ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Esas
Sayısı:2002/9 (Değişik İşler)
Karar
Sayısı:2006/5
Karar
Günü:12.7.2006
R.G.
Tarih-Sayı:05.03.2008-26807
DAVACI : Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı
DAVALI : Eşitlik Partisi
DAVANIN KONUSU : Eşitlik Partisi'nin kendiliğinden
dağıldığı ileri sürülerek hukuksal varlığının sona erdiğinin tespiti istemidir.
I- İDDİANAME
Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 3.7.2002
günlü, SP.106 Hz.2002/13 sayılı iddianamesi şöyledir:
“GİRİŞ:
Eşitlik Partisi belgelerini 25.5.2001
tarihinde İçişleri Bakanlığına vermekle 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanununun
8. maddesine göre tüzel kişilik kazanmıştır.
Partinin, halen genel merkezinin
bulunmadığı ve kurulduğundan bu güne kadar hiçbir yerde teşkilatlanmadığı
anlaşıldığından adı geçen partinin kendiliğinden dağılmış sayıldığının
tesbitini talep zorunluluğu doğmuştur.
KONUYLA İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER
A) Siyasi Partiler Kanunu:
Madde 8/2: “Siyasi partilerin genel
merkezi Ankara'da bulunur.”
Madde 10: “Cumhuriyet Başsavcılığınca
her siyasi parti için bir sicil dosyası tutulur.
Bu sicil dosyasında : ‘... b) Merkez
organlarıyla teşkilat kurdukları il, ilçe ve beldelerin, bunların organlarında
görev alanların adlarını, soyadlarını, doğum yer ve tarihlerini, meslek veya
sanatlarını ve ikametgahlarını gösterir ve onaylı listeleri... bulunur.”
Madde 31: “Siyasi partilerin merkez
teşkilatı Ankara il merkezinde.... bulunur.”
Madde 121: “Türk Kanunu Medenisi ile
Dernekler Kanununun ve Dernekler hakkında uygulanan diğer kanunların bu kanuna
aykırı olmayan hükümleri, siyasi partiler hakkında da uygulanır.”
B) Türk Medeni Kanunu:
Madde 87: “Dernekler, aşağıdaki hallerde
kendiliğinden sona erer:
1) Amacının gerçekleşmesi,
gerçekleşmesinin olanaksız hale gelmesi veya sürenin sona ermesi,
2) İlk genel kurul toplantısının kanunda
öngörülen sürede yapılmamış ve zorunlu organların oluşturulmamış olması,
3) Borç ödemede acze düşmüş olması,
4) Tüzük gereğince yönetim kurulunun
oluşturulmasının olanaksız hale gelmesi,
5) Olağan genel kurul toplantısının iki
defa üst üste yapılamaması.
Her ilgili, sulh hakiminden, derneğin
kendiliğinden sona erdiğinin tesbitini isteyebilir.”
C) 2908 Sayılı Dernekler Kanunu:
Madde 51: Dernekler, kuruluş amaç ve
şartlarını kaybettiği veya acze düştüğü veya yönetim kurulunun tüzük gereğince
kurulmasına imkan kalmadığı veya 23.maddede belirtilen yeter sayının
bulunmaması sebebiyle üst üste iki olağan genel kurul toplantısının yapılamadığı
hallerde kendiliğinden dağılmış sayılır. Kendiliğinden dağılma hali, dernek
merkezinin bulunduğu yerin en büyük mülki amirinin veya Cumhuriyet Savcılığının
istemi üzerine sulh hukuk mahkemesince tesbit edilir.
TESPİT DAVASININ AÇILMA NEDENİ VE
DEĞERLENDİRME:
Davalı siyasi partinin 2820 sayılı
Siyasi Partiler Kanununun 8/2 nci ve 31 nci maddelerindeki hükümlere rağmen
Ankara'da genel merkezi bulunmadığından bu partinin kuruluş bildirgesinde
gösterdiği adrese gönderilen tebligatlar yapılamamaktadır.
Ayrıca adı geçen parti Siyasi Partiler
Kanununun 10 ncu maddesi uyarınca il, ilçe ve beldelerde teşkilat kurduğuna,
partiye üye kaydettiğine ve faaliyetlerde bulunduğuna dair herhangi bir belgeyi
Cumhuriyet Başsavcılığımızdaki sicil dosyasına intikal ettirmemiştir.
Bu durumda, Eşitlik Partisi'nin amacını
gerçekleştirmek için gerekli kuruluş koşullarını kaybettiği, Anayasa ve Siyasi
Partiler Kanununda yer alan hükümler çerçevesinde bir siyasi parti niteliğinin
kalmadığı ve dağılmış duruma düştüğü ekteki tutanaklardan anlaşılmaktadır.
SONUÇ VE İSTEM:
Davalı Eşitlik Partisi'nin; yukarıda
açıklanan nedenlerle, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanununun 121. maddesi
aracılığıyla Türk Medeni Kanununun 87, 2908 sayılı Dernekler Kanununun 51.
maddeleri uyarınca kendiliğinden dağılma halinin ve buna bağlı olarak hukuki
varlığının sona erdiğinin tespitine karar verilmesi iddia ve talep olunur.”
