ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2007/6 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2008/40

Karar Günü:12.2.2008

R.G. Tarih-Sayı:01.03.2008-26803

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Müdafaa-i Hukuk Hareketi Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Müdafaa-i Hukuk Hareketi Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda; 'Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2006 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Müdafaa-i Hukuk Hareketi Partisi'nin Genel Merkezi ile il örgütlerinin 2006 yılı gelirlerinin 100.348,50 YTL., giderlerinin 111.086,37 YTL.,satıcılara olan borç devrinin 10.962,68 YTL. ve 2007 yılına devreden nakit mevcudunun 244,81 YTL. olduğu, gelir ve borç toplamı ile gider ve nakit devir rakamlarının toplamının birbirine denk olduğu görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi gelirleri 94.332,00 YTL. olarak gösterilmiştir.

Bunun 53.790,00 YTL. si bağış gelirleri, 39.642,00 YTL. si aidat gelirleri ve 900,00 YTL. si de diğer gelirlerden oluşmaktadır.

Genel Merkezin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki gelirlerinin 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. maddelerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

Parti işletme hesabı defterinin gelirler bölümünün 27. sırasına 27.4.2006 tarih ve 1027 nolu makbuz karşılığı 500,00 YTL. gelir kaydedildiği, oysa 1027 nolu gelir makbuzunda elde edilen gelirin 100,00 YTL. fazlası ile 600,00 YTL. olduğu, böylece parti gelirinin 100,00 YTL. eksik gösterildiği anlaşılmıştır.

Anayasa Mahkemesi, siyasi partilerin mali işlemlerinin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olup olmadığının saptanmasına yönelik mali denetimini Yasa'nın 75. maddesine göre evrak üzerinden yapmaktadır. Evrak deyiminin gelir-gider belgeleriyle birlikte defter ve kayıtlardaki bilgileri de kapsadığı açıktır. Defter ve belgelerin denetime elverişli ve yeterli olacak bilgileri içermesi zorunludur. Nitekim 2820 sayılı Yasa'nın 60. maddesinde parti adına elde edilen gelirlerin alındığı ilgili defterlere sıra ile ve belgeleri de belirtilerek geçirileceği öngörülmektedir.

2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesinde; 'Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir.' ve 76. maddesinde de; 'Bu Kanunun 69 uncu maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasi partinin tevsik edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığı anlaşılırsa, Anayasa Mahkemesi kararıyla bu gelir Hazineye irad kaydedilir.' hükümleri yer almaktadır.

Bu itibarla; 2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'nın 60. ve 69. maddesine aykırı işlem yapılması nedeniyle, aynı Yasa'nın 75. ve 76. maddeleri uyarınca 100,00 YTL. gelir karşılığı parti malvarlığının Hazine'ye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin il örgütleri gelirleri 6.016,50 YTL. olarak gösterilmiştir.

Bunun 3.516,50 YTL. si bağış gelirleri ve 2.500,00 YTL. si aidat gelirlerinden oluşmaktadır.

İl örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümünde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi giderleri 105.069,87 YTL. olarak gösterilmiştir.

Bunun 12.317,86 YTL. si kira ve bina giderleri, 29.771,03 YTL. si demirbaş alım giderleri, 9.003,44 YTL. si genel yönetim giderleri ve 53.977,54 YTL. si sair giderlerden oluşmaktadır.

Gelir ve gider arasındaki 10.982,68 YTL. fark gider fazlası olarak 2007 yılına devretmiştir. Bu gider farkının nedeni, kredi karşılığı satın alınan mallar için satıcılara olan borçlardır. Parti Genel Merkezi'nin 2007 yılına devreden nakit mevcudu ise 244,81 YTL. dir.

Genel Merkezin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki giderlerin ve borçların 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

Parti işletme hesabı defterinin giderler bölümünün 38 inci sırasına, Üçışık firmasının 6.6.2006 tarih ve 200612 nolu faturasına dayanılarak 59,00 YTL. gider yazıldığı görülmüştür.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde; 'Bir siyasi partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır.' hükmünü taşımaktadır.

Yukarıda belirtilen 59,00 YTL. ye ait faturanın incelenmesinde, söz konusu giderin parti tüzelkişiliğini ilgilendirmediği ve fatura partiyle ilgisi olmayan bir şahıs adına düzenlendiğinden bu harcamanın parti adına yapılmadığı, başka bir deyişle bu giderin Yasa'nın öngördüğü belgeye dayandırılmadığı sonucuna varılmıştır.

