ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2007/21 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2008/83

Karar Günü:26.6.2008

R.G. Tarih-Sayı:08.07.2008-26930

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Cumhuriyet Halk Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Cumhuriyet Halk Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda; 'Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2006 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Cumhuriyet Halk Partisi'nin Genel Merkezi ile il örgütlerinin 2006 yılı gelirlerinin 48.621.269,22 YTL., giderlerinin 45.580.855,17 YTL. ve 2007 yılına devreden nakit mevcudunun 3.040.414,05 YTL. olduğu, gelir toplamı ile gider ve nakit devir rakamlarının toplamının birbirine denk olduğu görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi gelirleri 33.978.989,65 YTL. olarak gösterilmiştir.

Bunun 3.536.965,48 YTL. si 2005 yılından devreden alacaklar, 100.000,55 YTL. si 2007 yılına devreden borçlar, 6.001.496,30 YTL. si 2005 yılından devreden nakit mevcudu, 2.408,60 YTL. si aidat gelirleri, 249,40 YTL. si mal varlığı gelirleri, 1.641.682,36 YTL. si banka mevduat gelirleri, 22.666.423.- YTL. si hazine yardımı ve 29.763,96 YTL. si çeşitli gelirlerden oluşmaktadır.

Genel Merkezin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerinin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

Parti Genel Merkezi'nin 2006 yılı muhasebe kayıtlarının tutulduğu yevmiye defterinin 30.12.2005 tarihinde Çankaya İlçe Seçim Kuruluna onaylatıldığı, defter-i kebirine ise sayfa numarası verilmediği ve ilçe seçim kuruluna onaylatılmadığı görülmüştür.

2820 sayılı Yasa'nın 60. maddesinde, Parti adına elde edilen gelirlerin alındığının ve yapılan giderlerin ne gibi işlere ve yerlere harcandığının ilgili defterlere sıra ile ve belgeleri de belirtilerek geçirileceği, bütün defterlerin sayfalarının ve kaç sayfadan ibaret olduklarının teşkilatın bulunduğu ilgili seçim kurulu başkanı tarafından mühürleneceği ve tasdik edileceği belirtilmiştir.

Aynı Yasanın 113. maddesinde ise Yasanın 60. maddesinde yazılı defter ve kayıtları tutmayanların altı aydan bir yıla, bu defter ve kayıtları tahrif veya yok edenler veya gizleyenlerin bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı hüküm altına alınmıştır.

Buna göre 2820 sayılı Yasa'nın 60. maddesine aykırı olarak defter-i kebirine sayfa numarası vermeyen ve hiç tasdik ettirmeyen Parti sorumluları hakkında Yasa'nın 113. maddesi uyarınca suç duyurusunda bulunulması gerektiği sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin il örgütleri gelirleri 14.642.279,57 YTL. olarak gösterilmiştir.

Bunun 275.206,89 YTL. si 2005 yılından devreden alacaklar, 1.279.291,90 YTL. si 2007 yılına devreden borçlar, 404.683,46 YTL. si 2005 yılından devreden nakit mevcudu, 1.502.722,75 YTL. si aidat gelirleri, 2.816.419,96 YTL. si bağış gelirleri, 43.100,56 YTL. si defter-makbuz satış gelirleri, 1.909.874,29 YTL. si faaliyet gelirleri, 382.846,92 YTL. si mal varlığı gelirleri, 26.008,84 YTL. si banka mevduat gelirleri ve 6.002.124,00 YTL. si genel merkez yardımından oluşmaktadır.

İl örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümünde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi giderleri 31.580.359,93 YTL. olarak gösterilmiştir.

Bunun 801.312,24 YTL. si 2005 yılından devreden borçlar, 4.600.623,98 YTL. si 2007 yılına devreden alacaklar, 2.613.039,65 YTL. si personel giderleri, 2.824.836,46 YTL. si yönetim giderleri, 2.652.817,37 YTL. si seçim, tanıtım, propaganda giderleri, 3.993.872,15 YTL. si demirbaş alım giderleri, 8.091.734,08 YTL. si bina inşaat giderleri ve 6.002.124.- YTL. si il örgütlerine yapılan yardımlardan oluşmaktadır.

