ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2007/45 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2009/10

Karar Günü:10.2.2009

R.G. Tarih-Sayı:21.02.2009-27148

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Bizim Parti'nin 2006 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Bizim Parti'nin 2006 yılı kesinhesabının ilk incelenmesi sonucunda,

Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine,

OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2006 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Parti Genel Başkanı Ahmet Yılmaz imzalı 26.11.2007 tarih ve 51 sayılı yazıya ek olarak gönderilen kesinhesap cetvelinin Anayasa Mahkemesi Başkanlığı'na 27.11.2007 tarih ve 1143/216 sayı ile verildiği anlaşılmaktadır.

Bu durumda, Bizim Parti'nin 2006 yılı kesinhesabının Parti Genel Başkanı tarafından Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesi Başkanlığı'na sunulması gerektiği yönündeki 2820 sayılı Yasa'nın 74. maddesi ile getirilen kurala uyulmadığı görülmektedir.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 111. maddesinin (b) bendinde, 'Siyasi partilerin 74 üncü madde hükümlerine aykırı hareket eden sorumluları hakkında, üç aydan altı aya kadar hafif hapis ve onbeş milyon liradan otuz milyon liraya kadar hafif para cezası verilir.' hükmü yer almıştır.

Bu itibarla, 2820 sayılı Yasa'nın 74. maddesi hükümlerine aykırı hareket eden parti sorumluları hakkında yasal işlem yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulması gerekmektedir.

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Bizim Parti 2006 yılı gelirleri toplamının 4.797.- YTL ve giderleri toplamının 4.730.- YTL olduğu, 67.- YTL nakit mevcudunun 2007 yılına devrettiği anlaşılmaktadır.

Bizim Parti'nin Ankara il ve Çankaya ilçe teşkilatının 2006 yılı gelir-gideri olmadığından dolayı sadece Genel Merkez gelir ve giderleri incelenmiştir.

A- Genel Merkez Gelirlerin İncelenmesi

Parti Genel Merkezi'nin 2006 yılı gelirleri toplamı 4.797.- YTL olup, bunun 4.450.- YTL.si bağış, 250.- YTL.si üyelik aidatı ve 97.-YTL.si bir önceki yıldan devreden nakitten oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezi'nin 2006 yılı defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilen dışındaki gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

Parti'nin Mehmet Bakkaloğlu'ndan 5.7.2006 tarih ve 56 numaralı gelir makbuzu ile 40.- YTL olarak aldığı aidatın 10.- YTL.sinin 2005, 30 YTL.sinin ise 2006 yılına ait olduğu makbuzun açıklama kısmında belirtilmiştir. 10.- YTL nin hem 2005 hem de 2006 yılı işletme defterine gelir olarak yazılması, tahsil edilmeyen paranın gelir kaydedilmesine neden olmuştur. Tahsil edilmediği halde gelir yazılan 10.- YTL.nin Hazine'ye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

B- Genel Merkez Giderlerinin İncelenmesi

Parti Genel Merkezi'nin 2006 yılı giderleri toplamı 4.730.- YTL olup, bunun 4.200.-YTL.si kira giderleri, 450.- YTL.si nakliye gideri ve 80.- YTL.si muhtelif giderlerden oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezi'nin 2007 yılına devreden nakit mevcudu 67.- YTL dir.

Genel Merkezin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilen dışındaki giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinin üçüncü fıkrasına göre beş milyon (2006 yılı için 45,33 YTL.-) liraya kadar olan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığından, bu miktarı geçen harcamaların geçerli bir kanıtlayıcı belgeye dayanması gerekmektedir.

Alınan bir mal veya hizmetin tutarının gider kaydedilebilmesi için esas olan belge faturadır. Yasa'nın 70. maddesinde belirtilen 'makbuz'un ya da tutanağın tek başına bir ödemeye esas olabilmesi için mal ya da hizmetin fatura kesilmesinin mümkün olmadığı kişi ya da kurumlardan alınması gerekmektedir.

Genel Merkez gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda gösterilen harcamanın dayanağı olarak gider makbuzunun eklendiği görülmüştür.

