ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2007/12 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2009/1

Karar Günü:10.2.2009

R.G. Tarih-Sayı:21.02.2009-27148

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Halkın Yükselişi Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Halkın Yükselişi Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının ilk incelenmesi sonucunda;

'Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2006 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Halkın Yükselişi Partisi'nin 2006 yılı gelirleri toplamının 467.811,59 YTL ve giderleri toplamının 349.098,76 YTL olduğu, 125.705,85 YTL kasa ve banka mevcudunun 2007 yılına devrettiği anlaşılmaktadır.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin 2006 yılı gelirleri toplamı 239.488,23 YTL olup, bunun 86.327,59 YTL.si bağış, 153.160,64 YTL.si geçen yıldan devreden kasa ve banka mevcudundan oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezi'nin 2006 yılı defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerinin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti il örgütlerinin gelirleri 228.323,36 YTL olarak gösterilmiştir.

Bunun 24.011 YTL.si giriş ve üyelik aidatı, 40 YTL.si bayrak, flama, rozet vb. satış gelirleri, 640 YTL.si toplantı ve etkinlik geliri, 15 YTL.si basın yayın satış geliri, 189.584,34 YTL.si bağış ve yardımlar, 435 YTL.si hazine yardımı, 967,69 YTL.si sair gelirler, 8.425,18 YTL.si teşkilattan alınan nakit, 4.205,15 YTL.si geçen yıldan devreden kasa ve banka mevcudundan oluşmaktadır.

İl örgütlerinin 2006 yılı kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, gelirlerinin 2820 sayılı Yasaya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezinin 2006 yılı giderleri toplamı 123.586,35 YTL olup, bunun 47.427,29 YTL.si kira ve yönetim gideri, 18.212,71 YTL.si bayrak, flama, rozet vb.gideri, 2.207,81 YTL.si toplantı ve etkinlik gideri, 33.940,42 YTL.si seçim ve propaganda gideri, 17.517,92 YTL.si demirbaş eşya gideri, 4.280,20 YTL.si sair giderlerden oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezinin 2007 yılına devreden kasa ve banka mevcudu 115.901,88 YTL.dir.

Halkın Yükselişi Partisi Genel Merkezi'nin 2006 yılı defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

Vergi Usul Kanunu'nun 229. maddesinde 'Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır' şeklinde tarif yapılmış ve 'Fatura Kullanma Mecburiyeti' başlıklı 232. maddesindeki hükmüne göre de, faturanın hangi hallerde ve kimler tarafından alınması ve verilmesinin gerektiği ifade edilmiştir. Bu bağlamda mal ve hizmet alımlarında bu işlemlerin fatura ile belgelendirilmesi zorunlu tutulmuş ve gerekli muhasebe kayıtlarının tutulmasında da faturanın tevsik edici belge olarak kullanılması gerektiği ifade edilmiştir.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinin üçüncü fıkrasına göre beş milyon (2006 yılı için 45,336 YTL) liraya kadar olan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığından, bu miktarı geçen harcamaların geçerli ve kanıtlayıcı belgeye dayanması gerekmektedir.

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 70. maddesinin bir ve ikinci fıkralarında, 'Siyasi partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz.

Bir siyasî partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır' ve aynı Kanun'un 75. maddesinde, 'Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir' ve 76. maddesinde de, 'Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir' hükümleri yer almıştır.

A- Aşağıdaki tabloda belirtilen otobüs biletleri ile bir adet uçak biletinin kişiler adına veya isimsiz olarak düzenlendiği, bu giderlerinde parti bütçesinden ödendiği görülmüştür.

Parti sorumluları savunmalarında bu biletleri Anadolu yürüyüşünde görev alan parti ve MYK üyesi kişilerin kullandığını belirten bir yazı sunmuşlar ve görevlendirmelerin sözlü yapıldığını ifade etmişlerdir.

Seyahat harcamalarının parti adına yapıldığına ilişkin bilgi ve belge bulunmadığından dolayı parti adına yapılmayan seyahat ( otobüs biletleri ile uçak biletinin) giderleri parti amaçlarına uygun ve parti tüzel kişiliği adına yapılmış bir harcama olarak kabul edilmemiştir.