II- İNCELEME
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın
iddianamesi, konuya ilişkin rapor, ilgili Anayasa ve Yasa kuralları ile diğer
belgeler okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Eşitlik Partisi, gerekli belgelerin
25.5.2001 tarihinde İçişleri Bakanlığı'na verilmesiyle tüzel kişilik
kazanmıştır.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı,
Eşitlik Partisi'nin Ankara'da genel merkezinin bulunmadığını ve kurulduğundan
iddianame tarihine kadar hiçbir yerde teşkilatlanmadığını, bu eksikliklerin
2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 8. maddesinin ikinci fıkrasına, 10. ve
31. maddelerine aykırı olduğunu, bu nedenlerle anılan Yasa'nın 121. maddesi
yollamasıyla Türk Medeni Kanunu'nun 87. ve 2908 sayılı Dernekler Kanunu'nun 51.
maddeleri uyarınca Parti'nin dağılma halinin tespitine karar verilmesini talep
etmiştir.
İddianameye karşı diyeceklerinin
bildirilmesi istenilen Parti, buna ilişkin cevap dilekçesinde, Parti'nin
Selanik caddesi 6/21 Kızılay-Ankara adresindeki taşınmazı parti Genel Merkezi
olarak kiraladığını, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı ile bu adresten yazışma
yapıldığını, Parti'nin 2001 yılına ilişkin hesabının Anayasa Mahkemesi'ne
sunulduğunu, Parti'nin yetkili kurullarının seçimini yaptığını ve il
örgütlerinin kurulması için gerekli yetkilendirmenin yapıldığını ifade
etmiştir.
Parti'nin söz konusu dilekçesiyle ilgili
görüşü sorulan Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı 7.5.2003 günlü yazısında,
iddianameyi tekrarlamak suretiyle Parti'nin 25.5.2001 tarihinde kurulduğunu ve
kuruluşunu takiben üye kaydı yoluna gitmediğini, üye sayısının 33'ten 32'ye
düştüğünü, 2820 sayılı Yasa'da öngörülen zorunlu organların oluşturulabilmesi
için en az 46, Parti Tüzüğüne göre ise 98 üyeye gereksinim bulunduğunu,
Parti'nin dava tarihi ve öncesinde genel merkezinin mevcut olmadığını, böylece
Parti'nin varlık nedeniyle sürekliliğini kaybettiğini ileri sürerek tüzel
kişiliğin son bulduğunun tespitine karar verilmesi istemini yinelemiştir.
Siyasî Partiler Kanunu'nun 121.
maddesinin birinci fıkrasında “Türk Kanunu Medenîsi ile Dernekler Kanununun ve
dernekler hakkında uygulanan diğer kanunların bu kanuna aykırı olmayan
hükümleri, siyasî partiler hakkında da uygulanır” denilmektedir. 5253 sayılı
Dernekler Kanunu'nda konuyla ilgili bir düzenlemeye yer verilmemiş, 36. maddede
bu Yasa'da hüküm bulunmayan hallerde 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun
kurallarının uygulanacağı öngörülmüştür. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 87.
maddesinde, kuruluş amacının gerçekleşmesinin olanaksız hale gelmesi, ilk genel
kurul toplantısının kanunda öngörülen sürede yapılmamış ve zorunlu organların
oluşturulmamış olması, Tüzük gereğince yönetim kurulunun oluşturulmasının
olanaksız hale gelmesi, olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste
yapılamaması gibi durumlar derneğin kendiliğinden sona ermesi nedeni olarak
sayılmaktadır.
2820 sayılı Yasa'nın 8. maddesinde,
siyasi partilerin partiye üye olma yeterliğine sahip en az otuz Türk vatandaşı
tarafından kurulacağı belirtilmektedir. Parti'nin 33 iken 32'ye düşen üye
sayısı 2820 sayılı Yasa'nın aradığı asgari sınırın üstündedir. Bu durumda,
parti zorunlu organlarının oluşumu için mülga 2908 sayılı Yasa ya da Parti
Tüzüğünün aradığı asgari sayıya ulaşılamamış olması Parti'nin dağılma halinin
tek başına göstergesi sayılamaz. Öte yandan, Parti'nin 2820 sayılı Yasa'nın 8. maddesinin
ikinci fıkrası ve 31. maddesine uygun olarak Ankara'da genel merkezinin olduğu
da anlaşılmaktadır. Bu nedenlerle, koşulları oluşmadığından Eşitlik Partisi'nin
dağılma halinin ve buna bağlı olarak hukuki varlığının sona erdiğinin tespiti
isteminin reddine karar verilmesi gerekir.
III- SONUÇ
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın,
Eşitlik Partisi'nin dağılma halinin ve buna bağlı olarak hukuki varlığının sona
erdiğinin tespitine karar verilmesi istemine ilişkin 3.7.2002 günlü, SP. 106
Hz. 2002/13 sayılı İddianamesi ve ekleri, konuya ilişkin rapor, ilgili Anayasa
ve yasa kuralları incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü;
Eşitlik Partisi'nin dağılma halinin ve buna bağlı olarak hukuki
varlığının sona erdiğinin tespiti isteminin, koşulları oluşmadığından REDDİNE,
12.7.2006 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Tülay TUĞCU
|
Başkanvekili
Haşim KILIÇ
|
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
|
Üye
Ahmet AKYALÇIN
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
Üye
Mustafa YILDIRIM
|
Üye
A. Necmi ÖZLER
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Şevket APALAK
|
Üye
Serruh KALELİ
|
Üye
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|