Parti Genel Merkezi'nin 2007 yılına devreden nakit mevcudu ise 2.398.629,72 YTL. dir.

Genel Merkezin 2006 yılı defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışında kalan giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

A- Muhasebe biliminin genel kabul görmüş temel kavramlarından biri 'Belgelendirme' kavramıdır. Vergi Usul Kanunu'nun 229. maddesinde 'Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır' şeklinde tarif yapılmış ve 'Fatura Kullanma Mecburiyeti' başlıklı 232. maddesindeki hükmüne göre de, faturanın hangi hallerde ve kimler tarafından alınması ve verilmesinin gerektiği ifade edilmiştir. Bu bağlamda mal ve hizmet alımlarında bu işlemlerin fatura ile belgelendirilmesi zorunlu tutulmuş ve gerekli muhasebe kayıtlarının tutulmasında da faturanın tevsik edici belge olarak kullanılması gerektiği ifade edilmiştir.

Aynı Kanun'un 'Makbuz Mecburiyeti' başlıklı 236. maddesinde, 'Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir.' denilmiş ve makbuzun muhteviyatı da 237. maddede belirtilmiştir.

Yine aynı Kanun'un 'Gider Pusulası' başlıklı 234. maddesinde ki, 'Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin vergiden muaf esnafa;

Yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir. Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev'i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur. Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.'

hükmünden fatura vermek mecburiyetinde olmayanlar için gider pusulası düzenleneceği anlaşılmaktadır.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinin üçüncü fıkrasına göre beş milyon liraya (2006 yılı için 45,33 YTL.) kadar olan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığından, bu miktarı geçen harcamaların geçerli bir kanıtlayıcı belgeye dayanması gerekmektedir.

Alınan bir mal veya hizmetin tutarının gider kaydedilebilmesi için esas olan belge faturadır. Yasa'nın 70. maddesinde belirtilen 'makbuz' un ya da tutanağın tek başına bir ödemeye esas olabilmesi için mal ya da hizmetin fatura kesilmesinin mümkün olmadığı kişi ya da kurumlardan alınması gerekmektedir.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 70. maddesinin bir ve ikinci fıkralarında; 'Siyasi partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz.

Bir siyasî partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır' ve aynı Kanun'un 75. maddesinde, 'Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir' ve 76. maddesinde de, 'Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir' hükümleri yer almıştır.

1- Parti görevlilerinin yurtdışı seyahatleri sırasında yaptıkları ve aşağıda ayrıntısı gösterilen 206,03 YTL. bahşiş ödemeleri gider yazılmıştır.

Parti görevlilerince, bir hizmet karşılığı olmaksızın kişi ya da kuruluş elemanlarına bahşiş adı altında yapılan ödemeler, Parti tüzelkişiliğinin faaliyet amacıyla bağdaşmadığı gibi bu ödemelerin Parti tüzelkişiliği adına yapıldığı da kabul edilemez.

Yurtdışı Bahşiş Giderlerine Ait Tablo

2- Aşağıda belirtilen kişiler adına düzenlenmiş seyahat harcamalarına (uçak, tren ve otobüs bilet bedelleri) ilişkin belgeler gider yazılmıştır.

İlgili hesap döneminde, aşağıda belirtilenler dışında kalan seyahat harcamalarına ilişkin belgeler Parti adına düzenlenmiştir.

Aşağıda belirtilen 5.411,75 YTL. seyahat harcamasının Parti adına yapıldığını gösteren bilgi ve belge bulunmadığından, bu harcamalar Parti amaçlarına uygun ve parti tüzel kişiliği adına yapılmış bir harcama olarak kabul edilmemiştir.

Seyahat Giderlerine Ait Tablo

3- Aşağıda ayrıntısı gösterilen 28.542,82 YTL. vergi, sigorta primi, elektrik ve telefon gecikme zammı ve faizleri ile para cezaları gider yazılmıştır.

Parti görevlilerinin yükümlülüklerini zamanında yapmamaları ve gerekli özeni göstermemeleri sonucu oluşan gecikme zammı ve faizi ile kişilerin şahsi kusurları dolayısıyla tahakkuk eden para cezalarından Parti tüzel kişiliğini sorumlu tutma imkanı bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel sorumluluk kapsamında olduğu açıktır.