Seyahat Giderlerine Ait Tablo

Toplam: 1.838 YTL

B- Parti'nin 26.7.2006 tarihli 37. Merkez Kurulu toplantısında Anadolu yürüyüşü programının hayata geçirilmesi için çalışmalar yapmak üzere genel sekreterin başkanlığında bir komisyon kurulmasına karar verilmiştir. 6 etaptan oluşan program 11 Ağustos 2006 tarihinde Ankara'dan başlamış ve 16.11.2006 tarihinde İstanbul'da sona ermiştir. Program dahilinde bir çok il ziyaret edilmiştir.

Anadolu yürüyüşünde kullanılan ve giderleri partice karşılanan 34 L 9697 plakalı aracın kime ait olduğunun Parti yetkililerine sorulması üzerine tarafımıza söz konusu aracın 5 ay süre ile Keskin Turizmden kiralandığına dair 28.7.2006 tarihli kira sözleşmesi ibraz edilmiştir. Kira sözleşmesinde yer alan hükümler ile yevmiye defterinin incelenmesinde bu firmaya 2006 yılında herhangi bir ödeme yapılmadığı gibi firmaya borçlanıldığına dair muhasebe kaydına da rastlanılmamıştır. Bunun sebebinin Parti yetkililerine sorulması üzerine verilen cevabi yazıda ''01 Ağustos 2006 ' 31.12.2006 tarihleri arasında verilen hizmetlerle ilgili 06.11.2008 tarihine kadar bir fatura kesilmediğinden 2006 yılından bu güne kadar herhangi bir tahakkuk yapılmamıştır.' denilmiştir.

Vergi Usul Kanunu'nun 'Faturanın Nizamı' başlıklı 231. maddesinin 5. fıkrası, 'Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.' hükmüne göre sözleşmesinde iş bitim tarihinin en geç 31.12.2006 olarak öngörüldüğü dikkate alındığında, faturanın en geç 7.1.2007 tarihine kadar düzenlenmesi gerekir. Keskin Turizm tarafından her hangi bir fatura düzenlenmemesi, ödemenin yapıldığına ve firmaya olan borca ilişkin herhangi bir muhasebe kaydının olmaması dikkate alındığında 5.000.- YTL nin Hazine'ye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti il örgütlerinin giderleri 225.512,41 YTL olarak gösterilmiştir.

Bunun 157.909,67 YTL.si kira ve yönetim gideri, 3.433,36 YTL.si personel gideri, 3.519.- YTL.si yolculuk gideri, 674,64 YTL.si bayrak, flama, rozet vb.gideri, 12.874,32 YTL.si toplantı ve etkinlik gideri, 8.189,97 YTL.si basın yayın gideri, 989,97 YTL.si seçim ve propaganda gideri, 5.260,24 YTL.si demirbaş eşya gideri, 24.326,06 YTL.si sair gider ve 8.425,18 YTL.si teşkilatlara verilen nakit mevcudundan oluşmaktadır.

Parti il örgütlerinin 2007 yılına devreden kasa ve banka mevcudu 9.803,97 YTL dir.

Parti il örgütlerinin 2006 yılı kesinhesap çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

C- Parti Mallarının İncelenmesi

Parti'nin 2006 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede taşınmaz mal ediniminin olmadığı anlaşılmaktadır.

Parti'nin 2006 yılı içinde edindiği 22.778,16 YTL. tutarındaki taşınır malın Kanun'a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

1- Parti'nin 2006 yılı kesinhesabında gösterilen 467.811,59 YTL gelir ile 6.993,02 YTL borcun, 342.260,76 YTL gider ile 125.705,85 YTL kasa ve banka devrinin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- 2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesine aykırı olarak partinin amaçlarına uygun olmayan ve parti tüzel kişiliği adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen 6.838.- YTL karşılığı Parti malvarlığının, aynı Yasa'nın 75. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir kaydedilmesine,

10.2.2009 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.