Yine Parti işletme hesabı defterinin giderler bölümünün 44. sırasına, kargo gideri olarak 9.6.2006 tarih ve 29722 nolu tahsilat makbuzuna dayanılarak 313,73 YTL. gider yazıldığı görülmüştür.

Yapılan incelemede söz konusu tahsilat makbuzunun dayanağı olan herhangi bir gider belgesinin bulunmadığı, söz konusu makbuzun Parti'nin işletme hesabı defterinin gider bölümünün 40. ve 41. sıralarında gider yazılmış olan kargo faturalarının karşılığı olarak düzenlendiği anlaşılmıştır. Bu uygulama ile aynı faturaların mükerrer olarak gider kaydedilmesine sebep olunmuştur.

Diğer taraftan, defterin 40. sırasına 205.53 YTL. gider yazılan faturaların toplamının 2,00 YTL. eksiği ile 203,53 YTL. olduğu tespit edilmiştir.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinin üçüncü fıkrasına göre beş milyon (2006 yılı için 45,33 YTL.) liraya kadar olan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığından, bu miktarı geçen harcamaların geçerli bir kanıtlayıcı belgeye dayanması gerekmektedir.

Anayasa Mahkemesi, siyasi partilerin mali işlemlerinin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olup olmadığının saptanmasına yönelik mali denetimini Yasa'nın 75. maddesine göre evrak üzerinden yapmaktadır. Evrak deyiminin gelir-gider belgeleriyle birlikte defter ve kayıtlardaki bilgileri de kapsadığı açıktır. Defter ve belgelerin denetime elverişli ve yeterli olacak bilgileri içermesi zorunludur. Nitekim 2820 sayılı Yasa'nın 60. maddesinde parti adına yapılan giderlerin ne gibi işlere ve yerlere harcandığının ilgili defterlere sıra ile ve belgeleri de belirtilerek geçirileceği öngörülmektedir.

2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesinde; 'Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir.' ve 76. maddesinde de; 'Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir.' hükümleri yer almaktadır.

Bu itibarla; 2820 Yasa'nın öngördüğü geçerli bir kanıtlayıcı belge niteliği taşımayan belgelere dayanan veya herhangi bir kanıtlayıcı belgeye dayanmayan giderler için 374,73 YTL. (59,00 + 313,73 + 2,00) parti malvarlığının Yasa'nın 75. ve 76. maddeleri uyarınca Hazine'ye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti il örgütlerinin giderleri 6.016,50 YTL. olup, tamamı genel giderlerden oluşmaktadır.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

C- Parti Malları

Müdafaa-i Hukuk Hareketi Partisi'nin 2006 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede,

Parti'nin 2006 yılında 2820 sayılı Yasa'nın 74. maddesi uyarınca değeri yüz YTL yi aşan 25.676,68 YTL. değerinde muhtelif demirbaş eşya niteliğinde taşınır mal ediniminin olduğu, taşınmaz mal ediniminin ise olmadığı anlaşılmaktadır. Bu taşınır malların tamamı Genel Merkezce satınalma suretiyle edinilmiştir.

Müdafaa-i Hukuk Hareketi Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının ve eklerinin incelenmesinde, Parti'nin Genel Merkezinin ihtiyacı için satınalma yoluyla edinilen 25.676,68 YTL. tutarındaki taşınır malların 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Müdafaa-i Hukuk Hareketi Partisi'nin 2006 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti'nin 2006 yılı kesinhesabında gösterilen 100.348,50 YTL geliri, 110.711,64 YTL gideri ile 2007 yılına devreden 10.982,68 YTL borcu ve 244,81 YTL nakit devrinin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- 2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'nın 60. ve 69. maddesine aykırı işlem yapılması nedeniyle, 100- YTL gelir karşılığı, aynı Yasa'nın 70. maddesinin öngördüğü geçerli bir kanıtlayıcı belge niteliği taşımayan belgelere dayanan veya herhangi bir kanıtlayıcı belgeye dayanmayan 374,73 YTL gider karşılığı parti malvarlığının Yasa'nın 75. ve 76. maddeleri uyarınca Hazine'ye irad kaydedilmesine,

12.2.2008 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.