Kişisel sorumluluk kapsamında olup gider yazılan 28.542,82 YTL. Yasa'ya uygun kabul edilmemiştir.

Gecikme Zammı, Gecikme Faizi ve Cezalara Ait Liste

4- Parti tüzelkişiliği adına ve amacına uygun yapılmayan 2.045,77 YTL. lik harcama gider yazılmıştır.

Parti adına düzenlenmemiş olan faturalar ile Parti tüzelkişiliğinin faaliyet amacıyla bağdaşmayan harcamaların Parti tüzelkişiliği adına yapıldığı kabul edilemez.

5- Partide ücret karşılığı çalışmakta iken kendi istekleri ile emekli olan personele kıdem tazminatı ödenirken, ihbar tazminatı ile ihbar tazminatına isabet eden sosyal yardımlar da hesaplamaya dahil edilerek ödeme yapılmıştır.

4857 sayılı İş Kanunu'nun süreli fesih başlıklı 17. maddesinde

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekeceği,

İş sözleşmelerinin;

a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,

b) İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,

c) İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,

d) İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra,

feshedilmiş sayılacağı, bu sürelerin asgari olup sözleşmeler ile artırılabileceği,

Bildirim şartına uymayan tarafın, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorunda olduğu.

İşverenin bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebileceği

hüküm altına alınmıştır.

Bu düzenlemeye göre ihbar tazminatı, işveren veya işçinin haber vermeden iş akdini feshetmesi durumunda karşı tarafa ödeyeceği tazminattır.

Fesihten söz edebilmek için sözleşmenin sona erdirilmesine yönelik bir irade beyanı olmalıdır. Partiye verilen dilekçelerde bu kişiler 16 Ocak 2008 tarihi itibariyle emekli olacaklarından bahsederek kendi istekleri ile işten ayrılmak istediklerini belirtmişlerdir. Dilekçe içeriğinden feshi işçilerin yaptığı anlaşılmaktadır. İş akdini Parti feshetmediğine ve işçiler emekli olacaklarını bildirerek ayrılma talebinde bulunduklarına göre bu kişilere ihbar tazminatı ödenmesi 4857 sayılı Kanun'a aykırılık oluşturur. Kanuna aykırı olarak yapılan 45.716,74 YTL. tutarındaki ödemenin Parti adına gider yazılması kabul edilmemiştir.

6- 20.5.2006 tarih ve 68 yevmiye numaralı mahsup fişinde 1.135.- YTL. tutarındaki gider, bir açıklama yapılmaksızın ve gerekçe gösterilmeksizin Ülken Ticarete ait 15.5.2006 tarih ve 24737 numaralı faturanın aslı yerine fotokopisine dayanılarak yapılmıştır.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde beş milyon (2006 yılı için 45,33 YTL.) liraya kadar olan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığı belirtildiğinden bu miktarı aşan harcamaların makbuz veya fatura gibi geçerli bir kanıtlayıcı belgeye dayanması gerekmektedir. Bu nedenle, gerekçesiz olarak fatura fotokopisine dayanılarak kaydedilen giderin, Yasa'nın öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğu kabul edilmemiştir.

7- Genel Merkez gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda gösterilen harcamaların dayanağı olarak tutanak, yazı, para makbuzu ve hesaba yapılan havaleye ait dekont gibi belgelerin muhasebe fişine eklendiği, bazı harcamaların da herhangi bir belgeye dayanmadığı tespit edilmiştir.

Fatura veya serbest meslek makbuzu ile belgelendirilmesi gerektiği halde tutanak, yazı, para makbuzu ve hesaba yapılan havaleye ait dekont gibi tek başına geçerli bir kanıtlayıcı belge niteliği taşımayan belgelere dayanan veya herhangi bir kanıtlayıcı belgeye dayanmayan 20.994.- YTL. tutarındaki giderin Yasa'nın öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğu kabul edilmemiştir.

8- 31.12.2006 tarih ve 170 yevmiye numaralı mahsup fişinde gider yazılan Ceypa Matbaacılık Ltd. Şirketine ait 27.11.2006 tarih ve 2238 numaralı fatura tutarı 635.- YTL. olduğu halde 870.- YTL. olarak gider kaydedilmiştir. Fazladan gider yazılan 235.- YTL. Yasa'ya uygun bulunmamıştır.

