenmesinin kabul
edilmesi hususu;
Yüce Makamınıza saygıyla arz olunur.'
şeklinde cevap vermiştir. Gönderilen belgelerin
incelenmesi sonucu 25.12.2008 tarih ve 211-1469 sayılı yazı ile tereddüt
oluşturan,
Parti'nin 2004 yılı kesinhesabında gösterilmeyen 2.Olağan
Büyük Kongre harcamaları ve karşılığı gelirler ile ilgili hususların açıklığa
kavuşturulmasına ilişkin Mahkemenin 27.2.2007 gün ve 2005/29 sayılı kararına
istinaden 21951-22000 numaralı gelir makbuz koçanı gönderilmiş, gönderilen
makbuz koçanının incelenmesinde aşağıda belirtilen şekilde bağışların alındığı
görülmüştür.
Makbuz
tarihi
|
Makbuz
No
|
Bağış
yapanın adı soyadı
|
Tutar
|
17.12.2004
|
21951
|
Osman
Tığlı
|
512.250.000
|
17.12.2004
|
21952
|
Ahmet
Gökduman
|
1.500.000.000
|
17.04.2004
|
21953
|
Hasan
Çıray
|
237.750.000
|
20.12.2004
|
21954
|
Doğan
Köroğlu
|
2.250.000.000
|
20.12.2004
|
21955
|
Mehmet
Özkan
|
1.200.000.000
|
Mahkemeye daha önce gönderilen 23601-23650 numaralı gelir
makbuz koçanının incelenmesinde, ilk kullanılan 23601 numaralı gelir makbuzunun
5.1.2004 tarihli, son kullanılan 23631 numaralı gelir makbuzunun 4.12.2004
tarihli olduğu ve aynı koçanda kullanılmayan makbuzların olduğu görülmüştür.
Bu bilgiler ışığında gelir makbuzu olarak 23632-23650
numaralı makbuzlar kullanılmayarak 21951-21955 numaralı makbuzlarla tahsilat
yapılmasının nedeni ile 23601-23650 ile 21951-22000 seri numaralı makbuzların
kimlere verildiğine ilişkin kayıtların gönderilmesi istenmiş, Parti 23.1.2009
tarihinde,
'Partimizin 2.Olağan Büyük Kongre harcamaları ve
karşılığı gelirlerle ilgili olarak kesilen gelir makbuzu koçanlarının, daha
önce gönderilen makbuzlardan farklı oluşu, bu konuda görevli parti muhasibi
İbrahim Halil Uygur'un yoğun işleri nedeniyle tarafından sehven yapılmış olup
devamında da 2004 yılı kesin hesabında bu nedenle gözünden kaçmış Sayın
Mahkemenizin açıklığa kavuşturma yazısı ile incelendiğinde görülerek Sayın Mahkemenize
sunulmuştur. 23601-23650 ile 21951-22000 seri makbuzlar Parti Muhasibi İbrahim
Halil Uygur'un zimmetinde bulunmaktadır.'
şeklinde cevap vermiştir.
Yazının ekinde yer alan tutanakta sadece teslim alan
olarak İbrahim Halil Uygur'un imzası bulunmaktadır.
Aynı kişi tarafından düzenlenen makbuzların birbirini
takip etmesi esastır. Mahkemeye belgelerle birlikte daha önce gönderilen
23601-23650 numaralı gelir makbuz koçanının incelenmesinde, ilk kullanılan
23601 numaralı gelir makbuzunun 5.1.2004 tarihli, son kullanılan 23631 numaralı
gelir makbuzunun 4.12.2004 tarihli olduğu ve aynı koçanda kullanılmayan
makbuzların olduğu, Mahkemenin ara kararından sonra gelir makbuzu olarak
23632-23650 numaralı makbuzların kullanılmayarak 21951-21955 numaralı makbuzlarla
tahsilat yapıldığı anlaşılmıştır.
2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 60. maddesinin
beşinci fıkrasında 'Parti adına elde edilen gelirlerin alındığı ve yapılan
giderlerin ne gibi işlere ve yerlere harcandığı ilgili defterlere sıra ile ve
belgeleri de belirtilerek geçirilir.' denilmiş olmasına karşın 19.12.2004
tarihinde yapılan 2. Olağan Büyük Kongreye ait gider ve gelir makbuzlarının
deftere işlenmediği, ara kararından sonra belgelerin gönderildiği dikkate
alındığında yapılan bu işlemin Kanun'a uymadığı görülmüştür.
Aynı kişilerin kullandığı gelir makbuzlarının koçan
bitmeden diğeri ile işlem yapılmaması, seri ve tarih olarak birbirini takip
eden makbuzların düzenlenmesi ve gelir ile giderin yapıldığı sırada deftere
işlenmesini temin için Parti'nin uyarılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
IV-SONUÇ
Bağımsız Türkiye Partisi'nin 2004 yılı kesinhesabının
incelenmesi sonucunda,
1- Parti'nin 2004 yılı kesinhesabında gösterilen
136.983.900.000.- lira geliri ve 158.606.710.000.- lira gideri ile 2005 yılına
devreden 27.795.370.000.- lira borcu ve 6.172.560.000.- lira nakit mevcudunun
eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'na
uygun olduğuna,
2- Partide görevli kişilerin zimmetinde bulunan gelir
makbuzlarının birbirini takip ederek düzenlenmesi ile gelir ve giderin
yapıldığı sırada deftere işlenmesini temin için partiye bildirimde
bulunulmasına,
10.11.2009 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Haşim KILIÇ
|
Başkanvekili
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Sacit ADALI
|
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
|
Üye
Ahmet AKYALÇIN
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
Üye
A. Necmi ÖZLER
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Şevket APALAK
|
Üye
Serruh KALELİ
|
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
|