Muhasebe biliminin genel kabul görmüş temel kavramlarından birisi de 'Belgelendirme' kavramıdır. Buna göre muhasebe kayıtlarının, gerçek durumunu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması gerekmektedir. Bu kavram Vergi Usul Kanun'nun 227. maddesinde 'Bu kanunda aksine hüküm bulunmadıkça bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait kayıtların tevsiki mecburidir' şeklinde yer almıştır. Yine aynı Kanun'un 229. maddesinde 'Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır' şeklinde faturanın tarifi yapılmış ve 'Fatura Kullanma Mecburiyeti' başlıklı 232. maddesinde faturanın hangi hallerde ve kimler tarafından alınması ve verilmesinin gerektiği ifade edilmiştir. Dolayısıyla mal ve hizmet alımlarında bu işlemlerin fatura ile belgelendirilmesi zorunlu tutulmuş ve gerekli muhasebe kayıtlarının tutulmasında da faturanın tevsik edici belge olarak kullanılması gerektiği ifade edilmiştir.

Yine aynı Kanun'un Gider Pusulası başlıklı 234. maddesinde ki, 'Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin vergiden muaf esnafa;

Yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir. Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev'i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur. Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.'

hükmünden nakliyeciye ödenen bedel karşılığında gider pusulası düzenlenemeyeceği anlaşılmaktadır.

Diğer taraftan Parti Genel Başkanı Ahmet Yılmaz'ın verdiği bilgiye göre, Parti'nin 1.10.2005 tarihine kadar Necatibey caddesi 61/15 ve 61/15-A adresinde faaliyet gösterdiği, bu tarihten 1.10.2007 tarihine kadar Gazi Mustafa Kemal Bulvarı 29/5 adresinde ve 1.10.2007 tarihinden itibaren de Ergin sokak No:47/4 Mebusevleri adresinde faaliyetine devam etiği anlaşılmıştır. Necatibey caddesinden Gazi Mustafa Kemal Bulvarına taşınma nedeniyle 10.9.2006 tarihinde nakliyeciye gider pusulası karşılığında 450.- YTL ödenmiştir. Taşınmanın 2005 yılında olduğu ve 2005 yılı kesinhesabında taşınma karşılığı herhangi bir borçlanmanın da gözükmediği dikkate alındığında, ödenen tutar ile taşınma tarihleri arasında bir tutarsızlığın olduğu görülmektedir.

2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesinde, 'Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir' ve 76. maddesinde de, 'Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir' hükümleri yer almıştır.

Yukarıda sayılan gerekçelere göre 2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesine aykırı olarak fatura ile belgelendirilmesi gerektiği halde gider makbuzu karşılığı ödenen 450.- YTL karşılığı parti malvarlığının 2820 sayılı Yasa'nın 75. ve 76. maddeleri uyarınca Hazine'ye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

C- Parti Mallarının İncelenmesi

Parti'nin 2006 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede taşınmaz mal ile 100.- YTL. nin üzerinde demirbaş ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.

IV- SONUÇ

Bizim Parti'nin 2006 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda,

1- Parti'nin 2006 yılı kesinhesabında gösterilen 4.787.-YTL gelir ve 4.280.-YTL gider ile 67.- YTL nakit devrinin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- 2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesine aykırı olarak partinin amaçlarına uygun olmayan ve parti tüzel kişiliği adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen 450.- YTL karşılığı Parti malvarlığının, aynı Yasa'nın 75. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir kaydedilmesine,

3- 2820 sayılı Yasa'nın 69. maddesine aykırı olarak tahsil edilmediği halde gelir yazılan 10.-YTL karşılığı Parti malvarlığının, aynı Yasa'nın 75. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir kaydedilmesine,

4- Parti'nin 2006 yılı kesinhesabını 2820 sayılı Yasa'nın 74. maddesinde öngörülen sürede Anayasa Mahkemesi'ne vermeyen parti sorumluları hakkında aynı Kanun'un 111. maddesinin (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulmasına,

10.2.2009 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.