9- Parti tarafından Halk Radyo ve Televizyon Yayıncılık A.Ş. ye ödemelerde bulunulduğu ve karşılığında şirket tarafından faturalar düzenlendiği görülmüştür.

Halk TV ye yapılan ödemelerin neye istinaden yapıldığı ve şirket ile aralarında sözleşme bulunup bulunmadığı Parti yetkililerine sorulmuş, şirket ile aralarında sözleşme olmadığı söylenmiş ve Anayasa Mahkemesine Genel Sekreter imzalı 11.6.2008 tarihli yazı sunulmuştur.

Bu yazıda; Halk TV den Partinin TBMM grup toplantılarını canlı yayınlanması ve görüntülerin uydu üzerinden diğer televizyonlara ulaştırılması, parti Genel Başkanının katıldığı tüm mitinglerin bütün televizyonlara logosuz ve şifresiz ulaştırılması ve yayınlarının sağlanması, Genel Başkanın katıldığı tüm yurtiçi ve yurtdışı etkinliklerin gerek canlı yayın biçiminde tüm televizyonlara ulaştırılması gerekse bant yayın biçiminde yayınlanması, Parti Genel Merkez yöneticilerinin önemli toplantı, konferans ve etkinliklerde yaptıkları haber değeri taşıyan konuşmalarının yayınlanıp duyurulması, basın toplantılarının canlı yayınlanması görüntülerin Türkiye'den ve yurtdışından yayın yapan tüm televizyonlara ulaştırılması hizmetlerinin alındığı ifade edilmiştir.

Yapılan incelemelerde; 28.2.2006 tarih ve 31 yevmiye numaralı mahsup fişinde muhasebe kaydı yapılan 1.700.- YTL. nin, gider belgeleri arasında bulunan Halk TV nin muavin defterinden Halk TV nin Şubat ayı kira gideri ve Halk TV tarafından Parti adına düzenlenen 20.10.2006 tarih ve 951873 sıra numaralı faturada yer alan 236.000.- YTL. nin uydu kira bedeli olduğu anlaşılmıştır.

Partinin almış olduğu hizmetlerle doğrudan ilgili olmayan ve ödeneceğine dair bir belge ile Partinin yetkili organlarınca alınmış herhangi bir karar bulunmayan, Halk TV nin kendisinin ödemekle yükümlü olduğu bu giderlerin Parti tarafından karşılanması Yasa'ya uygun bulunmamıştır.

Halk TV ye yapılan 237.700.- YTL. ödemenin Hazineye gelir kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

10- Partinin aşağıda isimleri yazılı kişilere herhangi bir gider belgesine dayanmaksızın ödemelerde bulunduğu anlaşılmıştır.

Bu kişilere her ay dışarıya yaptırılan danışmanlık gideri adı altında ödemelerde bulunulduğu tespit edilmiş ve bu ödemelerin neye istinaden yapıldığı ve belgesi olup olmadığı parti yetkililerine sorulmuştur. Parti tarafından Salih Tayfun Orçun, Kerem Kalenderoğlu, Ayşe Kadın Dinler, Serhat Hürkan, Suzan Aydemir ve Z. Ersin Dağıstan'la yapılan sözleşmeler sunulmuş ve bunların dışında başka bir belge bulunmadığı söylenmiştir. Baki Özilhan'la ilgili olarak ise herhangi bir belge ibraz edilmemiştir.

Partinin çalışanlarına yaptığı ücret ödemesine ilişkin bordroların incelenmesinde, bu kişilerin bordroya dahil olmadıkları, dolayısıyla da partinin bu kişilerden hizmet satın aldığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle adı geçen kişilerin verdikleri hizmet karşılığında düzenli olarak aldıkları tutarlar için fatura veya serbest meslek makbuzu düzenlemeleri gerekir.

Fatura veya serbest meslek makbuzu ile belgelendirilmesi gerektiği halde tek başına geçerli bir kanıtlayıcı belge niteliği taşımayan sözleşmeye dayanarak veya sözleşmesi de olmaksızın kişilerin banka hesabına yatırılan 123.672,99 YTL. tutarındaki giderin Yasa'nın öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğu kabul edilmemiştir.

Bu açıklamalara göre, 2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesine uygun olarak yapılmayan toplam 465.660,10 YTL. gider karşılığı parti malvarlığının 2820 sayılı Yasa'nın 75. ve 76. maddeleri uyarınca Hazineye gelir kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

B- Genel Merkezin muhasebe işleyişine ilişkin eleştiriler.

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 17. maddesinde de belirtildiği üzere siyasi partilerin mali denetimi, partilerin gelir ve giderlerinin doğru ve kanuna uygun olup olmadığı yönlerinden yapılmaktadır. Doğruluk incelemesi, kesinhesapların dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan incelemeyi kapsamaktadır. Kanuna uygunluk incelemesi ise gelirlerin, 2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'nın 61-69. maddelerinde yazılı kaynaklardan elde edilip edilmediğine, giderlerin anılan Yasa'nın 70-72. maddelerine uygun olarak yapılıp yapılmadığına yönelik olmaktadır.

2820 sayılı Yasa'nın 60. maddesinde, Parti adına elde edilen gelirlerin alındığının ve yapılan giderlerin ne gibi işlere ve yerlere harcandığının ilgili defterlere sıra ile ve belgeleri de belirtilerek geçirileceği belirtilmiştir. Aynı Yasanın 113. maddesinde ise Yasanın 60. maddesinde yazılı defter ve kayıtları tutmayanların altı aydan bir yıla, bu defter ve kayıtları tahrif veya yok edenler veya gizleyenlerin bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı hüküm altına alınmıştır.

Siyasi partilerin mali işlemlerinin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olup olmadığının tespiti için, partinin bütün işlemlerinin belgelere dayanması ve defterlere işlenmiş olması gerekmektedir. Aksi durumda partinin defter ve belgelerinin denetim açısından eksik olduğu sonucu ortaya çıkacaktır.

Cumhuriyet Halk Partisi'nin 2006 yılı hesabına ait defter ve belgelerin incelenmesinde muhasebe işleyişi ile ilgili olarak aşağıda belirtilen eksiklikler tespit edilmiştir.

1- Personele, maaş ve yolluklarına istinaden verilen avanslar ile Parti'nin işlerini takip eden avukata verilen iş avanslarının, avansın verildiği anda muhasebe kayıtlarına intikal ettirilmediği, avansın harcandığı tarihte ödeme o anda yapılıyormuş gibi gösterilerek muhasebeleştirildiği görülmüştür.

Parti, avans olarak verdiği paraları Avans Hesabı ile Kasa veya Banka Hesabını karşılıklı çalıştırarak muhasebeleştirmemiş, avans harcandığı zaman Giderler Hesabı ile Kasa Hesabını karşılıklı çalıştırarak para o zaman verilmiş gibi direkt gider yazarak muhasebeleştirilmiştir. Bu şekilde verilen avans tutarı değil, harcanan tutar muhasebeleştirilmiştir.

Bu işlem, verilen avansın muhasebeleştirilmemesi anlamına gelmekte olup, avansların takibini güçleştirmektedir. Ayrıca yapılan bu işlem muhasebenin temel ilkelerine de aykırıdır. Verilip de harcanmayan avansların, kayıt altına alınmadığından kişilerin üzerinde kalmış olmalarına rağmen defter ve belgelerden takip edilmesi imkanı bulunmamaktadır. Bu ise partinin mali işlemlerinin tamamının denetlenmesini imkansız kılmaktadır.

Bu nedenle, verilen bütün avansların muhasebe kayıtlarının tutulması ve denetime elverişli şekilde Anayasa Mahkemesi'ne sunulması gereğinin Parti'ye bildirilmesi ile 2820 sayılı Yasa'nın 60. maddesine göre kayıtları tutmayan Parti sorumluları hakkında Yasanın 113. maddesi uyarınca Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulması gerektiği sonucuna varılmıştır.

2- Mal veya hizmet satın almak amacıyla kişi veya şirketlere verilen avanslar ile alınan mal veya hizmet karşılığı firmalara olan borçlar tek hesapta Firmalar Hesabında takip edilmektedir.

Avansların ilgili avans hesaplarına ve borçların Satıcılar veya Borçlar Hesabına kaydedilmeleri gerekir.

Mal veya hizmet satın almak amacıyla kişi veya şirketlere verilen avanslar ile mal veya hizmet alımıyla ilgili olarak bunlara olan borçların tek hesaba (Firmalar Hesabı) kaydedilmesi, avans ve borçların takibi ile yapılacak denetimi güçleştirmektedir.

Bu nedenle, yukarıda belirtildiği şekilde muhasebe sistemine uygun kayıtların tutulması ve denetime elverişli şekilde Anayasa Mahkemesi'ne sunulması gereğinin Parti'ye bildirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti il örgütlerinin giderleri 14.000.495,24 YTL. olarak gösterilmiştir.

Bunun 744.626,95 YTL. si 2005 yılından devreden borçlar, 382.252,93 YTL. si 2007 yılına devreden alacaklar, 1.781.810,78 YTL. si personel giderleri, 5.360.988,03 YTL. si yönetim giderleri, 125.344,30 YTL. si kurultay-kongre giderleri, 1.558.930,16 YTL. si seçim, tanıtım, propaganda giderleri, 3.695.888,61 YTL. si demirbaş alım giderleri ve 350.653,48 YTL. si yapılan yardımlardan oluşmaktadır.

İl örgütlerinin 2007 yılına devreden nakit mevcudu ise 641.784,33 YTL. dir.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

C- Parti Mallarının İncelenmesi

Cumhuriyet Halk Partisi'nin 2006 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede,

Parti'nin 2006 yılında 2820 sayılı Yasa'nın 74. maddesi uyarınca değeri yüz YTL. yi aşan 4.458.398,92 YTL. değerinde taşıt ve demirbaş eşya niteliğinde taşınır mal, 3.231.361,84 YTL. değerinde taşınmaz mal ediniminin olduğu anlaşılmıştır.

Parti tarafından 2006 yılında edinilen, değerleri toplamı 4.458.398,92 YTL. olan taşınır malların 3.993.872,15 YTL. si Genel Merkez, 464.526,77 YTL. si ise il örgütleri tarafından edinilmiştir. Bu mallar, taşıt araçları ve muhtelif büro malzemeleri (Toplantı masa ve sandalyeleri, bilgisayar, tv, dolap vb.) olup, 11.139,14 YTL. si bağış suretiyle, bunun dışındakilerin tamamı ise satınalma suretiyle edinilmiştir.

Parti tarafından 2006 yılında edinilen, değerleri toplamı 3.231.361,84.- YTL. olan çeşitli büro, daire ve dükkan niteliğindeki taşınmaz malların tamamı il örgütleri tarafından ve satınalma suretiyle edinilmiştir.

Cumhuriyet Halk Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının ve eklerinin incelenmesinde, Parti'nin 2006 yılında edindiği taşınmaz ve değeri yüz YTL. yi aşan taşınır malların 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Cumhuriyet Halk Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti'nin 2006 yılı kesinhesabında gösterilen 48.621.269,22 YTL. geliri, 45.115.195,07 YTL. gideri ve 3.040.414,05 YTL. nakit devrinin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- 2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesine göre Parti amacına uygun ve Parti tüzelkişiliği adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen 465.660,10 YTL. gider karşılığı parti malvarlığının, aynı Yasa'nın 75. ve 76. maddeleri uyarınca Hazine'ye gelir kaydedilmesine,

3- Mali işlemlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygunluğunun denetlenebilmesi için, Genel Merkezin giderlerinin incelenmesi kısmının B bölümünde açıklandığı üzere, muhasebe sistemine uygun muhasebe kayıtlarının tutulması, verilen bütün avansların muhasebeleştirilmesi ve denetime elverişli şekilde Anayasa Mahkemesi'ne sunulması gereğinin Parti'ye bildirilmesine,

4- 2820 sayılı Yasa'nın 60. maddesine göre usulüne uygun kayıtları tutmayan, defter-i kebirine sayfa numarası vermeyen ve hiç tasdik ettirmeyen Parti sorumluları hakkında Yasa'nın 113. maddesi uyarınca Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulmasına,

OYBİRLİĞİYLE, 26.6.2008 gününde karar verildi.